Somatik deyim olan ‘kalp’ sözcüğünün Rusça ve Türkçe karşılaştırmalı analizi

Deyimler dil içinde önemli bir yere sahiptir. Az sözle çok şey anlatabilmek ve anlatımı güçlendirmek açısından deyimler son derece önemlidir. Halkların belirli yaşam deneyimleri sonucunda ortaya çıkmış, halk arasında yaşatılan değerli hazinelerdir. Vücut organlarının isimlerini esas alan deyimlere, dilbilimde somatik deyimler denilmektedir. Somatik deyimler arasında ‘kalp’ sözcüğü de bulunmaktadır. Türkiye Türkçesinde ‘kalp’ olarak söylenen sözcük Rusçada ‘serdtse’ olarak adlandırılmaktadır. Bu çalışmada Rusça ve Türkçede ‘kalp’ sözcüğüyle oluşturulan deyimler incelenmiştir. Her iki dilde de ortak ya da benzer olan deyimlerin olduğu görülmüştür. Deyimlerin anlamları verilerek gerekli açıklamalar yapılmıştır. Çalışmamızda deyimin içeriğinden ve özelliklerinden söz edilerek belli başlı sözlükler taranmış, ‘serdtse’ (kalp) sözcüğünü içeren Rusça ve Türkçe bazı deyimler anlambilim (semantik) açısından incelenmiştir. İncelememiz, anlam bakımından örtüşen ve aynı tipte kurulan deyimler, anlam bakımından özdeş olan, fakat farklı bir tipte kurulan deyimler, benzerlik ve eşdeğerliği bulunmayan genel bir anlama sahip olan deyimler şeklinde kategorize edilmiştir. Bu çalışmayla, kültürlerarası farklılıklardan dolayı öğrencilerin zorluk çektikleri deyim çeviri sorununu aşmada yardımcı olmak ve anadili Türkçe olup Rusça öğrenen öğrencilere, incelenen deyimleri daha iyi anlama ve yerinde kullanma becerisi kazandırmak amaçlanmıştır. Ayrıca incelemiş olduğumuz bu deyimler, ilerde hazırlanacak olan herhangi bir deyimler sözlüğüne dâhil edilerek katkı sağlayabilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Dilbilim, somatik deyimler, karşılaştırmalı analiz, Türkçe, Rusça

A comparative analysis of the word ‘heart’ as a somatic idiom in Russian and Turkish

Idioms have a significant role in language. Idioms are important in terms of expressing many things with few words and strengthening the meaning. They are precious treasures emerged from people's certain life experiences and kept alive among people. Idioms based on the names of organs are called somatic idioms in linguistics. Somatic idioms also include the word ‘heart’. The word ‘kalp’ (heart) in Turkey Turkish is called ‘serdtse’ in Russian. This study scrutinizes the expressions created with the word ‘heart’ in Russian and Turkish. It is observed that there are common or similar expressions in both languages. Necessary explanations are made by giving the meanings of the idioms. In this study, the content and features of idioms are discussed, certain dictionaries have been scanned, and some Russian and Turkish idioms containing the word ‘serdtse’ (heart) have been examined in terms of semantics. The analysis categorizes the idioms as idioms that overlap in terms of meaning and formed in the same structure, idioms that are identical in meaning but formed in different structures, and idioms that have a general meaning without a similarity or an equivalence. This study aims to help students overcome the problem of idiom translation due to intercultural differences, and also help students, who speak Turkish as their native language and are learning Russian, to better understand and use the idioms examined in this study. In addition, idioms that are analyzed here will be able to contribute to any idiom dictionary that will be prepared in the future.

Keywords:

Linguistics, somatic idioms, comparative analysis, Turkish, Russian,

PDF

___

Aksan, D. (2015). Her yönüyle dil (Ana Çizgileriyle Dilbilim). Ankara: Türk Dil Kurumu.
Akkök, E. A. (2009). Yabancı dilde deyimlerin öğretimi, Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, Sayı: 143 Ocak-Şubat-Mart 2009, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Aksoy, Ö. A. (1995). Atasözleri ve deyimler sözlüğü I-, İstanbul: İnkılap Kitabevi.
Basko, N.V. (2002). Frazeologizmı v russkoy reçi, Nauka.
Barın, E (2004). Yabancılara Türkçe öğretiminde ilkeler, Türkiyat Araştırmaları, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yıl: l.
Çelik,Y. (2017). Türkiye Türkçesinde duyu organlarıyla kurulan deyimler, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı 50
Dalak Erten, H. D. (2017). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde iletişimsel yaklaşımın deyim öğretiminde başarıya etkisi, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türkiyat Araştırmaları Anabilim Dalı Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Yüksek Lisans Programı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Güngör, N. (1991). Kültür-Eğitim-Dil Üzerine Görüşleri ile Z.Fahri Fındıkoğlu. Ankara: Kültür Bakanlığı.
Hengirmen, M. (2007). Atasözleri ve deyimler sözlüğü 2. Ankara: Engin.
Humboldt,V. (1984) İzbrannıye trudı po yazıkoznaniyu. Мoskova: Progress.
Özkan, F., Şadiyeva G. (2003). Somatik deyimler, Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 24
Rozental, D.E. (1979). Sovremennıy russkiy yazık, Leksika i frazeologiya, Moskova: Vısşaya şkola.
Suleymanova, G. (2018). Oğuz grubu Türk lehçelerinde organ isimleri ile yapılan deyimler, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,Çağdaş Türk Lehçeleri Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara
Şanski, N.M. (1985). Frazeologiya sovremennogo russkogo yazıka, M, Vısşaya Şkola.
Vinogradov, V.V. (1977). Ob osnovnıh tipah frazeologiçeskih ediniçh v russkom yazıke,M.