Sâfî ve Vefâyî’nin yeni şiirlerini içeren bir şiir mecmuası

Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi Y-280 arşiv numaralı Mecmû’a-ı Eş’âr, şiirleri derlenen sanatçıların meslekleri ile dikkat çekicidir. Mecmuada şiirleri bulunan Ahmed Paşa (Ahmed), Mahmud Paşa (Adnî), Cezerî Kasım Paşa (Sâfî) ve Cezerî-zâde Mahmud Paşa (Vefâyî) Fatih Sultan Mehmed’in padişahlığı döneminde sarayda sadrazam, vezir, defterdar, nişancı gibi üst düzey bürokraside görev yapmış; aynı muhitte eserler kaleme almış, zaman zaman birbirine hâmîlik yapmış dolayısıyla birbirlerinin sanat hayatını etkilemiş şairlerdir. Derlenme tarihi ve derleyicisi hakkında herhangi bir kaydın bulunmadığı mecmua, aralarında nazire ilişkisi gözetilmeden genellikle son harflerine göre sıralanan gazelleri ihtiva etmektedir. Çalışmada eserdeki bütün şiirler hem divan hem de diğer tarihî kaynaklarla karşılaştırılmış, rivayet farkları ile tek tanıklı şiirlerin tespit edilmesine, metin tesisine ve şairlerin edebî kişiliklerinin daha iyi anlaşılmasına yönelik veri sağlanmasına çalışılmıştır. Dîvânının varlığı bilinmeyen ve çalışma yapılan mecmualarda az sayıda şiiri bulunan Vefâyî’nin yeni gazelleri ile Sâfî’nin yayımlanan divanında bulunmayan gazelleri çeviri yazıları ile verilmiş; şiirler biçim ve içerik yönünden incelenmiştir. Yeni şiirlerin ne ölçüde güvenilir ve geçerli olduğu konusunda hükümde bulunabilmek amacıyla derleyicinin başvurduğu kaynaklar hakkında araştırma yapılmıştır. Ayrıca hazırlanan matla diziniyle mecmuanın içeriği açığa çıkarılarak dönemin şiir zevki hakkında çıkarımda bulunulmasına katkı sağlanması hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Şiir Mecmuası, divan edebiyatı, 15. yüzyıl

PDF

___

Aydemir, Y. (2001). Şiir Mecmuaları ve Metin Teşkilinde Mecmuaların Rolü. Bilig, 19(2), 147-154.
Gürbüz, M. (2012). “Şiir Mecmuaları Üzerine Bir Tasnif Denemesi”. Mecmua: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı, (Hazırlayan: Aynur, H. vd.). İstanbul: Turkuaz Yayınları
Gıynaş, K. A. (2017). Pervâne Bey Mecmuası. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
İsen, M. (1997). Sehi Bey Tezkiresi Heşt-Behişt. Ankara: Akçağ Yayınları.
Kadaş, S. (2022). Ahmed Paşa Divanı: Tenkitli Metin-Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlük, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
Kılıç, A. (2012). “Mecmua Tasnifine Dair”. Mecmua: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı, (Hazırlayan: Aynur, H. vd.). İstanbul: Turkuaz Yayınları.
Kufacı, O. (2006). Adni Divanı ve Adni Divanı’nda Benzetmeler, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Köksal, M. F. (2017). Mecma‘u’n-Nezâ’ir (İnceleme-Metin). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Morkoç, Y. (2003). Eğridirli Hacı Kemal’in Câmi’ü’n-Nezâir’i (Metin ve Mecmua Geleneği Üzerine Bir İnceleme). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İzmir: Ege Üniversitesi.
Olgun, T. Veliyyüddînoğlu Ahmed Paşa Dîvânı’nın Nesre Çevrilişi. Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi. F. S. Türkmen, No. 85.
Sevgi, A., Sevindik, H. (2016). Sâfî Dîvânı. Konya: Palet Yayınları.
Tarlan, A. N. (1966). Ahmed Paşa Divanı. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
Tekindağ, Ş. (2003). Mahmud Paşa. İslâm Ansiklopedisi (Cilt 27, s. 376-378). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/mahmud-pasa