Ortaokul öğrencilerinin okuma alışkanlığına ilişkin Türkçe öğretmenlerinin görüşleri

Okuma sevgisi ve alışkanlığının öğrencilere kazandırılmasında okuma alışkanlığı için kritik bir dönem olan ilköğretim yılları ve bu kademelerdeki ders veren Türkçe öğretmenlerinin rolleri gün geçtikçe önem kazanmaktadır. Bu araştırmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin okuma alışkanlığını Türkçe öğretmenlerinin görüşleri doğrultusunda incelemektir. Bu kapsamda ortaokul öğrencilerin okuma alışkanlığını derinlemesine incelemek amacıyla, bu çalışmada nitel araştırma yöntemi ve bu yönteme uygun Olgubilim (fenomenoloji) araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme göre belirlenen 19 Türkçe öğretmeni oluşturmuştur. Araştırma verilerini toplamak için nitel araştırma veri toplama tekniklerinden olan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Görüşme sonucu elde edilen verilerin analizinde nitel veri analiz yöntemlerinden içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Bu araştırmadan ulaşılan sonuçlara göre; ortaokul öğrencilerinin okuma alışkanlığı zayıf düzeydedir. Ebeveynlerin eğitim düzeylerinin yüksek olması öğrencilerin okuma alışkanlığını arttıran bir faktördür. Ekonomik yönden iyi düzeyde olan ebeveynlerin çocukları, diğerlerine kıyasla daha çok okuma alışkanlığına sahiptir. Öğrencilerin okuma alışkanlığına sahip olmalarının önünde engel unsurlar olarak en fazla televizyon izleme ve teknolojik iletişim araçları görülmüştür. Öğrencilerinin okuma alışkanlığı kazanmasında etkili unsurlar olarak, büyük çoğunlukla aile, öğretmen ve arkadaşlar ön plana çıkmıştır. Araştırmaya katılan Türkçe öğretmenlerinin tümü, ortaokul öğrencilerinin okuma alışkanlıkları ile akademik başarıları arasında doğru orantılı bir ilişki olduğu yönünde görüş bildirmişlerdir. Öğrencilere okuma alışkanlığını kazandırmaya yönelik Türkçe öğretmenleri, en fazla okullara ardından öğretmenlere ve ailelere önerilerde bulunmuşlardır.

Anahtar Kelimeler:

Okuma alışkanlığı, dil, Türkçe öğretmeni, öğrenci, ortaokul

The opinions of Turkish language teachers on the reading habits of secondary school students

Primary school years, which is a critical period for reading habits, in gaining the love and habit of reading to students and the roles of Turkısh language teacher who teach at these levels are gaining importance day by day. The purpose of this research is to examine the reading habits of secondary school students in line with the opinions of Turkısh language teacher. In this sense, in order to examine the reading habits of secondary school students in depth, qualitative research method and phenomenology research design suitable for this method were used in this study. The study group of the research consisted of 19 Turkısh language teacher who were determined according to criterion sampling methods,one of the purposive sampling methods. To collect the research, it was carried out using a semi-structured interview form, which is one of the qualitative research techniques. The content analysis technique, one of the qualitative data analysis methods, was used in the analysis of the data obtained as a result of the interviews. According to the results of this survey; the reading habits of secondary school students are at a weak level. The high level of education of parents is a factor that increases students reading habits. Children of economically well-off parents have more reading habits than others. Watching television and technological communication tools were seen as the obstacles to the students reading habits. Mostly; family, teachers and friends came to the fore as effective factors in gaining reading habits of students. All of the Turkısh language teacher participating in the study stated that there is a direct proportional relationship between the reading habits of secondary school students and their academic success. Turkısh language teacher made suggestions mostly to schools, then to teachers and families, in order to help students gain the habit of reading.

Keywords:

Reading habit, language, Turkısh language teacher, student, secondary school,

PDF

___

Acıyan, A. (2008). Ortaöğretim öğrencilerinin okuma alışkanlıkları ve akademik başarı düzeyi arasındaki ilişki, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Aksaçlıoğlu, A. ve Yılmaz, B. (2007). Öğrencilerin televizyon izlemeleri ve bilgisayar kullanmalarının okuma alışkanlıkları üzerine etkisi. Türk Kütüphaneciliği, 21(1), 3-28.
Aksoy, T. (2017). Okuma alışkanlığının Temel Eğitimden Ortaöğretime Geçiş (TEOG) Sınavına etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(4), 571-588.
Aksoy, E. ve Öztürk, D. S. (2018). Öğrencilerdeki okuma alışkanlığının öğretmen ve öğrenci görüşlerine göre belirlenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22 (1), 143-184.
Alperen, N. (1990). Türkçe (Güzel Konuşma, Okuma ve Yazma ) Öğretim Rehberi. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Anish, C.A., & Joseph, J. (2017). Reading habits of higher secondary schoolsStudents: A study. Imperial of Journal of Interdisplinary Research, 3 (5), 1939-1949.
Arı, E. ve Demir, M.K. (2013). İlköğretim bölümü öğretmen adaylarının kitap okuma alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1), 116-128.
Arıcı, A. F. (2015). Türkçe öğretmenleri / öğretmen adayları ne okumalı?-bir “okuma listesi” önerisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30 (3) , 1-15.
Balcı, A. (2009). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlık ve ilgileri üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Bamberger, R., (1975). Promoting the reading habit. Paris: Unesco Press.
Batur, Z., Erkek, G., Kaplan, K. & Ercan, E. (2017). Türkçe eğitimi ve yabancı dil olarak İngilizce öğretiminde dört temel dil becerisinin edinimine ilişkin öğretmen görüşleri, Avrasya Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 1(1), 42-75.
Bayat, N., & Çetinkaya, G. (2018). Ortaokul öğrencilerinin okuma alışkanlıkları ve tercihleri. İlköğretim Online, 17(2), 984-1001.
Bayis, S. (2010). 4. 5. 6. ve 7. sınıf ilköğretim öğrencilerinin okuma ve kütüphane kullanım alışkanlıklarının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Bayram, O. (1990). İlkokul çağı çocuklarının okuma alışkanlığı ve Yenimahalle İlçe Halk Kütüphanesi Gezici Kütüphane Hizmeti. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Bekar, Ü. (2005). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlığı kazanmalarında ailelerin rolü: Kastamonu ili örneği, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
Belet Boyacı, Ş. D. ve Güner Özer, M. (2019). Öğrenmenin geleceği: 21. Yüzyıl becerileri perspektifiyle Türkçe dersi öğretim programları. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 9(2), 708-738.
Berkant, H. G. & Tüzer, A. (2017). Sekizinci sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlıkları ve sayısal ders başarılarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (2) , 171-190.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak-Kılıç, E. vd. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Can, R. , Türkyılmaz, M. & Karadeniz, A. (2010). Ergenlik dönemi öğrencilerinin okuma alışkanlıkları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (3) , 1-21 .
Christensen, L. B., Johnson, R. B., & Turner, L. A. (2015). Nitel ve karma yöntem araştırmaları (Çev. Ahmet Aypay). Ankara: Anı. Yayıncılık.
Creswell, J. W. (2017). Nitel araştırmacılar için 30 temel beceri (Çev. Hasan Özcan). Ankara: Anı. Yayıncılık.
M. Sever, (Çev.). A. Aypay (Ed). Araştırma yöntemleri desen ve analiz içinde (ss. 400-433). Ankara: Anı Yayıncılık.
Çakmak, T. & Yılmaz, B. (2009). Okul öncesi dönem çocuklarının okuma alışkanlığına hazırlık durumları üzerine bir araştırma: Hacettepe Üniversitesi Beytepe Anaokulu Örneği. Türk Kütüphaneciliği, 23,3,489-50.
Çelik, H., Genç, K., & Gencer, R. (2017). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının okuma kültürleri üzerine nitel bir araştırma. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (20), 397-413.
Çelik, Y. (2020). Okuma alışkanlığının kazandırılmasına ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (4), 1027-1037.
Doğan, B. (2014). Öğretmen adaylarının kitap okumanın önemine ilişkin gerekçeler. Bilgi Dünyası, 15 (1) 159-175.
Davarcı, N. (2013). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin kitap okuma alışkanlığı ile bilgisayar - internet kullanımı arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Deniz, E. (2015). Ortaokul öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıkları. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 3 (2), 46-64.
Deniz, A. (2017). Ortaokul öğrencilerin okuma alışkanlığının geliştirilmesi üzerine Türkçe öğretmenlerinin görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adıyaman.
Doğan, B., Ateş, S., Çermik, H. ve Yıldırım, K. (2018).Okuma göstergeleri zayıf! İyileştirmek için bir adım atalım. TAY Journal, 2(1), 46-62.
Duran, E. ve Sezgin, B. (2012). İlköğretim 4 ve 5. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlıklarının ve ilgilerinin belirlenmesi. Turkish Studies 7(4) 1449-1462.
Durukan, E. & Arslan, N. (2018). Türkçe dersi öğretim programlarında okuma eğitimi. S.Alyılmaz ve B.Ürün-Karahan (Ed.). Okuma eğitimi içinde (s. 157-172), Ankara. Anı Yayıncılık.
Ekiz, D. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
Emin, T., (2003). Alımlama estetiği ve edebiyat öğretimi. Erişim Tarihi: 07 Eylül 2021.http://web.deu.edu.tr/ilyas/genc/dosyalar/alimlama.pdf
Farran, L. K., (2010).The Relationship between Language and Reading in Bilingual English-Arabic Children. Unpublished doctoral dissertation, Georgia State University, Atlanta.
Güneş, F. (2016). Kâğıttan Ekrana Okuma Alanındaki Gelişmeler, Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi / Bartın Unversity Journal of Faculty of Education, 5(1),1-18.
Güney, N., Aytan, T., Kaygana M. & Şahin, E.Y. (2014). Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin okuduğu kitap sayısı ile akademik başarıları arasındaki ilişki üzerine bir değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (19), 151-164.
Gündoğdu, C., Barata, B. ve Çelebi, E. (2016). 15-29 yaş arası gençlerin kitap okuma alışkanlıklarının incelenmesi: Elazığ il örneği. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5 (2), 36-42.
Güngör, E. (2009). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin kitap okuma alışkanlığı ile Türkçe dersi akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
İşcan, A., Arıkan, İ.B. & Küçükaydın, M.A. (2013). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerin kitap okuma alışkanlıkları ve okumaya ilişkin tutumları. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (11), 3- 28.
Johnson, A.P. (2008). Teaching reading and writing: A guidebook for tutoring and remediating students New York: Rowman and Littlefield Education. Kantaş, Z. (2013). Gençlik dönemi okuma (15-18 yaş). A. Okur (Ed.). Yaşam boyu okuma eğitimi içinde.(s.185 - 222). Ankara: Pegem Akademi.
Karadayı, F. (2019). Bilim ve sanat merkezlerine devam eden 5, 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlık ve eğilimlerinin belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Kara, M. (2019). Sınıf öğretmeni adaylarının okuma alışkanlığı ve kütüphane kullanımı üzerine bir inceleme. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Edirne.
Karatay, H. , Külah, E. & Kaya, S. (2020). Okuma alışkanlığını geliştirme yöntem, teknik ve modelleri . Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 8 (1) , 89-107.
Kaynar, İ. (2007). Ortaöğretim öğrencilerinin okuma alışkanlığı ve iletişim becerileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Keleş, Ö. (2006). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinde kitap okuma alışkanlığının incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Le, T.T. H., Tran, T., Trinh, T. P. T., Nguyen, C. T., Nguyen, T. P. T., Vuong, T.T., Vu, T. H., Bui, D.Q., Vuong, H. M., Hoang, P.H., Nguyen, M. H., Ho, M.T., & Vuong, Q,H., (2019). Reading habits, socioeconomic conditions, occupational aspiration and academic achievement in vietnamese junior high school students. Sustainability, 11, 5113, 1- 29.
Mete, G. (2012). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlığı üzerine bir araştırma (Malatya ili örneği). Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(1), 43-66.
Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
Mut, G. & Gelişli, Y. (2021). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlığının oluşmasında etkili olan faktörlere ilişkin görüşleri. Muallim Rıfat Eğitim Fakültesi Dergisi (MREFD), 3(1), 92-113.
Millî Eğitim Bakanlığı [MEB] (2006). İlköğretim Türkçe Dersi (6,7,8.Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları. Erişim Tarihi:07 Ekim 2021. meb_iys_dosyalar/25/10/711870/dosyalar/2016_10/
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2019a).Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara. Erişim Tarihi:10 Eylül 2021 http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/2019571639225302
Noor, N. M. (2011). Readıng habıts and preferences of efl post graduates: A case study. Indonesian Journal of Applied Linguistics, 1 (1), 1-9.
Okur, A. (2013). Yaşam boyu okuma için okuma öğretimi. A. Okur (Ed.), Yaşam boyu okuma eğitimi içinde (s.1-40). Ankara: Pegem Akademi.
Özbay, M. & Bahar, M. A. (2012). İleri okur ve üstbiliş eğitimi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 1 (1) , 158-177 .
Özden, M. (2018). Niçin okumuyoruz? Tarih Okulu Dergisi (TOD) 11 (37), 299-313.
Rosli, N.A., Razali, N.F., Zamil, Z.U.A., Noor, S.N.F.M. & Baharuddin, M.F. (2017). The determination of reading habits among students: a concept. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences. 7 (12). 791-798.
Saracaloğlu, A.S., Karasakaloğlu, N. ve Aslantürk, E. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının okuma ilgi ve alışkanlıklarının karşılaştırılması (Adnan Menderes ve Uludağ üniversiteleri örneği), Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(3), 457-480.
Sayır, M.F. (2018). Okuma eğitimi ile ilgili temel kavramlar. O. Sevim ve Y. Söylemez (Ed.). Okuma eğitimi içinde, (s.1-9). Ankara: Nobel Yayınları.
Sever, S. (2003). Türkçe Öğretiminde Yeni Yapılanma Çalışmaları. Türklük Bilimi Araştırmaları (TÜBAR), 13 (13), 27-38.
Sheeba, S. ve Mohd, H. A. (2018). Teaching reading : Goals and techniques. Mohd, Shakir
(Ed.), In Emerging trends in education (pp. 1-12). New Delhi: New Delhi Publisher.
Sivasubramanian, G. & Gomathi, P. (2019). A study on reading habits among higher secondary school students in Salem, Tamil Nadu India. Library Philosophy and Practice (e-journal). 2576.1-16.
Suhana, A & Haryudin, A. (2017). The effects of readıng habıt towards students’ readıng comprehensıon at prıvate senıor hıgh schoolın Purwakarta. Eltın Journal , 5 (2), 57-70.
Suna, Ç, (2006). İlköğretim öğrencilerinin okuma ilgi ve alışkanlıklarını etkileyen etmenlerin analitik olarak incelenmesi ve değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Şahin, A., Sevim, O., Gücüyeter, B. ve Şahin, E. (2009). Öğretmen adaylarının okuma durumları: Atatürk Üniversitesi örneği. Atatürk Üniversitesi Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi. 19, 1-21.
Taş, H. (2018). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlıkları ve tercihleri üzerine bir değerlendirme. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(3), 1947- 1975.
Taşkesenoğlu, L. (2013). Ortaöğretim Öğrencilerinin Okuma Alışkanlıkları Üzerine Bir İnceleme. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi , 5 (9).
Ungan, S. (2008). Okuma alışkanlığımızın kültürel altyapısı. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 218-228.
Ülger, D. K. (2015). Motivasyon ve model alma kavramlarının ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlığına etkisi: Ankara örneği. Akademia Sosyal Bilimler Dergisi , (1) , 18-43 .
Yalman, M., Özkan, E. & Kutluca, T. (2013). Eğitim fakültesi öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıkları üzerine betimsel bir araştırma: Dicle Üniversitesi Örneği. Bilgi Dünyası. 14 (2), 291-305. Yavaş, S. (2013). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıkları ile üst düzey düşünme becerileri arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Yengin Sarpkaya, P. & Elitok Kesici, A. (2014). İlköğretim ve lise öğrencilerinin okuma ve yazma alışkanlıkları: aydın ili örneği. Milli Eğitim Dergisi , 44 (201) , 17-38 .
Yıldız, D. (2018). Okuma becerisine yönelik eğitim ortamları. O. Sevim ve Y. Söylemez (Ed.), Okuma eğitimi içinde (s. 179-193). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yılmaz, B. (2012). Okuma alışkanlığının okuma başarısına etkisi: Ankara Keçiören Atapark İlköğretim Okulu öğrencileri üzerine bir araştırma. Ö. Külcü, T. Çakmak ve N. Özel. (Yay. haz). Prof. Dr. K. Gülbün Baydur'a Armağan içinde (s. 209-218). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü.