Bir ‘meçhul asker’ kurgusu: Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun “Ses Duyan Kız” hikâyesi

Milliyetçiliklerde millî kimliğin devamlılığını sağlamak için zaman ve mekânda var olan ortaklıklar sıklıkla ön plana çıkarılır. Bu bağlamda millî anıtlar, millî efsaneler, millî bayramlar, anma törenleri, kolektif anlatılar, ritüeller ortak hafızanın canlı tutulmasını sağlayarak millî kimliğin içselleştirilme sürecine önemli katkılar sunarlar. Millet ile ortak tarih, ortak tecrübe, aidiyet ve toprak arasındaki bağları pekiştiren bu kolektif alanlardan biri de meçhul asker anıtları ya da mezarlarıdır. Meçhul asker anıtları, millet olma yolunda verilen topyekûn mücadelenin öyküsünü hatırlatması nedeniyle millî imgeleri etrafında toplarlar. Meçhul askerle ilgili her tür sosyolojik ve özgül kimlik verilerinin bilinmezliği, bireylerin meçhul asker ve onun öyküsüyle dolayısıyla da millî kimliğin sosyal, siyasal, kültürel ve tarihî kodlarıyla özdeşim kurmalarını kolaylaştırır. Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Milli Savaş Hikâyeleri’nde yer alan “Ses Duyan Kız” adlı hikâyede, düşman askerleriyle savaşmak için köyünden ayrılan genç bir kızın ‘millî bir efsane’ kahramanına dönüşme öyküsü anlatılır. Bu çalışmada meçhul asker imgesinin millî kimlik inşa süreçlerinde üstlendiği işlevlere değinilecek, Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun topyekûn savaş fikrini uyandırmak ve millî anlatı arayışlarına katkı sunmak amacıyla “Ses Duyan Kız” hikâyesinde bir ‘meçhul asker’ imgesi oluşturduğu düşüncesi tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Meçhul asker, milliyetçilik, millî kimlik

An unknown soldier fiction: Yakup Kadri Karaosmanoğlu's story “Ses Duyan Kız”

In order to ensure the continuity of national identity in nationalisms, partnerships that exist in time and place are often brought to the fore. In this context, national monuments, national legends, national holidays, commemoration ceremonies, collective narratives, rituals provide important contributions to the internalization process of national identity by keeping the common memory alive. One of these collective areas, which reinforces the ties between the nation and common history, common experience, belonging and territory is the monuments or graves of unknown soldiers. Because of the story of the total struggle on the way to becoming a nation, the unknown soldier monuments gather around their national images. The unknownness of all kinds of sociological data about the unknown soldier, the story of the unknown soldier and the social, political, cultural and historical codes of the national identity make it easier to identify. Milli Savaş Hikayeleri of Yakup Kadri Karaosmanoğlu, “Ses Duyan Kız” tells the story of a young girl who left her village to fight the enemy soldiers and become ‘a national legend’ hero. In this study, the functions undertaken by the image of the unknown soldier in the process of building national identity will be discussed. The idea that Yakup Kadri Karaosmanoğlu formed an image of an unknown soldier in the story of “Ses Duyan Kız” will be discussed in order to arouse the idea of total war and contribute to the search for national narrative.

PDF

___

Akı, N. (2017). Yakup Kadri Karaosmanoğlu İnsan-Eser-Fikir-Üslûp. İstanbul: İletişim. Anderson, B. (2017). Hayali Cemaatler Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması. Çev. İskender Savaşır. İstanbul: Metis. Argunşah, H. (2012). Yakup Kadri’nin Yeni Lisan ve Millî Edebiyatla İlgili Görüşleri. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, Y.4. S.7, 7-33. Assmann, J. (2015). Kültürel Bellek Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik. Çev. Ayşe Tekin. İstanbul: Ayrıntı. Connerton, P. (2014). Toplumlar Nasıl Anımsar?. Çev. Alâeddin Şenel. İstanbul: Ayrıntı. Enginün, İ. (1985). Millî Mücadele Edebiyatında Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Erdem Dergisi, C.1, S. 2, 477-492. Enginün, İ. (1989). Yakup Kadri ve Halide Edip. Doğumunun Yüzüncü Yılında Yakup Kadri Karaosmanoğlu, İstanbul: Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi. Karaosmanoğlu, Y. K. (1984). Milli Savaş Hikâyeleri. İstanbul: İletişim. Murtezaoğlu, S. (2012). Kültürel Belleğin Ritüel Yoluyla Kuruluşu. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, S.2, 344-350. Nora, P. (2006). Hafıza Mekânları, Çev. Mehmet Emin Özcan. Ankara: Dost. Özkan, Ü. B. (2018). “Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve Hikâyeciliği”, Tobb Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara. Özkırımlı, U. (2010). Milliyetçilik Üzerine Güncel Tartışmalar Eleştirel Bir Müdahale. Çev. Yetkin Başkavak. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi. Polat, N. H.. (2001). “Yakup Kadri Karaosmanoğlu”, T.D.V. İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. Suda, E. Z. (2017). Büyük Savaşın Doğu ve Batı Cephesinde Toplumsal Hafıza ve Hafıza Mekânları Gelibolu ve Alsace Lorraıne. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi. S.56, 29-58. Tasouji, C. D. (2013). Bir Hafıza Mekânı Olarak Müze: Ankara Etnografya Müzesi. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, Y.3, S.5-6. 129-143.