MUHİTTİN DOĞAN

Batı Muhayyilesindeki Doğu ve İstanbul’da Bir Gezgin: Adelaide Müller

Batı dünyası yanı başlarında bulunan İslam dünyasına hep büyük ilgi gösterir. Tarihi süreç içerisinde bu dünyaya olan ilgi azalmadan devam eder. Doğu bazen korkulası bir yerdir onlar için, bazen de çok şey öğrenecekleri farklı dünya. Osmanlının gücünü kaybetmesiyle de işgal edilip yönetilecek yerler haline gelir İslam dünyasının geniş toprakları. Bu dünyayı daha iyi tanıyabilmek için Avrupa’dan ciddi sayıda seyyah, yollara çıkar. Kalemleri aracılığıyla Doğunun yaşamını, coğrafyasını, insanlarını tanıtmaya çalışır, kendi ülkelerindeki okurlara. Özellikle 19.yy’da seyahat imkânlarının gelişmesine paralel olarak seyyahların sayısında da önemli artışlar görürüz. Batılı gezginlerin en fazla ziyaret ettiği şehir ise hep İstanbul olur. Osmanlı Devletinin Sultan II. Abdülhamid yönetiminde artık son yıllarını yaşadığı bir dönemde, İngiliz Büyükelçiliği’nde memurluk yapan oğlunu ziyaret için bu topraklara gelen Frederich Max Müller ve eşi Geogiana Adelaide Müller, üç ay gibi bir süre burada kalır. Bu zaman içerisinde, İstanbul’un her yerini rahatlıkla gezebilen aile, İstanbul’da geçirdikleri günleri, on altı mektup kaleme alarak Avrupa Kamuoyuna sunar ve Şarkın yorgun Sultan’ının ülkesinden mutlu- memnun ayrılır. Bu çalışmada, öncelikli olarak asırlar içerisinde seyyahlar sayesinde oluşturulan Doğu imajı üzerinde durulacak sonra da Adelaide Müller’in eserinden yola çıkılarak Osmanlı başkenti ve kadınının Batı kamuoyuna nasıl tanıtıldığı aydınlatılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı, seyahat, İstanbul, Osmanlı kadını, Şark

The Eastern World in European Thought and A Traveller in Constantinople: Mrs. Müller

The Western World always shows their great interest to The Islamic World that is located on the side of Europe. The interest continues increasingly through the historic process. The Eastern World is sometimes a place to be feared for Europeans, and sometimes is a different world for them to learn a lot. The vast land of the Islamic World was to become a place to occupy and manage for European after Ottoman State lost its power. A lot of itinerant who were European set off to know more that world. They try to introduce Eastern’s life, geography and people to readers in their countries by using their pencils. We can see a substantial increase in the number of the voyagers in parallel with development of the travel opportunities.Istanbul has always been the most visited city by western travelers. Frederich Max Müller and his wife, Geogiana Adelaide Müller, went to Istanbul to visit their son, who works in British Embassy, and stayed there around three months last years of the Ottomans under II. Abdulhamid. Meanwhile, they could easily travel every part of the city and composed sixteen letters which are about spend their times in Istanbul and brought to the European Public. They departed happily from the tired Sultan’s country of the East. Firstly, this article dwells on the east image which was created in time by travelers and try to clarify the image what is. After that, it lay stresses on how to introduce the Ottoman capital and woman to the western public based on the work of Mrs. Müller.

Keywords:

Ottoman, travel, Constantinople, Ottoman woman, East,

PDF

___

Almond, Ian (2015). Yeni Oryantalistler, Nietzsche’den Orhan Pamuk’a İslam’ın Postmodern Temsilleri, çev: Bahar Çetiner -Talha Can İşsevenler, İstanbul, Pinhan Yayıncılık. Barkeretal, Francis (1984). Europe and Its Others, The University of Essex. Behdad, Ali (2007). Kolonyal Çözülme Çağında Oryantalizm, çev: Sibel Erduman - Berkay Ersöz, İstanbul, Chiviyazıları Yayınevi. Beyhan, Mehmet Ali (2013). Geçmişten Günümüze Seyahatler ve Seyahatnameler, İstanbul, Kitabevi Yayınları. Bulut, Yücel (2010). Oryantalizmin Kısa Tarihi, İstanbul, Küre Yayınları. Carrington, Dorothy (1947). The Traveller’s Eye, London. Çelik, Zeynep (1986). The Remaking of İstanbul: Portrait of an Ottoman City in the Nineteenth Century, London. Daniel, Norman (1980). Islam and the West: the Making of an Image, Edinburgh. Davison, Roderick H. (1963). Reform in The Ottoman Empire, 1856-1876, Princeton. Derin, Süleyman (2006). İngiliz Oryantalizmi ve Tasavvuf, İstanbul, Küre Yayınları. Dwight, Henry, O. (1901). Constantinople and its Problems, London. Eliot, Sir Charles (1900). Turkey in Europe, London. Ellison, Grace (2009). İstanbul’da Bir Konak ve Yeni Kadınlar, İngiliz Kadın Gazetecinin Gözüyle Türk Evi ve Gündelik Hayat, çev: Neşe Akın, İstanbul, Dergâh Yayınları. Eravcı, H. Mustafa (2010). Avrupa’da Türk İmajı, Konya, Çizgi Kitabevi. Fanon, Frantz (2013). Yeryüzünün Lanetlileri, çev: Şen Süer, İstanbul, Versus Kitap. Fanon, Frantz (1965). A Dying Colonialism, çev: Haakon Chevalier, New York. Fusseli, Paul(1980). Abroad: British Literary Travelling Between The Wars, Oxford. Germaner, Semra - Zeynep İnankur(1989) Orientalism and Turkey, İstanbul. Gökçe, Gülise – Orhan(2011) Avrupa’da İslam ve Türk İmajı, Ankara, Birleşik Kitabevi. Hamlin, Cyrus (1878). Among the Turks, New York. Hamlin, Cyrus (1893). My Life and Times, Boston. Harvey, Annie Jane (1871). Turkish Harems and Circassian Homes, London. Hentsch, Thierry (2007). Hayali Doğu, Batı’nın Akdenizli Doğu’ya Politik Bakışı, çev: Aysel Bora, İstanbul, Metis Yayıncılık. Hourani, Albert (1993). Islam in European Thought, Cambridge. Hussain, Asaf (1984). Orientalism, Islam and Islamist, The Ideology of Orientalism, USA. Irwin, Robert (2008). Oryantalistler ve Düşmanları, çev: Bahar Tırnakçı, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları. Kabbani, Rana (1986). Europe’s Myths of Orient: Devise and Rule, Basingstoke. Kahf, Mohja (2006). Batı Edebiyatında Müslüman Kadın İmajı, çev: Yeşim Sezdirmez, İstanbul, Küre Yayınları. Kiernan, V. G. (1969). The Lord of Humankınd, Black Man, Yellow Man and White Man in an Age of Empire, Boston. Koçak. Ahmet (2013). Türk Romanında Avrupa (1872-1900), İstanbul Kula, Onur Bilge (2012). Batı Felsefesinde Oryantalizm ve Türk İmgesi, İstanbul, Türkiye İş Bankası Yayınları. Kula, Onur Bilge (2011). Batı Edebiyatı’nda Oryantalizm I-II, İstanbul, Türkiye İş Bankası Yayınları. Lewis, Raphaela (1971). Everyday Life in Ottoman Turkey, London. Lewis, Reina (1996). Genderin Orientalism: Race, Feminity and Representation, London. Lowe, Lisa (1991). Critical Terrains: French and British Orientalism, London. Löschburg, Winfried(1998). Seyahatin Kültür Tarihi, çev: Jasmin Traub, Ankara, Dost Kitabevi. Macfarlane, Charles (1829). Constantinople in 1828: a Residence of Sixteen Months in the Turkish Capital and Provinces with an Account of the Present State of the Naval and Military Power and of the Resources of the Ottoman Empire, London. Macfarlane, Charles (1850). Turkey and its Destiny: The Results of Journeys Made in 1847 and 1848 to Examine into the State of that Country, London. Mansel, Philip (1995). Constantinople City of the World’s Desire 1453-1924, London. Melman, Billie (1992). Women’s Orients: English Women and the Middle East, Basingstoke. Meriç, Ümit (2010). Seyyahların Aynasında Şehirlerin Sultanı İstanbul, İstanbul, Albaraka Türk Yayınları. Mills, Sara (1991). Discourses of Difference: An Analysis of Women’s Travel Writing and Colonialism, London. Montagu, Lady Mary Wortley (1965). The Complete Letter of Lady Mary Wortley Montagu Vol. I, 1708-1720, ed: Robert Halsband, Oxford. Muller, Mrs. Max(1897). Letters from Constantinople, London. Murray, John (1893). Handbook for Travellers in Turkey, London. Neave, Dorina L. (2008). Sultan Abdülhamit Devrinde İstanbul’da Gördüklerim, çev: Neşe Akın, İstanbul, Dergâh Yayınları. de Nerval, Gerard (1974). Muhteşem İstanbul, çev: Refik Özbek, İstanbul. Ortaylı, İlber (2005). İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, İstanbul, Alkım Yayınları. Pardoe, Julia (1837). The City of the Sultans and Domestic Manner of the Turks in 1836, London. Pardoe, Julia (1838). The Beauties of the Bosphorus, London. Parla, Jale (2012). Efendilik, Şarkiyatçılık, Kölelik, İstanbul, İletişim Yayınları. Porter, Dennis (1991). Haunted Journeys, Desir and Transgression in Auropean Travel Writing, Princeton University Press. Rodinson, Maxime (2003). İslam’ın Mirası, Batı’yı Büyüleyen İslam, çev: Cemil Meriç, İstanbul, Pınar Yayınları. Said, Edward W. (1995). Orientalism, Western Conceptions of the Orient, Penguin. Said, Edward W. (1983). The World, The Text, and the Critic, Cambridge. Said, Edward W. (1993). Culture and Imperialism, London. Sharafuddin, Mohammed (1994). Islam and Romantic Orientalism, London. Şahin, Gürsoy (2007). İngiliz Seyahatnamelerinde Osmanlı Toplumu ve Türk İmajı, İstanbul, Gökkubbe Yayınları. Thompson, Carl (2011). Travel Writing, London, Üçel-Aybet, Gülgün (2003). Avrupalı Seyyahların Gözünden Osmanlı Dünyası ve İnsanları (1530-1699), İletişim Yayınları, İstanbul. Wheatcroft, Andrew (1995). The Ottomans, Dissolving Images, London, Penguin. Yeğenoğlu, Meyda (2003). Sömürgeci Fantaziler, Oryantalis Söylemde Kültürel ve Cinsel Fark, İstanbul, Metis Yayıncılık. Young, Robert (1990). White Mythologies: Writing History and the West, London. Young, Robert (1995). Colonial Desire: Hybridity in Theory, Culture and Race, London. Young, Robert (2002). Postcolonialism: A Historical Introduction, London.