İnsan hayatının her aşamasını kuşatmaidealindeki bir dini geleneğin, toplumsal barışın en önemli unsurlarından biriolan kardeşlik olgusu hakkında teorik ve pratik bir sistem kurması son derecetabiidir. Bu olgu hem İslam’ın temel kaynakları olan Kur’an ve hadisliteratüründe hem de daha sonradan tedvin edilen eserlerde ele alınan temelkonular arasında yer almaktadır. Bu noktada öne çıkan isimlerden birisi deGazâlî’dir. Bir sistem düşünürü olan Gazâlî, çeşitli eserlerinde ve özelliklebaşyapıtı olarak değerlendirilebilecek İhyâ’sında kardeşlik meselesini farklıyönleriyle ele almış ve ayrıntılı bir proje olarak ortaya koymuştur. Bumakalede bir taraftan onun söz konusu kavrama yüklediği anlam ve kardeşlerinbirbirlerine karşı sorumlulukları gibi temel meseleler ele alınırken diğertaraftan da onun projesinin gerçekleştirilebilir olup olmadığı meselesianalitik bir tarzda ele alınmıştır.

It is so natural that a religious tradition aiming to cover all aspects of life builds up a theoretical and practical system about the “brotherhood” concept which is one of the fundamental elements of social peace. This concept is one of the basic subjects both in Quran and Hadith and the following Islamic literature. One of the most important scholars dealt with this issue was al-Ghazali. As a system thinker, al-Ghazali created a detailed project about the brotherhood by discussing this matter in different ways in his various works and especially in his masterpiece, Ihya. This article debates on the one hand, his grip on the key is-sues such as the brotherhood and responsibilities of the brothers against each other analytically, on the other hand whether his project were realizable.