Naila VELIHANLY

10524

ZENGEZUR TARİHİNİN YAZIMIYLA İLGİLİ BAZI SORUNLAR

Günümüzde Ermenistan’ın güney topraklarını teşkil eden ve Azerbaycan’ın anakara topraklarını Nahcivan’dan ayıran dağlık bölge Zengezur, bu iki ülke arasında söz konusu toprakların kime ait olduğuyla ilgili tarih yazımında uzun süredir bir tartışma konusu olmuştur. Ermeni tarih yazımının neredeyse antik dönemden bu yana bölgede sadece Ermeni nüfusu bulunduğu ve bölgenin “Büyük Ermenistan’a” ait olduğunu akademik çevrelerde kanıtlamaya çalıştığı gizli bir bilgi değildir. Ermenistan ve ötesinde, bilimsel ve tarihi literatüre ve sayısız birincil kaynağa aykırı bir şekilde Zengezur bölgesini sözde bir Ermeni bölgesi olarak tanıtan pek çok kitap yayınlanmıştır. Bu makalede sunulan, aksi iddia edilemez deliller ve sayısız güvenilir olgular, Zengezur’un 7-12’nci yüzyıl tarihiyle ilgili söz konusu iddiaların çarpıtmalarını ve geçersizliğini ifşa etmektedir.
Anahtar Kelimeler:

Zengezur, Sünik, Albanya, Güney Kafkasya, tarih yazımı, kaynaklar

SOME OF THE HISTORIOGRAPHICAL PROBLEMS OF ZANGEZUR’S HISTORY

Zangezur, the mountainous region that now makes up the southern territory of Armenia and separates the main territory of Azerbaijan from Nakhchivan, has long been a subject of debate in historiography over the ownership of these lands by these two countries. It is no secret that Armenian historiography has been trying to justify in academic circles the alleged exclusivity of the region’s Armenian population and its belonging to “Greater Armenia” almost since the ancient period. Many books have been published in Armenia and beyond in which the region of Zangezur is presented as a so-called Armenian region, contrary to scientific and historical literature and numerous primary sources. The irrefutable evidence and numerous reliable facts presented in this article expose the falsifications and invalidity of these theories concerning the history of Zangezur of the 7-12th centuries.
Keywords:

Zangezur, Syunik, Albania, South Caucasus, historiography, sources,

PDF

___

  • Alishan, G. “Սիսական”. Venice, 1893.
  • Azərbaycan tarixi, V.2. Bakı: Elm, 2000.
  • Greenwood, Tim. The Universal History of Step'anos Tarōnec'I: Introduction, Translation and Commentary. Oxford: Oxford University Press, 2017.
  • Hakobyan, T. Սյունիքի թագավորությունը: Պատմա-աշխարհագրական առումով. Yerevan: Mitk'. 1966.
  • History of Events Taken Place at the Monastery of Sevan by Manuel Vardapet of Gümüşhane [Kiwmiwšņanatsi]. Vagharshapat, 1871.
  • Jalalyants, S. Ճանապարհորդություն ի Մեծն Հայաստան, Մաս Ա. Տփղիս, 1842.
  • Jalalyants, S. Ճանապարհորդություն ի Մեծն Հայաստան, Մաս Բ. Տփղիս, 1858.
  • Markwart, J. Eransahr nach der Geographie Moses Chorenaci. Berlin: Weidmannsche, 1901.
  • Muradverdiyev, A. Zəngəzur tariximizin yaddaşı. Bakı: Xəzər, 2007.
  • O. Shahkhathunian, “ստորագրութիւն կաթուղիկէ էջ մի միմինի եւ հինգ գաւառացն արարատայե” (հ. 2, 1842) V.2. Echmiadzin, 1842.
  • Orbelean, Step’annos. History of the State of Sisakan, translated by Robert Bedrosian from the Classical Armenian text of K. Shahnazarean. Paris, 1860. https://rbedrosian.com/SO/so1.htm
  • Qubadlı: Qədim Azərbaycan torpağı Zəngəzurun qapısı. Bakı: Turxan, 2013.
  • Robert, Hewsen H. Armenia: A Historical Atlas. Chicago, IL: University of Chicago Press, 2001.
  • Sahakyan, T.M. “Սյունյաց թագավորությ սն հիմնումը և նրա քաղաքական դերը XI դա– րում”. ՊԲՀ, № 3 (1966).
  • Sedrakyan, Ar. “Հնութխնք հայրենեաց ի գա- ւաււին Երնջակու”. Վաղարշսւպատ, 1872.
  • Smbatyants, M. “Տեղագիր Գեղարքունի ծովագարդ գավառի”. Վաղարշապատ, 1895.
  • The History of the Caucasian Albanians by Movses Dasxuranci, translated by C.J.F. Dowsett. London: Oxford University Press, 1961.
  • Topchyan, Aram. The Problem of the Greek Sources of Movsēs Xorenacʻ. Leuven: Peeters Publishers, 2006.
  • Ulubabyan, B.A. Դրվագներ Հայոց Արևելից կողմանց պատմության (V–VII դարեր). Երևան, 1981.
  • Urud, Musa. Zəngəzur (elmi-publistik nəşr). Bakı: Nurlar, 2005.
  • Utmazyan, A.M. Սյունիքը IX-X դարերում. Երեւան, 1958.
  • Vəlixanlı, N. Azərbaycan VII-XII əsrlərdə: tarix, mənbələr, şərhlər. Баку: Элм, 2016.
  • Vəlixanlının, Nailə. Zəngəzur - ərəblərdən monqollaradək. Bakı: Təhsil, 2021.
  • Абраамян, А.Г. “Крестьянское движение в Сисакане”. Исторические записки Института истории АН СССР, 1938 (№3).
  • Адонц, Н. Армения в эпоху Юстиниана. Политическое состояние на основе Нахарарского строя. Санкт-Петербург: типография Императорской Академии наук, 1908.
  • Арутюнян, Б. “Крестьянские волнения в Сюнии в X в”. Ученые запиcки Ереванского Государственного Педагогического Института, т.2 (1950).
  • Асогик. Всеобшая история Степʼаноса Таронского Асохʼика по прозванию-писателя XI столетия, Пер. с древнеарм. Н. Эмин. Москва: типография Лазаревского института Восточных языков, 1864.
  • Бакиханов, А.A. Гюлистан-и Ирам. Баку: Элм, 1991.
  • Буниятов, З.М. “Азербайджан в VII-IX века”, В кн.: Избранные сочинения в 3-х томах. Т.1. Баку: Элм, 1999.
  • Гандзакеци, Киракоса. История Армении. Пер. с древнеарм., предисл. и коммент. Л. А. Ханларян. Москва: Наука, 1976.
  • Григорян, Г.М. Очерки истории Сюника IX-XV вв. Ереван: АН АрмССР, 1990.
  • Джафаров, Ю. Гунны и Азербайджан. Баку: Азернешр, 1993.
  • Драсханакертци, О. История Армении. Пер. с древнеарм. М.О.Дарбинян-Меликян. Ереван: Советакан грох, 1986.
  • Еремян, С.Т. Атлас к книге «История армянского народа». Ереван: Айпетрат, 1952.
  • История армянского народа. Под ред. М.Г.Нерсесяна. Ереван: Ереванский университет, 1980.
  • Мамедова, Ф. Кавказская Албания и албаны. Баку: ЦИКА, 2003.
  • Мамедова, Ф.Дж. Кавказская Албания и Албаны. Баку: ЦИКА, 2005.
  • Мамедова, Ф.Дж. Политическая история и историческая география Кавказской Албании (III и. до и. э.-VIII в. и.э.). Баку: Элм, 1986.
  • Мнацаканян, А.Ш. О литературе Кавказской Албании. Ереван, 1963.
  • Новосельцев, А.П., В.Т. Пашуто, Л.В. Черепнин. Пути развития феодализма (Закавказье, Средняя Азия, Прибалтика). Москва: Наука, 1972.
  • Саакян, Т.М. “Крестьянские восстания в Сюнике в X веке”. Известия АН Армянской ССР, 1956, (№3).
  • Страбон. География. в 17 книгах. Перевод и комментарии Г.А. Стратоновского. Москва: Наука, 1964.
  • Тревер, К.В. Очерки по истории и культуре Кавказской Албании. Москва-Ленинград: Издательство АН СССР, 1959.
  • Шнирельман, В.А. Войны памяти. Мифы, идентичность и политика в Закавказье. Москва: ИКЦ, «Академкнига», 2003.
Review of Armenian Studies-Cover
  • ISSN: 1303-5304
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2002
  • Yayıncı: Terazi Yayıncılık Basım Dağıtım Danışmanlık Eğitim Organizasyon Matbaacılık Kırtasiye Tic. Ltd. Şti.
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

SOVYET ERMENİSTAN’INDA KOMÜNİZM PROPAGANDASI

Mehmet Sezai TÜRK, Abdülhakim Bahadır DARI, Özkan AVCI

ZENGEZUR TARİHİNİN YAZIMIYLA İLGİLİ BAZI SORUNLAR

Naila VELIHANLY

1913-14 ERMENİ ISLAHAT PROGRAMININ KABULÜNDE DIŞ POLİTİKA MÜLÂHAZALARININ ETKİSİ

Mehmet Uğur EKİNCİ

BÜYÜK GÜÇLERİN “BÜYÜK SİYASET” GERÇEĞİ VE İKİNCİ KARABAĞ SAVAŞI’NDAKİ TUTUMLARI

Emin Arif SHIKHALIYEV