Nigar GOZALOVA, Eldar AMIROV

148

(“THE NEW YORK TIMES” KAYITLARINA GÖRE 1905-1906 ARASI GÜNEY KAFKASYA)

1905-1906 yıllarında Güney Kafkasya’da “Ermeni-Tatar (Azerbaycan Türkü) çatışmaları” veya “Ermeni-Tatar katliamları” olarak adlandırılan olaylar meydana gelmiştir. Arşiv belgeleri, resmi kayıtlar ve olayların görgü tanıklarının hatıraları dışında bu mesele üzerinde çalışması için esas kaynak gazete yayınlarıdır. Gazeteler eşsiz bir bilimsel bilgi kaynağıdır ve tarihi araştırmalarda sıklıkla geçmiş olayların tarihi bağlamının anlaşılması sağlayan ek bilgi kaynakları olarak kullanılmaktadırlar. Bu anlamda gazete yayınları, Güney Kafkasya’daki 1905-1906 olaylarının tarih yazımı için en önemli kaynağı teşkil etmektedir. Bu makale, 1905-1906 olaylarını -en önemlisi New York Times gazetesi olan- Amerikan basınında haber yapıldığı şekliyle incelemektedir. İncelenen belgeler, ikna edici bir şekilde bu haberlerin objektiflikten uzak olduğunu göstermektedir, zira iki tarafın da çok büyük kayıplar verdiğini ortaya koyan olgulara atıf yapılmış olsa da Azerbaycan Türkleri çatışmanın esas sorumluları olarak tasvir edilmiştir.

THE SOUTH CAUCASUS IN 1905-1906 ACCORDING TO “THE NEW YORK TIMES” COVERAGE

Abstract: In the years 1905-1906, events took place in the South Caucasus that were called "Armenian-Tatar (Azerbaijani Turkish) clashes” or "Armenian-Tatar massacres”. The main sources in the study of this issue, along with archival documents, official records, and memoirs of eyewitnesses of events are newspaper periodicals. Newspapers are an irreplaceable source of scientific information, and for historical research, they have often been used as an additional source of information that provides an understanding of the historical context of past events. In this sense, newspaper periodicals are the most significant source for the reconstruction of the events of 1905-1906 in the South Caucasus. This article analyzes the events of 1905-1906 based on the coverage they received in the American press, the most important being the New York Times newspaper. The study of the materials convincingly shows that the were not objective, because despite the numerous facts cited about the huge casualties on both sides, the Azerbaijani Turks were still portrayed as the culprits of the conflict.
PDF

___

  • Abışov, Vagif. Azərbaycan xalqına qarşı 1918-ci il soyqırımları. Bakı: Elm, 2016.
  • Gözəlova, N.R. Azərbaycanın türk-müsəlman əhalisinin soyqırımı Britaniya Kitabxanasının arxiv sənədlərində (1918-1920). Bakı: Elm, 2014.
  • “Ar me ni ans gi ve no qu ar ter. Sa id to be Com mit ting Fright ful At ro ci ti es in Trans cau ca sia”. The New York Times, Ja nu ary 21, 1906,
  • https://www.nytimes.com/1906/01/21/archives/armenians-give-o-quartersaid- to-be-committing-frightful.html
  • “Ar tic le 2 - No Tit le”, The New York Times, August 9, 1906, https://timesmachine.nytimes.com/timesmachine/1906/08/09/101844830.h tml
  • The New York Times, Sep tem ber 6, 1905, https://timesmachine.nytimes.com/timesmachine/1905/09/06/117951254.h tml?pageNumber=2
  • “Ba ku is not pa ci fi ed. Bomb thrown at Kov no. Chi ef of Po li ce and Six Ot her Per sons Badly Hurt. Tell of Cau ca sus hor rors Res cu ed Eng lish men Desc - ri be Re lent less Butc hery by the Tar tars and Arme ni ans. Ar tic le 2 - No Tit le”, The New York Times, September 27, 1905,
  • https://www.nytimes.com/1905/09/27/archives/article-2-no-title.html İsmayılov, Kamran. Azərbaycanın Zəngəzur bölgəsində türk-müsəlman əhalisini soyqırımı. 1918-1920-ci illər. Bakı: Elm, 2014.
  • “Fierce fighting in Shusha 85 Tartar slain in Cossacks and Armenians,” The New York Times, September 4, 1905,
  • https://www.nytimes.com/1905/09/04/archives/fierce-fighting-in-shusha- 85-tartars-slain-in-attack-on-cossacks.html
  • “Fea red at Shu la very. Tar tars kill jo ur na list are con duc ting a cru sa de aga inst News pa per Men — Oil. Work men Threa te ned”, The New York Times, September 16, 1905,
  • https://www.nytimes.com/1905/09/16/archives/many-fights-at-bakutroops- sent-to-kutais-racial-war-is-also-feared.html
  • “Mas sac re 400 Tar tars. Ar me ni ans Dest roy a Vil la ge — Mu jiks Con ti nue Pil - la ging”, The New York Times, November 15, 1905,
  • https://www.nytimes.com/1905/11/15/archives/massacre-400-tartarsarmenians- destroy-a-village-mujiks-continue.html Review of Arm
  • “Moslem Hatred of Armenians”, The New York Times, September 9, 1905, https://www.nytimes.com/1905/09/09/archives/moslem-hatred-ofarmenians. html
  • Məmmədov, Xəqani. Azərbaycan milli hərəkatı (1875-1918-ci illər). Bakı: Sabah nəşriyyatı, 1996.
  • “New Tar tar-Ar me ni an war. Ele ven Vil la ges Al re ady Dest ro yed in Eli za beth - pol Dist rict”, The New York Times, October 15, 1905,
  • https://www.nytimes.com/1905/10/15/archives/new-tartararmenian-wareleven- villages-already-destroyed-in.html
  • “New Cau ca sus outbre ak. Tur key Al le ges That Rus sia Is In ci ting Mas sac res of Tar tars. Article 2 - No Title”, The New York Times, December 16, 1905, https://www.nytimes.com/1905/12/16/archives/article-2-no-title.html
  • Paşayev, Ataxan. XIX-XX əsrlərdə ermənilərin azərbaycanlılara qarşı ərazi iddiaları, soyqırımları və deportasiyalar (arxiv sənəd və materialları əsasında). Bakı: Çaşıoğlu, 2011.
  • “Per si ans me na ce Ar me ni ans. Ma hom me dans Plan to Aid Co-Re li gio nists — Bar ba ri ti es by Ar me ni ans,” The New York Times, Ju ne 27, 1905, https://timesmachine.nytimes.com/timesmachine/1905/06/27/120277143.h tml
  • “Rus sia in the Cau ca sus”, The New York Times, September 18, 1905, https://www.nytimes.com/1905/09/18/archives/russia-in-the-caucasus.html “Sla ugh ter in Cau ca sus. Ar me ni ans Ha ve Fi eld Guns — Re bel Go vern ment Runs Co ur land”, The New York Times, Ja nu ary 10, 1906,
  • https://www.nytimes.com/1906/01/10/archives/slaughter-in-caucasusarmenians- have-field-guns-rebel-government.html Seyidzadə, Dilarə. Azərbaycan XX əsrin əvvəllərində: müstəqilliyə aparan yollar. Bakı: Ulduz, 1998.
  • Sarınay, Yusuf, ed. Azerbaycan Belgelerinde Ermeni Sorunu (1918- 1920). Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, 2001.
  • Süleymanova, Sevda Azərbaycanda ictimai-siyasi hərəkat (XIX yüzilliyin sonu-XX yüzilliyin əvvəlləri. Bakı: Azərbaycan Dövlət Kitab Palatası, 1999.
  • Swietochowski, Tadeusz. Russian Azerbaijan, 1905-1920, the Shaping of a National Identity in a Muslim Community (2nd ed.). Cambridge: Cambridge University Press, 2004.
  • Shafiyev, Farid. “Armenian-Azerbaijani conflict: roots. Massacres of 1905- 1906”, Journal Of The Ministry Of Foreign Affairs Of The Republic Of Azerbaijan, № 18-19 (2008): 15-29.
  • “Troops powerless to check Baku mob”, The New York Times, September 10, 1905, https://www.nytimes.com/1905/09/10/archives/troops-powerless-tocheck- baku-mob.html
  • “The Baku Oilfields; Great Fires Will Cripple Russia’s Oil Trade. Story of the industry Rothschilds and Russian Government Interested in the Fields Which Produce Nearly Half World’s Supply”, The New York Times, September 10, 1905, https://www.nytimes.com/1905/09/10/archives/thebaku- oilfields-great-fires-will-cripple-russias-oil-trade-story.html Valehoğlu, Fəxri. Tiflis quberniyasında azərbaycanlılara qarşı 1905-ci il kütləvi qırğınları. Bakı: Turxan NPB, 2013.
  • “War in Cau ca sus over 1,000 kil led. Czar’s Tro ops Are Sur ro un ded by Tar tars. Oil towns wi ped out. Go vern ment Will Lo se an Enor mo us Sum. A Mus sul man re bel li on. Tur key Ac cu sed of Fo men ting It — In ha bi tants of Many Vil la ges Mas sac red — Exo dus from Ba ku.” The New York Times, Sep tem ber 8, 1905, https://timesmachine.nytimes.com/timesmachine/1905/09/08/101828944.h tml
  • “Want sul tan to in ter ve ne. Mus sul mans Say He Sho uld Send Army to End Cau ca sus Mas sac res,” The New York Times, December 21, 1905, https://www.nytimes.com/1905/12/21/archives/want-sultan-to-intervenemussulmans- say-he-should-send-army-to-end.html
  • “Wi ping out the Tar tars. Ar me ni ans at Ba tum sa id to be kil ling 500 a Day,” The New York Times, December 23, 1905, https://www.nytimes.com/1905/12/23/archives/wiping-out-the-tartarsarmenians- at-batum-said-to-be-killing-500-a.html
  • Əzizov, Eldar. “Difai”: XX əsrin əvvəllərində erməni-azərbaycanlı münaqişəsinin ilikn tarixi şərtləri və səbəbləri. Bakı: CBS, 2009.
  • “15,000 Tro ops sent to Rus si an oilfi eld. Tar tars and Ar me ni ans Re ady to Fly at Each Ot her. Many Ar me ni ans poi so ned. Naphta Ope ra tors De ci de That No Work Is Pos sib le Un der the Pre sent Con di ti ons.” The New York Times, Sep tem ber 18, 1905, https://timesmachine.nytimes.com/timesmachine/1905/09/18/100493385.h tml?pageNumber=2
  • Март 1918 г. Баку. Азербайджанские погромы в документах. Составитель: д.и.н. Солмаз Рустамова-Тогиди, Баку: Индигопресс, 2009.
  • Наджафов Б. Лицо врага. История армянского национализма в Закавказье в конце XIX - начале XX вв. в 2-х чч. Ч. 1. Баку: Элм, 1992.
  • Халилов, А. Геноцид против мусульманского населения Закавказья в исторических источниках. Баку: Азернешр, 2000.
  • Шавров Н.Н. Новая угроза русскому делу в Закавказье: предстоящая распродажа Мугани инородцам. С.-Петербург: Рус. собрание, 1911.
  • Шафиев, Ф. “Истоки армяно-азербайджанского конфликта: события 1905-1906 годов”. Irs 34, № 4 (2008): 48-53.
  • Шафиев, Ф. “Истоки армяно-азербайджанского конфликта: события 1905-1906 годов”, Irs 35, № 5 (2008): 18-23
Review of Armenian Studies-Cover
  • ISSN: 1303-5304
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2002
  • Yayıncı: Terazi Yayıncılık Basım Dağıtım Danışmanlık Eğitim Organizasyon Matbaacılık Kırtasiye Tic. Ltd. Şti.
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

(“THE NEW YORK TIMES” KAYITLARINA GÖRE 1905-1906 ARASI GÜNEY KAFKASYA)

Nigar GOZALOVA, Eldar AMIROV

(DEĞERLENDİRME YAZISI: AURORE BRUNA’NIN ANKARA ANTLAŞMASI HAKKINDAKİ ÇARPIK TARİHÇESİ)

Maxime GAUIN