Ermenistan Cumhuriyeti Ve İran İslam Cumhuriyeti Arasındaki İlişkilere Genel Bir Bakış
1990’lı yıllarda uluslararası ilişkiler sisteminde meydana gelen köklü değişiklikler, özellikle SSCB'nin çöküşü, bir “yeni dünya düzeninin” kurulmasını gerekli kılmıştı. Güney Kafkasya, Sovyet sonrası dönemde üç devlet tarafından yönetilmeye başlandı. Güney Kafkasya’nın jeopolitik sahnesi SSCB’nin dağılmasıyla değişmiş ve İran İslam Cumhuriyeti için yeni fırsatlar ortaya çıkmıştı. İran, Güney Kafkasya ile derin tarihsel bağlara sahipti ve bölgedeki yeni şartlar İran için uluslararası arenada güvenilirlik kazanmak adına aktif bir dış politika izleyebilmek açısından yeni bir yön gerektirmekteydi. Ermenistan Cumhuriyeti ile İran İslam Cumhuriyeti arasındaki ilişkilerin kurulması politik, ekonomik ve güvenlik faktörlerine dayanmaktadır. İran uzun yıllardan sonra SSCB’nin dağılması ile bölgesel bir güç olma yolunda adım atmak için Ermenistan’la iş birliği yapmak istemektedir. Ermenistan ise bölgede siyasi varlığını korumak adına Rusya’yla beraber İran’ın da desteğini kazanmaya çalışmaktadır.
Anahtar Kelimeler:
Ermenistan, İran, İran-Ermenistan İlişkileri, Güney Kafkasya, Jeopolitik
An Overview Of The Relations Between The Republic Of Armenia And The Islamic Republic Of Iran
Radical changes took place in the international relations system in the 1990s. In particular, the collapse of the USSR necessitated the formation of a "new world order." The South Caucasus started to be governed by three states in the post-Soviet period. The geopolitical scene of the South Caucasus changed by the dissolution of the USSR, and new opportunities emerged for the Islamic Republic of Iran. Iran had deep historical ties with the South Caucasus and new conditions in the region brought the need for a new direction in terms of pursuing an active foreign policy to gain creditability in the international arena. The formation of relations between the Republic of Armenia and the Islamic Republic of Iran is based on political, economic, and security factors. In an effort to step on the path of becoming a regional power a long time after the collapse of the USSR, Iran has been interested in cooperation with Armenia to strengthen its position in the South Caucasus. Armenia, meanwhile, has tried to get the support of Iran along with Russia to maintain its political presence in the region.
Keywords:
Armenia, Iran, Iran-Armenia Relations, South Caucasus, Geopolitics,
___
- "1995 Country Reports On Economic Policy and Trade Practices." US Department of State, accessed March 20, 2019. https://1997-2001.state.gov/issues/economic/trade_reports/russia_nis95/ARMENIA.html
- "Bilateral Relations. Islamic Republic of Iran." Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Armenia, accessed February 3, 2019, https://www.mfa.am/en/bilateral-relations/ir
- "Country Nuclear Power Profiles." International Atomic Energy Agency, accessed April 30, 2019. https://www-pub.iaea.org/MTCD/Publications/PDF/cnpp2018/countryprofiles/Armenia/Armenia.htm
- "Greece Announces Pending Defense Pact with Iran and Armenia." Stratfor, June 1, 1999, accessed April 10, 2019. https://worldview.stratfor.com/article/greece-announces-pending-defense-pact-iran-and-armenia
- "International Organisations - Collective Security Treaty Organization." Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Armenia, accessed April 1, 2019. https://www.mfa.am/en/international-organisations/1
- "Iran (Islamic Republic Of)'s Constitution of 1979 with Amendments through 1989." ConstituteProject.org, accessed April 14, 2019. https://www.constituteproject.org/constitution/Iran_1989.pdf?lang=en
- "Iran Hostage Crisis." History.com, accessed April 15, 2019. https://www.history.com/topics/middle-east/iran-hostage-crisis.
- "Iran-Armenia Gas Pipeline Inaugurated." Tehran Times, accessed April 22, 2019. https://www.tehrantimes.com/news/183993/Iran-Armenia-gas-pipeline-inaugurated
- "Relations with Armenia." North Atlantic Treaty Organization, accessed April 4, 2019. https://www.nato.int/cps/ic/natohq/topics_48893.htm
- Asisian, Njdeh. "An Overview of Iran-Armenian Relations in the Post-Soviet Era and Their Impact on Caucasus Regional Stability." Journal of the European Society for Iranian Studies (2018): 37-48.
- Aslan, Seyfettin. "Siyasal İktidarı Etkileme Yöntemlerinden Biri Olarak Lobicilik." Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 23 (2009): 113-21.
- Batmaz, Şakir. "Ermenistan’ın Bölge Ülkeleri İlişkilerinin Tarih, Ekonomi Ve Nüfus Gibi Parametrelerle Analizi." Marmara University, accessed March 14, 2019, http://turksandarmenians.marmara.edu.tr/tr/birinci-dunya-savasindan-gunumuze-ermenistanin-bolge-ulkeleri-iliskilerinin-tarih-ekonomi-ve-nufus-gibi-parametrelerle-analizi/
- Cagaptay, Soner, and Alexander Murinson. "Good Relations between Azerbaijan and Israel: A Model for Other Muslim States in Eurasia?" Washington Institute, March 30, 2015, accessed April 15, 2019. https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/view/good-relations-between-azerbaijan-and-israel-a-model-for-other-muslim-state
- Ermənistan Respublikası (məlumat Sorğu Kitabçası). Bakı: QESAM, 2006.
- Gasimli, Vusal, Zaur Shiriyev, and Zulfiyya Valiyeva. Iranian-Armenian Relations: Geopolitical Reality versus Political Statements. Baku: SAM, 2011.
- Görgülü, Aybars. Türkiye-Ermenistan Ilişkileri Bir Kısır Döngü. Istanbul: Tesev Yayınları, 2008.
- Gresh, Geoffrey. "Coddling the Caucasus: Iran’s Strategic Relationship with Azerbaijan and Armenia." Caucasian Review of International Affairs, Issue 1 (2016): 1-13.
- Hovhannisyan, Nikolay. The foreign policy of the Republic of Armenia in the Transcaucasian-Middle Eastern Geopolitical Region. Yerevan: National Academy of Sciences of the Republic of Armenia, Institute of Oriental Studies, 1998.
- Kamrava, Mehran. The Great Game in West Asia: Iran, Turkey and the South Caucasus. London: London Hurst & Company, 2017.
- Kasım, Kamer. Soğuk Savaş Sonrası Kafkasya. Ankara: Uşak Yayınları, 2011.
- Kazemzadeh, Hamed. The Overview of Iran & Caucasus Ties. Vol. 1. Tbilisi: GeoWel Research, 2016.
- Köktaş, Nilgün Atıcı. “Saakaşvili dönemi Gürcistan: iç ve dış politika üzerine bir değerlendirme.” Ardahan Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı 2 (2015): 95-110
- Mozaffari, Mehdi. Islamist Policy. Aarhus: CIR, 2009.
- Narlı, Nilüfer. "Cooperation or Competition in the Islamic World: Turkish-Iranian Relations from the Islamic Revolution to the Gulf War and beyond." CEMOTI, 1993, 265-93.
- Newhouse, John. "Diplomacy, Inc.: The Influence of Lobbies on U.S. Foreign Policy." Foreign Affairs 88, no. 3 (2009): 73-92.
- Nikou, Semira N. “Timeline of Iran's Foreign Relations”. IranPrimer.usip.org, accessed December 19, 2019, https://iranprimer.usip.org/resource/timeline-irans-foreign-relations
- Nohlen, Dieter, Florian Grotz, and Christof Hartmann. Elections in Asia and the Pacific: A Data Handbook. Vol. I-II - Elections Worldwide. Oxford: Oxford University Press, 2001.
- Okyar, Onur “İran ekseninde Türkiye-Ermenistan ilişkileri: Anlaşmazlıktan kazanca,” Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 2 (2017): 1181-1205.
- Ömərov, Vahid, Elnur Kəbizadə, və Nəsibə Mirzəyeva. Gürcüstan: daxili ictimai-siyasi şərait. Bakı: Mütərcim, 2018.
- Petros, Tiffany G. "Evolution of Armenia's Foreign Policy." Armenia International Policy Research, 2003, 1-17. doi:10.1.1.489.5895.
- Shaffer, Brenda. "Iran’s Role in the South Caucasus and Caspian Region: Diverging Views of the U.S. and Europe." Iran and Its Neighbours, (2013): 17-22.
- Souleimanov, Emil, and Ondrej Ditrych. "Iran And Azerbaijan: A Contested Neighborhood." Middle East Policy 14, no. 2 (2007): 101-16.
- Talıblı, Sübhan. İran İslam Respublikasının Qafqaz Siyasətində Dağlıq Qarabağ Problemi (1991-2005-ci Illər). Bakı: Elm Və Təhsil, 2016.
- Tanay, Yücel. "İran-Ermeni İlişkileri Tarihi Ve İranlı Mollaların Bir Millet İki Devlet Tezi." TürkHareketi.org, accessed March 10, 2019. http://www.turkhareketi.org/m_31_iran-ermeni-iliskileri-tarihi-ve-iranli-mollalarin-bir-millet-iki-devlet-tezi.html
- Yıldırım, Zafer. “İran-Ermenistan ilişkileri: Ortak sorunlardan doğan işbirliği,” Demokrasi Platformu, Sayı 35 (2014): 1-28.
- Кальбизаде, Эльнур. "Криптомиацум." Kaspiy.az, accessed March 1, 2019, https://www.kaspiy.az/news.php?id=96094#.XQC_2IgzbIV
- ISSN: 1303-5304
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2002
- Yayıncı: Terazi Yayıncılık Basım Dağıtım Danışmanlık Eğitim Organizasyon Matbaacılık Kırtasiye Tic. Ltd. Şti.
Sayıdaki Diğer Makaleler
Ermenistan Cumhuriyeti Ve İran İslam Cumhuriyeti Arasındaki İlişkilere Genel Bir Bakış
Bir Bölgeselcilik Örneği Olarak KEİ Bağlamında Karabağ Çatışmasının Yansımaları
AN OVERVIEW OF THE RELATIONS BETWEEN THE REPUBLIC OF ARMENIA AND THE ISLAMIC REPUBLIC OF IRAN
THE IMPLICATIONS OF THE KARABAGH CONFLICT IN THE CONTEXT OF BSEC AS A REGIONALISM CASE