Sporda Fanatizmin Karikatür Aracılığıyla Ele Alınması: Latif Demirci’nin Kitaplarındaki Çizgiler
Bu çalışmada, sporun vazgeçilmez bir parçası olan taraftarlık olgusu, karikatürist Latif Demirci’nin mizahi bir biçimde ele alarak kitaplarına taşıdığı karikatürler aracılığıyla incelenmiştir. Çalışmada; doküman, kayıt ve arşiv gibi materyalin incelenmesinde başvurulan nitel analiz yöntemlerinden olan içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Yapılan inceleme, sporu yaşamlarının merkezine koyan çizgi karakterler (Muhlis Bey, Mithat ve Mirsat) ile sınırlı olarak yürütülmüştür. Çizerin söz konusu karakterleri, uzun yıllar süresince çizgi karelerinde hayat bulmuş ve taraftarlık kimliğini yansıtmaları bakımından tipik birer taraftar profili ortaya koymuşlardır. Çalışma kapsamında yapılan incelemelerde, taraftarlık davranışının, çizgi karakterler arasında patrimonyal (babadan oğula / bu çalışma için ustadan çırağa) biçimde aktarıldığı ve yıllar ilerledikçe davranışlarda giderek sivrileşme ve şiddet eğilimi baş göstermeye başladığı tespit edilmiştir. Kitapların yayımlandığı dönem göz önüne alındığında, dünya genelinde sporda şiddetin giderek yaygınlaşmasının Türk sporunda da özellikle futbol camiasına olan etkisini gözler önüne sermektedir. Çalışmadan elde edilen bulgular, sporda taraftarlık davranışlarının şiddet ile olan ilişkisinin, karikatür sanatı aracılığıyla ele alınabildiğinin bir göstergesi olması bakımından anlamlı bir katkı niteliği taşımaktadır.
Anahtar Kelimeler:
spor, fanatizm, karikatür, Latif Demirci
Fanaticism Fact in Sprots: An Investigation About Animated Characters of Latif Demirci
This study examines the concept “supporting a sports team”, an inherent component of sports, through the comics in the books of caricaturist Latif Demirci. The study uses content analysis techniques, which is one of the qualitative analysis method often used while analysing certain materials such as documents, logs and archives. The analysis was limited to animated characters Muhlis Bey, Mithat and Mirsat, who place sports in the center of their lives. These study specific characters have been used for a long time in comics and represented typical sports fan profiles by reflecting stereotype supporter identities. The analyses revealed that supporter behavior followed a patrimonial pattern (passing from father to son / in this study from master to apprentice) and was characterized with tendency to radical fanatism and violence as the age increases. When the period in which the comics were published is concerned, it can be observed that the increasing violence in sports all over the world has greatly affected Tukish world of sports, especially football. The findings of the study are expected to contribute to the field since it shows that the relationship between supporter behavior and violence can easily be dealt with through caricature art.
Keywords:
sports, fanaticism, cartoon, Latif Demirci,
___
- Alsaç, Ü. (1994). Türkiye’de Karikatür, Çizgi Roman ve Çizgi Film, İstanbul: İletişim Yayınları.
- Argan, M. ve Katırcı, H. (2015). Spor Pazarlaması (3. Baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Arslanoğlu, K. (2005). Futbolun Psikiyatrisi. İstanbul: İthaki Yayınları.
- Cialdini, R.B., Borden, R.J., Thorne, A., Walker, M.R., Freeman, S. ve Sloan, L.R. (1976). Basking in reflected glory: Three (football) field studies. Journal of Personality and Social Psychology, 34, 366-375.
- Çağlayan, H. S. ve Fişekçioğlu, İ. B. (2003). Futbol seyircisini şiddete yönelten faktörler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 127-142.
- Çakmak, M. N. ve Çelik, V. O. (2016). Futbolda şiddet ve erkeklik: nefer taraftar grubu örneği. Sosyoloji Konferansları, 54(2), 299-331.
- Demirci, L. (1999). Doğuştan Fenerli Mithat (2. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayıncılık.
- Demirci, L. (1991). Mithat & Mirsat (1. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınevi.
- Demirci, L. (1987). Yes Problem. İstanbul: Dönemli Yayıncılık.
- Hacısoftaoğlu, İ., Akcan, F. ve Bulgu, N. (2012). Hayali cemaatler olarak taraftar toplulukları: Ankaragücü taraftar grupları örneği. Spor Bilimleri Dergisi, 23 (4), 159-176.
- Hunt, K. A., Bristol, T. ve Bashaw, R. E. (1999). A conceptual approach to classifying sports fans. Journal of Services Marketing, 13 (6), 439-452.
- Karikatürcüler Derneği, (1971). Başlangıcından Bugüne Türk Karikatürü, İstanbul: Cem Yayınevi.
- Keskin, U. (2016). Necdet Şen’in Eserlerinde Bireyi ve Toplumu Baskı Altına Alan Yönetimsel Uygulamalara Yönelik Eleştiriler. Journal of Human Sciences, 13 (3), 5537-5550.
- Keskin, U., Çalışkan, K. ve Aydoğdu, V. (2017). Spor konulu karikatür kitapları üzerine bir inceleme. Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2 (1), 13-30.
- Kınalızade Ali Efendi (2005). Yüce Ahlak, İstanbul: Çilek Yayınları.
- Koçer, M. (2012). Futbol derneklerine üye olan taraftarların şiddet ve holiganizm eğilimlerinin belirlenmesi: Kayseri örneği. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32, 111-135.
- Kuru, E. (2000). Sporda Psikoloji. Ankara: Gazi Üniversitesi İletişim Basımevi.
- Kuru, E. ve Var, L. (2009). Futbol seyircilerinin spor alanındaki saldırganlık davranışları hakkında betimsel bir çalışma (Kırşehir ili örneği). Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 141-153.
- Memiş, Ş. ve Yarış İ. (2010). İstanbul’un 100 Karikatüristi, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları.
- Özer, A. (2007). Karikatür Yazıları, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları No: 1733.
- Pek, B. ve Demirci, L. (2007). Muhlis Bey ve Yavlum Mithat (1. Baskı). İstanbul: Leman Yayıncılık.
- Soley, Ş. (1972). Dünyadan Seçme Spor Karikatürleri. İstanbul: Sulhi Garan Matbaası.
- Türk Dil Kurumu Sözlüğü. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2017, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.597a18b05f8a88.37916427
- Türksoy, A. (2003). Üç büyük kulüp futbol taraftarının sosyal kimlikleri ve şiddete bakış açıları. Spor Bilimleri Dergisi, 11 (3), 94-99.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Wakefield, K. L. ve Wann, D. L. (2006). An examination of dysfunctional sport fans: Method of classification and relationships with the problem behaviors. Journal of Leisure Research, 38 (2), 168-186.
- Yücel, A. S., Atalay, A. ve Gürkan, A. (2015). Sporda şiddet ve saldırganlığı etkileyen unsurlar. Uluslararası Hakemli Psikiyatri ve Psikoloji Araştırmaları Dergisi, 2 (2) 68-90.
- Başlangıç: 2019
- Yayıncı: İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa
Sayıdaki Diğer Makaleler
Burcu GÜVENDİ, Ayşe TÜRKSOY IŞIM, Mehmet GÜÇLÜ
Erken Cumhuriyet Döneminde ‘Türk Ocakları’ ve Spor
Sporda Fanatizmin Karikatür Aracılığıyla Ele Alınması: Latif Demirci’nin Kitaplarındaki Çizgiler
Uğur KESKİN, Kadir ÇALIŞKAN, Volkan AYDOĞDU