Erzurum Ekolojik Koşullarına Uygun Erkenci ve Yüksek Verimli Kuru Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotiplerinin Belirlenmesi / Determination of Early Maturing and High Yielding Dry Bean (Phaseolus vulgaris L.) Genotypes Suitable for Erzurum Ecological Co
ÖZET: Serin iklim şartları, düşük sıcaklıklara bütün gelişme dönemlerinde hassas olan fasulyede üretimi sınırlayan en önemli faktördür. Erzurum ve benzer ekolojilerde, fasulyenin soğuk ve don zararına maruz kalmadan gelişebileceği dönem kısa olup, bu tip bölgelerde garantili bir fasulye üretimi için olgunlaşma süresi kısa olan çeşitlere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışma; Erzurum ekolojisine uygun, olgunlaşma süresi kısa ve yüksek verimli yeni tescilli kuru fasulye çeşitlerinin geliştirilmesi amacıyla yürütülmüştür. Bu amaçla, önceki çalışmalarda ümitvar olduğu belirlenen 4 fasulye hattı (kayıt no 114, 218, 473 ve 510), bölge için tescil ettirilmiş olan Aras-98 ve Yakutiye-98 çeşitleri ile kıyaslamalı olarak, Erzurum Merkez ve Pasinler olmak üzere iki farklı lokasyonda 2001 ve 2002 yıllarında olgunlaşma süresi, verim ve verim unsurları yönünden test edilmiştir. Araştırma yıllarının ve lokasyonların ortalaması olarak, 114 nolu hat tescilli çeşitlerden 26 gün, diğer hatlar ise 13-14 gün önce oluma ulaşmışlardır. Diğer taraftan, erkenci olan bu hatların tane verimi her iki lokasyonda da tescilli çeşitlerden önemli seviyede yüksek olmuştur. Araştırma sonuçları, erkenci ve yüksek verimli olan bu hatların, Erzurum ve benzer ekolojilere mevcut tescilli çeşitlerden çok daha iyi adapte olduğunu ve sonbahar ilk donlarından önce olgunlaşarak üretimi garanti altına alabileceğini ortaya koymuştur.Anahtar kelimeler: Kuru fasulye, erkencilik, verim, verim unsurlarıDetermination of Early Maturing and High Yielding Dry Bean (Phaseolus vulgaris L.) Genotypes Suitable for Erzurum Ecological Conditions ABSTARCT: Cool climatic conditions is one of the most important limiting factors in bean production. In cold conditions such as Erzurum, vegetation period is short and beans are exposed to frost. Thus, it is necessary to have early maturing bean cultivars for production in such ecologies. This study was conducted in order to develop new early maturing and high yielding dry bean cultivars suitable for Erzurum ecological conditions. In the study, 4 bean lines (record nu. 114, 218, 473 and 510) being hopeful in previous studies were tested for early maturity, yield and yield parameters compared with Aras-98 and Yakutiye-98 in Erzurum and Pasinler locations in 2001 and 2002. As an average of years and locations, 114 and other lines matured 26 and 13-14 days earlier respectively compared with the registered cultivars. On the other hand, these lines gave seed yields significantly higher than the registered cultivars in both locations. It was concluded that these early maturing and high yielding bean lines adapt better than the registered cultivars avoiding first autumn frosts in Erzurum and similar ecologies.Key words: Dry beans, earliness, yield, yield parameters
