KIRGIZİSTAN DIŞ POLİTİKASINDA TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİNE GENEL BAKIŞ

Kırgız Cumhuriyeti’nin dış politikasında öteki büyük devletleri yanında bölgesel bir güç olan ve yakın etnik ve kültürel bağları bulunan Türkiye ile ilişkileri özel bir yere sahiptir. Kırgızistan’ın Türkiye ile ilişkilerinin değişik dönemlere bağlı olarak geliştiği görünmektedir. Bu ilişkiler ilk bağımsızlık yılları döneminden başlayarak 2001 yılındaki “11 Eylül olayları” ve Kırgızistan’ın “Nisan 2010 Devrimi” gibi işbu sürecin önemli dönüm noktalarını rastlamıştır. İşbu araştırma iki devlet arasındaki ilişkilerin gelişimini analiz yaparak Kırgızistan dış politikasındaki Türkiye’nin yeri ve temel işbirliği alanlarını belirlemeye çalışmaktadır. Çalışma çerçevesinde Kırgızistan ve Türkiye arasındaki ilişkiler iç ve dış ortamdan kaynaklanan sorunlara rağmen iki ülkenin ortak özellikleri ve karşılıklı menfaatler dolayısıyla kendi dinamiği korumaya devam ettiği iddia edilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Kırgız dış politikası, Kırgızistan-Türkiye ilişkileri, Kırgızistan ile Türkiye arasındaki işbirliği alanları

THE KYRGYZ FOREIGN POLICY: GENERAL VIEW TO THE RELATIONS WITH TURKEY

The relations with Turkey takes an important place in the Kyrgyz foreign policy, which based on its influences as a regional power and the close ethnic and cultural ties between the countries. The relations between Kyrgyzstan and Turkey developed in different periods. They have started since the independence of Kyrgyzstan and had different periods after the events of “September 11th, 2001” and the “uprising of April 2010” in Kyrgyzstan. The research is aiming at analysis of the development of the relations between two states, determining the place of Turkey in the Kyrgyz foreign policy and main fields of their cooperation. The author argues that the relations between Kyrgyzstan and Turkey continue to maintain their own dynamics due to the common characteristics and mutual benefits of the two countries, despite the problems arising from their internal and external environment.

Keywords:

Kyrgyz foreıgn polıcy, Kyrgyzstan-Turkey relations, fields of cooperation between Kyrgyzstan and Turkey,

PDF

___

Kırgızistan devletinin resmi adı 1991’de bağımsızlığı kazandığında Kırgızistan Cumhuriyeti olarak belirlendi, fakat 1993’te ilk Anayasası’nın kabul edilmesiyle Kırgız Cumhuriyeti olarak değiştirildi.
Chotaev, Z. The Turkish Factor in the Evolution of the Central Asian Republics // Central Asia and Caucasus. – 2003. – No 2. – Р. 73-81.
Toktomuşev, K. Vneşnyaya politika nezavisimogo Kırgızstana (Bağımsız Kırgızistan’ın Dış Politikası). – Bişkek, 2001. – S. 115.
Türkiye-Kırgızistan Siyasi İlişkileri // T.C. Dış İşleri Bakanlığı. – https://www.mfa.gov.tr/turkiye-kirgizistan-cumhuriyeti-siyasi-iliskileri.tr.mfa, erişim tarihi: 15.04.2021.
Chotaev, Z. The Great Powers in Central Asia: Policies of the US and Russia // NATO, Afghanistan and Central Asia: NATO’s Role in Regional Security since 9/11 / Edited by Oktay F. Tanrisever. – Amsterdam: IOS Press, 2013. – P. 146-147.
Chotaev, Z. Eski Sovyet Topraklarında Şiddet ve Şiddete Karşı Kuvvet Kullanma Politikalarının Uluslararası Hukuk Açısından Değerlendirilmesi (Orta Asya ve Kafkaslar Örneği)”, (Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı). – Ankara, 2006. – S. 257-261.
Turkey’s Potentiality in the Strengthening the Security of Central Asian States // Central Asia and Caucasus. – 2004. – No 4. – P. 157-159.
Prezident Turtsii Abdullah Gul: bizim ilişkilerimizin altın çağı // “Veçerniy Bişkek” Gazetesi. – 22.08.2012. – http://www.vb.kg/doc/197419_prezident_tyrcii_abdylla_gul:_zolotoy_ vek_nashih_otnosheniy.html, erişim tarihi: 30.04.2014.
Türkiye-Kırgızistan Siyasi İlişkileri // T.C. Dış İşleri Bakanlığı. – https://www.mfa.gov.tr/turkiye-kirgizistan-cumhuriyeti-siyasi-iliskileri.tr.mfa, erişim tarihi: 15.04.2021.
“24” İnformasyon Ajansı Haberleri. – 30.12.2016. – http://24.kg/vlast/25635_turetskie_smi_iskazili_slova_prezidenta_kyirgyizstana_otnositelno_rossiysko-turetskih_otnosheniy/, erişim tarihi: 15.08.2021.
Atambaev sçitayet nepravilnım, çto Turtsıya sbila rossiyskiy samolet (Atambaev Türkiye’nin rus uçağı düşürmesi hata olduğunu düşünmektedir) // “Azattyk” Radiyosu. – 24.12.2015. – https://rus.azattyk.org/a/27446363.html; erişim tarihi: 14.07.2019.
MİD Kırgızstana otvetil na ultimatum turetskogo ministra (Kırgızistan Dış İşleri Bakanlığı Türkiye Bakanı’nın ültimatuma yanıt verdi) // “Veçerniy Bişkek” Gazetesi. – 25.07.2016. – https://www.vb.kg/doc/343995_mid_kyrgyzstana_otvetil_na_yltimatym_tyreckogo_ministra.html, erişim tarihi: 14.07.2019.
Glava gosudarstva nahodıtsa v Turtsıyı s ofitsialnım vizitom (Devlet Başkanı Türkiye’de resmi ziyaretiyle bulunmaktadır) // “Sputnik” İnformasyon Ajansı. – 09.04.2018. – https://ru.sputnik.kg/politics/20180409/1038586040/zhehehnbekov-vizit-turciya-dokumenty.html, erişim tarihi: 20.07.2019.
Vizit Recepa Erdogana v Kırgızstan. O çem govorili liderı dvuh stran (Recep Erdoğan’ın Kırgızistan ziyareti. İki ülke liderleri neler konuşmuşlar) // “24.kg” informasyon Ajansı. – 01.09.2018. – https://24.kg/vlast/94857_vizit_redjepa_erdogana_vkyirgyizstan_ochem_razgovarivali_lideryi_dvuh_stran/, erişim tarihi: 20.07.2019.
V Bişkeke prohodyat peregovorı glav MID Kırgızstana i Turtsiyi (Bişkek’te Kırgızistan ve Türkiye DİB başkanlarının görüşmeleri yapılmaktadır) // Kabar” Bilgi Ajansı. – 10.03.2021. – http://kabar.kg/news/v-bishkeke-prokhodia-peregovory-glav-mid-kyrgyzstana-i-turtcii-foto/, erişim tarihi: 11.08.2021.
Pervıy vizit Sadıra Japarova v Turtsiyu. O çyom govorili glavı gosudarstv (Sadır Japarov’un Türkiye’ye ilk ziyareti. Devlet başkanları ne hakkında görüşmüş) // “Kabar” Bilgi Ajansı. – 10.06.2021. – http://kabar.kg/news/pervyi-vizit-sadyra-zhaparova-v-turtciiu-o-chem-govorili-glavy-gosudarstv/, erişim tarihi: 11.08.2021.
Kültürel ve Sosyal İşbirliği // Kırgız Cumhuriyeti Ankara Büyükelçiliği. – https://mfa.gov.kg/tr/dm/posolstvo-kyrgyzskoy-respubliki-v-tureckoy-respublike/--uslugi/kulturno-gumanitarnoe-sotrudnichestvo/-5e1edf995ed2f, erişim tarihi: 15.04.2021.
4 Vsemirnıye igrı koçevnikov perenesenı na 2022 god (4 Dünya Göçebe Oyunları 2022 yılına aktarıldı) // “Akipress” Bilgi Ajansı. – 09.04.2021. – https://sport.akipress.org/news:1693620?from=portal&place=last&b=1, erişim tarihi: 15.04.2021.
Ticaret ve Ekonomik İşbirliği // Kırgız Cumhuriyeti Ankara Büyükelçiliği. – https://mfa.gov.kg/tr/dm/posolstvo-kyrgyzskoy-respubliki-v-tureckoy-respublike/-5df08ea205f69, erişim tarihi: 15.04.2021.
K.C. Dış İşleri Bakanlığı. – 11.02.2021, –https://mfa.gov.kg/ru/osnovnoe-menyu/press-sluzhba/novosti/ratificirovano-soglashenie-po-bishkekskoy-gosudarstvennoy-bolnice-kyrgyzsko-tureckoy-druzhby, erişim tarihi: 15.04.2021.
K.C. Adalet Bakanlığı. – http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ru-ru/96970, erişim tarihi: 15.04.2021.
K.C. Adalet Bakanlığı. – http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ru-ru/17038, erişim tarihi: 16.04.2021.
Bişkek i Ankara dogovorilis o boennom sotrudniçestve // Central Asia News. – 04.09.2018. – https://centralasia.news/1512-bishkek-i-ankara-dogovorilis-o-voennom-sotrudnichestve.html, erişim tarihi: 16.04.2021.
Kırgızstan nameren rasşiryat voyennoye sotrudniçestvo s Turtsiyei (Kırgızistan Türkiye ile askeri işbirliğin genişletmesini amaçlamakta) // KTMÜ Haberleri. – 04.10.2020. –https://manas.news/kyrgyzstan/kyrgyzstan-nameren-rasshirjat-voennoe-sotrudnichestvo-s-turciej/, erişim tarihi: 16.04.2021.
Türkiye Cumhuriyeti ile Kırgız Cumhuriyeti Dışişleri Bakanları Ortak Açıklaması (Ankara, 10 Kasım 2020) // T.C. Dış İşleri Bakanlığı. – https://www.mfa.gov.tr/turkiye-cumhuriyeti-ile-kirgiz-cumhuriyeti-disisleri-bakanlari--ortak-aciklamasi-(ankara-10-kasim-2020).tr.mfa, erişim tarihi: 16.04.2021.