Türkiye’de Koruyucu ve Önleyici Ruh Sağlığı Uygulamaları: Sosyal Hizmet Uzmanları ve Hastaların Deneyimlerine Dair Nitel Bir Araştırma

Bu araştırmanın amacı koruyucu ve önleyici ruh sağlığı hizmetlerinin TRSM’lerde çalışan sosyal hizmet uzmanları ve bu merkezlerden hizmet alan hastaların deneyimleri üzerinden değerlendirilmesidir. Bu araştırma katılımcıların toplum temelli ruh sağlığı hizmetlerinin koruyucu ve önleyici boyutuna ilişkin deneyim ve değerlendirmelerini ortaya koymak amacıyla nitel olarak tasarlanmıştır. Veriler betimsel analize tabi tutulmuştur. Araştırma kapsamında altı farklı TRSM’de çalışan altı sosyal hizmet uzmanı ve bu merkezlerden hizmet alan on üç hasta ile görüşülmüştür. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından oluşturulan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırma sonucunda TRSM’lerin tedavi ve takibin sürekliliğini sağlayarak uzun süreli yataklı tedaviye bir alternatif oluşturduğu, yatış sıklıklarının azaltılmasını sağladığı, hastaların sosyal işlevselliklerinin, iletişim becerilerinin ve buna bağlı olarak da özgüvenlerinin artmasına katkı sağladığı bulgularına ulaşılmıştır. Ayrıca toplumun ruhsal hastalıklar konusunda bilgisiz olduğu, bu bilgisizliğin damgalanma ve ayrımcılığı beraberinde getirdiği, bu damgalanmaya ek olarak yetersiz sosyal politika tedbirlerinin ruhsal hastalığa sahip bireylerin istihdamı önünde engel oluşturduğu görülmüştür. Araştırma bulgularına istinaden sosyal politikaların yeniden düzenlenmesi ve TRSM’lerde çalışan sosyal hizmet uzmanı sayısının arttırılması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

ruh sağlığı, sosyal hizmet, sosyal hizmet uzmanı

Protective and Preventive Community Mental Health Services in Turkey: A Qualitative Research about Experiences of Social Workers and Patients

The aim of this research is to evaluate protective and preventive mental health services with a holistic perspective through the experiences of social workers working in Community Mental Health Centers (CMHC) and the patients receiving services from these centers. This research has designed as a qualitative research to expose the participants' experiences and evaluations about the protective and preventive dimension of community based mental health services. Descriptive analysis of the data has made. Six social workers and thirteen patients were interviewed. Semi-structured interview form, created by the researchers, has used. The most important finding of the research is that CMHCs provide an alternative to long-term inpatient treatment by providing continuity of treatment and follow-up, decreases the frequency of hospitalization, and contributes to the increase of social functionality, communication skills and self-confidence of patients. It is also that the society hasn't adequate information of mental illness, and this ignorance brings stigma and discrimination. Based on the research findings, it has been proposed to reorganize the social policies in line with the needs.

Keywords:

Mental health, social work,

PDF

___

Alataş G, Karaoğlan A, Arslan M, Yanık M (2009) Toplum temelli ruh sağlığı modeli ve Türkiye'de toplum ruh sağlığı merkezleri projesi. Nöropsikiyatri Arşivi, 46: 25-29.
Allott P (2004) What is Mental Health, Illnes and Recovery? In Good Practice in Adult Mental Health: (Eds T Ryan, J Pritchard): 13-31. London, Jessica Kingsley Publishers.
APHSA (2013) Behavioral Health- Prevention, Early Identification and Intervention: A Pathway Policy Brief. American Public Human Services Association.
Bilge A, Gülengül M, Çetinkaya A, Erdoğan E, Üçkuyu N (2016) Türkiye'deki toplum ruh sağlığı merkezlerinin 2013-2015 yıllarının profili. Kocaeli Üniersitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(2): 1-5.
Çakmak S, Süt H, Öztürk S, Tamam L, Bal U (2016) Psikiyatri kliniğinde uğraşı ve psikososyal müdahalelerin hastaların kişiler arası işlevsellik ve bireysel ve sosyal performans düzeylerine etkisi. Nöropsikiyatri Arşivi, 53: 234-240.
Campion J, Bhui K, Bhugra D (2011) European Psychiatric Association(EPA) Guidane on Prevention of Mentall Disorders. European Psychiatry, 27: 68-80.
Can Öz Y (2016) Şizofreni bireyleri işe yerleştirme ile ilgili görüşler ve beklentiler: Hasta ailesi ve işverenler (Doktora tezi). İstanbul, Marmara Üniversitesi.
Dattalo P (2008) Determining Sample Size Balancing Power, Precision, and Practically. New York, Oxford University Press.
Day I (1993) Qualitive Data Analysis. New York, Routledge.
Ekici G, Çoraçı Z, Şafak Y (2016) Şizofrenili bireylerde aktivite performansı, yaşam memnuniyeti ve ruhsal durum ilişkilerinin incelenmesi. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, 4(2): 65-72.
Gormley D, Quinn N (2009) Mental health stigma and discrimination: the experience within social work. Practice, 21(4): 259-272.
Hadas-Lidor N, Katz N, Weizman A (2001) Effectiveness of dynamic cognitive intervention in rehabilitation of clients with schizophrenia. Clinical Rehabilitation, 15(4): 349-59.
Jané-Llopis E, Anderson P (2007) Mental health promotion and mental disorder prevention across European Member States: a collection of country stories. Luxembourg: European Communities. Available from: URL: https://ec.europa.eu/health/archive/ph_projects/2004/action1/docs/action1_2004_a02_30_en.pdf. Accessed date: 14.02.2018.
Knapp M, McDaid D, Mossialos E, Thornicroft G (2007) Mental Health Policy and Practice Across Europe: An Overview. In Mental Health Policy and Practice across Europe (Eds M Knapp, D McDaid, E Mossialos, G Thornicroft) : 1-15. New York, Open University Press.
McGrath J, Hayes, RL (2000). Cognitive rehabilitation for people with schizophrenia and related conditions. Available from: URL: https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD000968/full. Accessed date: 11.08.2019.
NSW Health Department (2001) Getting In Early: A Framework for Early Intervention and Prevention in Mental Health for Young People in New South Wales. North Sydney, NSW Health Department.
O'Briain W (2007) Evidence Review: Prevention of Mental Disorder. Population Health and Wellness BC Ministry of Health. Available from: URL: https://www.health.gov.bc.ca/library/publications/year/2007/mental-disorders-prevention-evidence-review.pdf. Accessed date: 04.03 2018.
Prilleltensky I (2001) Value-based praxis in community psychology: moving toward social justice and social action. American Journal of Community Psychology, 29(5): 747-778.
Saruç S, Kaya Kılıç A (2015) Toplum ruh sağlığı merkezlerinden hizmet alan hastaların sosyal profili ve merkezde verilen hizmetler. Toplum ve Sosyal Hizmet, 26(2): 53-71.
TC Sağlık Bakanlığı (2011) Ulusal Ruh Sağlığı Eylem Planı 2011-2023. Ankara, TC. Sağlık Bakanlığı.
TC Sağlık Bakanlığı (2012) Toplum Ruh Sağlığı Merkezleri İçin Çalışma Rehberi. Available from: URL: http://www.istanbulsaglik.gov.tr/w/sb/tedk/pdf/TRSM_rehber.pdf. Accessed date: 11.01.2019.
Thornicroft G, Tansella M (2003). What are the arguments for community based mental health care? Available from: URL: http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0019/74710/E82976.pdf. Accessed date: 28.01.2019.
Türkiye İş Kurumu (2017) Yıllık İstatistik Bültenleri. Available from: URL: https://www.iskur.gov.tr/kurumsal-bilgi/istatistikler/. Accessed date: 16.09.2019.
Ulaş H (2008) Batı Avrupa ülkelerinde ve Türkiye'de psikiyatrik hizmetler. Türkiye Psikiyatri Derneği Bülteni, 11(2): 2-12.
WHO (2004) Prevention of Mental Disorders Effective Interventions and Policy Options Summary Report. Geneva, World Health Organization.
WHO (2011) Mental Health Atlas 2011. Italy, World Health Organization.
Yıldırım A, Şimşek H (2000) Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara, Seçkin Yayıncılık.
Yılmaz V (2012) Türkiye'de Ruh Sağlığı Politikaları: Tespitler ve Öneriler. İstanbul, Karika Matbaacılık.