Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunda Öfke ve Anksiyete Düzeylerinin Metilfenidat Tedavisiyle İlişkisi

Bu çalışmada dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) tanılı çocuk ve ergen hastalarda öfke ve anksiyete düzeylerinin metilfenidat tedavisi öncesi ve sonrası karşılaştırılması ve öfke düzeylerinin anksiyete düzeyleri ile ilişkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın örneklemini çocuk ve ergen ruh sağlığı ve hastalıkları polikliniğine ardışık başvuran ve D ilk kez DEHB tanısı konulup uzun etkili osmotik salınımlı (OROS) metilfenidat başlanması planlanan hastalar oluşturmuştur. Hastalara tedavi öncesi ve 3 aylık tedavi sonrası Sürekli Öfke Düzeyi ve Öfke İfade Tarzı Ölçeği ile Çocuklar için Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri uygulanmıştır. Hastalık şiddeti Klinik Global İzlem Ölçeği ile değerlendirilmiştir. Çalışmaya katılan 30 hastanın yaş ortalaması 12,23±1,59 yıl olup, metilfenidat tedavisinin doz ortalaması 36±12,28 mg/gün olmuştur. Üç aylık tedavi sonrasında sürekli anksiyete düzeyinde ve hastalık şiddetinde istatistiksel olarak anlamlı azalma gözlenmiştir. Tedavi öncesinde ve sonrasında durumluk anksiyete düzeyi ile öfkeyi kontrol etme arasında negatif yönde anlamlı ilişki saptanmıştır. Bu çalışmada elde edilen sonuçlar DEHB tanılı hastaların öfke düzeylerinin ve öfke ifade tarzlarının metilfenidat tedavisi ile değişmediğini, ancak bu hastalarda durumluk anksiyete düzeyi yüksekse öfkeyi kontrol etmelerinin zorlaşabileceğini düşündürmüştür. DEHB’li hastalarda öfke düzeyine etki edebilecek diğer faktörlerin saptanmaya çalışılmasının, anksiyete düzeylerinin ele alınmasının ve öfkeye yönelik ilaç dışı diğer tedavi yaklaşımların uygulanmasının önemli olacağını düşündürtmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, öfke düzeyi, öfke ifade tarzı, anksiyete, OROS metilfenidat

Relationship of Anger and Anxiety Levels with Methylphenidate Treatment in Attention Deficit Hyperactivity Disorder

The aim of this study was to compare anger and anxiety levels in children and adolescents with attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) before and after methylphenidate treatment and investigate the relation of anger levels with anxiety levels of participants. The study sample consisted of patients who were admitted to the child and adolescent psychiatry outpatient clinic consecutively, diagnosed with ADHD for the first time and planned for prescription of long-acting osmotic release (OROS) methylphenidate. Trait Anger and Anger Expression Style Scale and State-Trait Anxiety Inventory for Children were applied to patients before the treatment and 3-months after the treatment. Disease severity was evaluated by using the Clinical Global Impression Scale. The average age of 30 patients in the study was 12.23 ± 1.59 years, and the mean dose of methylphenidate treatment was 36 ± 12.28 mg/day. Levels of trait anxiety and disease severity was significantly decreased in the post-treatment evaluation. There was a negative correlation between state anxiety level and anger control in both pre-treatment and post-treatment evaluation. The results of this study showed that trait anger levels and anger expression styles of patients with ADHD did not improve with methylphenidate treatment, but it may be difficult for them to control their anger if state anxiety level is high. It may be assumed that identification of other factors that may affect the anger levels in ADHD patients, addressing their anxiety levels, and implementing other non-drug treatment approaches for anger are important.

Keywords:

ADHD, anxiety, methylphenidate, anger,

PDF

___

Akdemir D, Çuhadaroğlu F (2008) Çocuk ve ergen psikiyatrisi bölümüne başvuran ergenlerin klinik özellikleri. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 15:5-13.
Albayrak B, Kutlu Y (2009) Ergenlerde öfke ifade tarzı ve ilişkili faktörler. Maltepe Üni Hemşirelik Bilim ve Sanatı Derg, 2(3): 57-69.
Balkaya FY, Hisli Şahin N (2006) Üniversite öğrencilerinde temas biçimlerinin öfke ve anksiyete ile ilişkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi.
Balkaya FY, Hisli Şahin N (2003) Çok boyutlu öfke ölçeği. Türk Psikiyatri Dergisi, 14(3): 192-202.
Bodur S, İnfal S, Kurt AS (2010) Kronik hastalığı bulunan adölesanlarda sürekli öfke ve öfke ifade tarzları. TAF Prev Med Bull, 9:645-650.
Bozkurt S, Çam O (2010) Çalışan ergenlerde öfke bileşenleri ile ruhsal belirtiler arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Nöropsikiyatri Arşivi, 47: 105-110.
Connor DF, Glatt SJ, Lopez ID, Jackson D, Melloni RH (2002) Psychopharmacology and aggression. I: A meta-analysis of stimulant effects on overt/covert aggression-related behaviors in ADHD. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 41(3): 253–261.
Çelik G, Tahiroğlu A, Avcı A, Seydaoğlu G (2009) Çocuk ve ergen ruh sağlığı kliniğine başvuran ergen hastaların özellikleri. Yeni Symposium Dergisi, 47:142-146. Diamond IR, Tannock R, Schachar RJ (1999) Response to methylphenidate in children with ADHD and comorbid anxiety. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 38(4): 402-409.
Eser DT, Liman T, Bilge A (2009) Kronik hastalığı olan ergenlerin öfke ifade biçimleri. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2:57-69.
Erdem M, Çelik C, Yetkin S, Özgen F (2008) Yaygın anksiyete bozukluğunda öfke düzeyi ve öfke ifade tarzları. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 9:203-207.
Ercan ES, Amado S, Somer O, Çıkoğlu S (2001) Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozuklukları için bir test bataryası geliştirme çabası. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 8:132-144.
Gadow KD, Nolan EE, Sverd J, Sprafkin J, Schwartz J (2002) Anxiety and depression symptoms and response to methylphenidate in children with attention-deficit hyperactivity disorder and tic disorder. Journal of clinical psychopharmacology 22(3): 267-274.
Guy W (1976) ECDEU Assessment Manual for Psychopharmacology. Revised US Dept Health, Education and Welfare publication (ADM), Rockville, MD; National Institude of Mental Health, 76-338.
Karaman D, Türker T, Koray K, Durukan İ, Fidancı MK (2013) Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuk ve ergenlerde depresyon ve anksiyete düzeyleri. Gülhane Tıp Dergisi, 55: 36-41.
Kesen MF, Deniz ME, Durmuşoğlu N (2007) Ergenlerde saldırganlık ve öfke düzeyleri arasındaki ilişki. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17:341-351. Kitchens SA, Rosen LA, Braaten E (1999) Differences in anger, aggression, depression, and anxiety between ADHD and non-ADHD children. Journal of Attention Disorders, 3(2): 77-83.
Martel M (2009) Research review: a new perspective on ADHD: emotional regulation and trait models. The journal of Child Psychology and Psychiatry, 50(9): 1042-1051.
Moshe K, Avi K, Emanuel T (2012) Anxiety and methylphenidate in attention deficit hyperactivity disorder: a double-blind placebo-drug trial. ADHD Attention Deficit and Hyperactivity Disorders, 4(3): 153-158.
Özer AK (1994) Sürekli öfke (SL-Öfke) ve öfke ifade tarzı (Öfke-tarz) ölçekleri ön çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 9:26-35.
Özmen D, Özmen E, Çetinkaya A, Akil İÖ (2014) Ergenlerde sürekli öfke ve öfke ifade tarzları. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 17:65-73.
Özusta Ş (1995) Çocuklar için Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri’nin uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 10:32-44.
Painuly N, Sharan P, Mattoo SK (2007) Antecents, concomitants and consequences of anger attck in depression. Psychiatry Res, 34:331-350.
Pappadopulos E, Woolston S, Chait A, Perkins M, Connor DF, Jensen PS (2006) Pharmacotherapy of aggression in children and adolescents: efficacy and effect size. Journal of the Canadian Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 15(1): 27–39.
Sinzig J, Döpfner M, Lehmkuhl G (2007) Long-acting methylphenidate has an effect on agressive behavior in children with ADHD. Journal of Children and Adolescent Psychopharmacology, 17(4): 421-432.
Starner TM, Peters RM (2004) Anger expression and blood pressure in adolescents. The Journal of School Nursing, 20(6): 335-342.
Strayer J, Roberts W (2004) Empathy and observed anger and agression in five-year-olds. Social Development, 13(1): 112-115.
Spielberger CD (1973) Preliminary Manuel for the State-Trait Anxiety Inventory for children. Palo Alto: Consulting Psychologists Press.
Taşçı Eser D, Üstün B (2011) Psikiyatrik bozukluğu olan ergen ve ebeveynlerinin öfke ifade biçimleri arasındaki ilişkinin saptanması. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2(3): 111-116.
Winters DE, Fukui S, Leinbenluft E, Hulvershorm LA (2018) Improvements in irritability with open-label methylphenidate treatment in youth with comorbid ADHD and disruptive mood dysregulation disorder. Journal of Child and Adolescent Psychopharmacology, 24:1-8.