Türkiye’de Cinsel İstismar Mağduru Çocukla Yürütülen Adli Görüşmenin Güvenilirliği

Çocuğun cinsel istismarı davalarında bazen tek delil, mağdur çocuğun beyanı olabilmektedir. Mağdur çocuğu ön planda tutarak ikincil travmalar yaşamalarının önüne geçmek için titiz ve dikkatli bir şekilde yönetilmesi gereken cinsel istismar mağduru çocukla adli görüşmenin eğitimli profesyonellerce yürütülmesi Türkiye’de yakın zamanlı bir olgudur. Çocuk izlem merkezleri ve adli görüşme odaları, cinsel istismar mağduru çocuklarla adli görüşme gerçekleştirilen oluşumlardır. Bu yazıda, cinsel istismar mağduru çocukla yürütülen adli görüşmelerin güvenilirliği, özellikle çocuk izlem merkezi modelindeki uygulamalar temelinde aktarılmıştır. Buradan hareketle öncelikle, çocuk cinsel istismarının Türk hukukundaki yeri ve bu konudaki kurumsal uygulamalar ile kurumlar arası koordinasyonun öneminden söz edilmiştir. Ardından adli görüşmenin, mağdur çocuk ile yürütülen soruşturma açısından önemi hakkında bilgi verilerek adli görüşme sürecinin temel bileşenleri sıralanmıştır. Sonrasında dünyada yaygın şekilde kullanılan başlıca adli görüşme protokollerinin özelliklerinden bahsedilip mağdur beyanının güvenilirliğine ve güvenilirliği etkileyen unsurlara değinilmiştir. Son olarak, Türkiye’de adli görüşme uygulamalarını içine alan sistemde karşılaşılan aksaklıklar ve bunlara yönelik öneriler değerlendirilmiştir. Türkiye oluşumlarında yürütülen adli görüşmelerin ortak bir görüşme protokolü çerçevesinde gerçekleşmesi, adli görüşmeci süpervizyon eğitimlerinin sıklaştırılması ve zorunlu hale getirilmesi, çocukla adli görüşme eğitimlerine Cumhuriyet savcısı, hâkim, kolluk görevlisi ve çocuk koruma sisteminde görev alan profesyonellerin de katılım sağlaması, adli görüşmenin güvenilirlik değerlendirmesinde yalnızca ifadenin içeriği değil psikolojik, fiziksel ve çevresel unsurlar gibi diğer faktörlerin de dikkate alınması ilgili yazın ışığında aktarılan önerilerden olmuştur.

Anahtar Kelimeler:

cinsel istismar, adli görüşme, mağdur çocuk, güvenilirlik, Türkiye

Reliability of Forensic Interview with Child Victim of Sexual Abuse in Turkey

In cases of child sexual abuse, sometimes the only evidence may be the statement of the victim child. It is only recent phenomenon in Turkey that forensic interviews with child victims of sexual abuse prioritize the child victims and they are administered in a careful and delicate way that would not cause secondary traumatization, and they are conducted by professionals educated. Child advocacy centers and forensic interview rooms are formations where forensic interviews are conducted with children who are victims of sexual abuse. In this article, credibility of forensic interviews conducted with sexually abused child victims are covered on the basis of practices in child advocacy centers. From this point of view, the place of child abuse in Turkish law, institutional practices on this issue and the importance of coordination among institutions are mentioned. Subsequently, the importance of forensic interview for the investigation conducted with the child is explained, and basis components of the forensic interview process are listed. Afterwards, the characteristics of widely used protocols for forensic interviews in the world are mentioned and the credibility of victim’s statement effect and elements affecting the trustworthiness are touched upon. Last, the failures experienced in the system which includes forensic interviews in Turkey and suggestions to remedy these are assessed. Forensic interview should be done within the framework of a joint meeting protocol, increasing the frequency of forensic interviewer supervision training and making it compulsory, public prosecutor, judge, law enforcement officer and professionals working in the child protection system should also participate in the training of forensic interview with the child and consideration of all factors in the credibility evaluation of the forensic interview has been the suggestions conveyed in the light of the relevant literature.

Keywords:

: Sexual abuse, forensic interview, child victim, reliability, child advocacy centers,

PDF

___

Alpar G (2017) Çocukla adli görüşme ve iletişim. Yrd. Doç. Dr. D. Yücel, Yrd. Doç. Dr. M. B. Gönültaş (Ed.). Adli sosyal hizmet yaklaşım ve müdahale (içinde ss. 191-203). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Anderson J, Ellefson J, Lashley J, Miller AL, Olinger S, Russell A, ... Weigman J (2010) The Cornerhouse forensic interviewing protocol: RATAC. T.M. Cooley J. Prac. & Clinical L., 12:193-331.
Atılgan EÜ, Yağcıoğlu S, Çavdar Y (2014) Çocuklarla Adli Görüşme İçin Rehber. Proje Paydaşları: Adalet Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, Türkiye Adalet Akademisi, UNICEF Türkiye. Ankara. Erişim adresi: www.cocuklaricinadalet.org. Erişim tarihi: 25.08.2021.
Bağ Ö, Bilginer Ç (2018) Çocuk izlem merkezlerinde yürütülen sağlık hizmetlerinin gözden geçirilmesi. Turk J Child Adolesc Ment Health, 25:83-9. Bilen SA, Akbulut B (2019) Çocuğun cinsel istismarını önlemede yasaların etkisi üzerine. Prof. Dr. B. Ulukol (Ed.). Çocuk istismarı ve ihmali (Cilt 2, içinde ss. 857-62). İstanbul: Punto Yayınları.
Bilginer Ç, Üstün Güllü B, Orhan G, Kalaycı BM, Erden G, Koçtürk N (2021) Türkiye’de cinsel istismar mağduru çocukların beyanlarında ölçüt bazlı içerik analizine göre değerlendiriciler arası güvenilirlik. Turk J Child Adolesc Ment Health, 28:52-59.
Cassidy H, Akehurst L, Cherryman, J (2020) Police interviewers’ perceptions of child credibility in forensic investigations. Psychiatry Psychol Law, 27:61-80.
Cinsel İstismar Mağduru Çocuklara Bakım Kılavuzu (2015) New York, U.S.A.: International Rescue Committee Agency Headquarters (Çevirmen: M. Aral). 1. Baskı. K. Kurtul (Ed), (Orijinal çalışma basım tarihi 2012).
Cronch LE, Viljoen JL, Hansen DJ (2006) Forensic interviewing in child sexual abuse cases: Current techniques and future directions. Aggress Violent Behav, 11:195-207.
Cross TP, Jones LM, Walsh WA, Simone M, Kolko DJ, Szczepanski J ... Magnuson S (2008, August) Evaluating children’s advocacy centers’ response to child sexual abuse. Juvenile Justice Bulletin. Erişim adresi: https://www.ncjrs.gov/pdffiles1/ojjdp/218530.pdf Erişim tarihi: 19.09.2021.
Çağlar EE, Türk T (2019) İstismara maruz kalan çocuklarla adli görüşme: NICHD protokolü önerisi. TAAD, 11:393-412.
Çelik D (2014) Çocukluk çağı cinsel istismar olgularında mağdur ifadesinin delil niteliği ve ifade geçerlilik analizi. (Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü Sosyal Bilimler Anabilim Dalı, İstanbul.
Çelik D (2017) Mağdur çocuklarla adli amaçlı görüşme. Doç. Dr. E. Ş. Durak, Doç. Dr. M. Durak (Ed.). Adli psikolojide gözlem görüşme ve psikolojik değerlendirme (içinde ss. 67-98). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Çocukla Adli Görüşmeci Sertifikalı Eğitim Programı Sağlık Alanı Sertifikalı Eğitim Standartları. 24.03.2017 tarihli Sağlık Bakanlığı Sertifikalı Eğitim Yönetmeliği gereğince ilgili Sertifikalı Eğitim Bilim Komisyonu’nca hazırlanmıştır. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Komisyon Kararı, Ankara, 2017, 2. Revizyon.
Ersoy PE (2006) Çocuk cinsel istismarı vakalarında adli görüşme: Günümüz teknikleri ve gelecekteki yönelimler - özet çeviri. Türk Psikoloji Bülteni, 12:57-67.
Erükçü G, Akbaş E (2013) Mağdur çocuklarla adli mülakat teknikleri. Toplum ve Sosyal Hizmet, 24:199-207.
Eyüpoğlu A (2012) Cinsel istismar mağduru ifadelerinin ölçüt bazlı içerik analizi. Güvenlik Bilimleri Dergisi, 1:1-22.
Goddard A, Harewood E, Brennan L (2015) Review of pathway following sexual assault for children and young people in London. NHS England, The Havens, Kings College Hospital London.
Herbert JL, Bromfield L (2016) Evidence for the efficacy of the Child Advocacy Center model: A systematic review. Trauma Violence Abuse, 17:341-57.
Katz C, Kosher H (2020) He’s just a baby: Forensic interviewers' experiences and perceptions of maltreated preschoolers’ participation in the criminal justice system. Child Youth Serv Rev, 110(C).
Kök H (2019) Türkiye’de cinsel istismara uğrayan çocuklara yönelik hizmet ve uygulamaların değerlendirilmesi: Bir model önerisi. (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Lamb ME, Orbach Y, Hershkowitz I, Esplin PW, Horowitz D (2007) A structured forensic interview protocol improves the quality and informativeness of investigative interviews with children: A review of research using the NICHD investigative interview protocol. Child Abuse Negl, 31:1201-31.
Lamb ME, Sternberg KJ, Esplin PW, Hershkowitz I, Orbach, Y (1997) Assessing the credibility of children’s allegations of sexual abuse: A survey of recent research. Learn Individ Differ, 9(2):175-97.
National Children’s Advocacy Center. Forensic Interviewing of Children Training. 2020. Erişim adresi: https://www.nationalcac.org/forensic-interviewing-of-children training/ Erişim tarihi: 20.09.2021.
Newlin C, Steele LC, Chamberlin A, Anderson J, Kenniston J, Russell A ... Vaughan-Eden V (2015) Child forensic interviewing: Best Practices (p. 1-20). US Department of Justice, Office of Justice Programs, Office of Juvenile Justice and Delinquency Prevention. Administrator Robert L. Listenbee, 2015, September. Erişim adresi: https://ojjdp.ojp.gov/sites/g/files/xyckuh176/files/pubs/248749.pdf Erişim tarihi: 08.08.21.
NICHD protocol – International Evidence – Based Investigative Interviewing of Children Erişim adresi: http://nichdprotocol.com/
Oral R, Can D, Kaplan S, Polat S, Ates N, Cetin G ... Tiras B (2001) Child abuse in Turkey: an experience in overcoming denial and a description of 50 cases. Child Abuse Negl, 25:279-90.
Orhan G (2020) Cinsel istismar mağduru çocukların adli görüşmesini yürüten profesyonellerin ikincil travmatik stres, tükenmişlik ve mesleki doyum düzeyleri ile ilişkili değişkenler: Türkiye örneği. (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Adli Psikoloji Anabilim Dalı, Ankara.
Perona AR, Bottoms BL, Sorenson E (2005) Research-based guidelines for child forensic interviews. J Aggress Maltreat Trauma, 12:81-130.
Polat O (2007) İstismar olgularında çocukla klinik görüşme. Tüm Boyutlarıyla Çocuk İstismarı 2 - Önleme ve Rehabilitasyon (içinde ss. 57-75). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Raskin DC, Esplin PW (1991) Statement validity assessments: Interview procedures and content analyses of children’s statements of sexual abuse. Behav Assess, 13:265-91.
Reno J, Marcus, D., Leary, M. L., Brennan, N., & Turman, K. M. (2000). The differences between forensic interviews – clinical interviews. Erişim adresi: http://www.tribal-institute.org/download/forensic.doc Erişim tarihi: 26.08.2021.
Sarıca AD, Coşkun UH (2000) Cinsel istismar olgularında adli görüşme odalarının kullanımı: Hâkim, avukat, uzman ve mağdur görüşleri. Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi, 8:117-42.
Stolzenberg SN, Morse SJ, Haverkate DL, Garcia‐Johnson AM (2020) The prevalence of declarative and indirect yes/no questions when children testify in criminal cases of child sexual abuse in the United States. Appl Cognit Psychol, 34:194-204.
Şamar B (2018) Mağduriyet bağlamında adli sosyal hizmet ve adli görüşme odaları: Eskişehir Adliyesi örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
Şamar B, Urhan B (2020) Adli görüşme odalarında suç mağdurlarıyla görüşme yapan adli görüşmecilerin deneyimlerinin incelenmesi: Eskişehir Adliyesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 31(3):931-959.
T.C. Adalet Bakanlığı Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Dairesi Başkanlığı (2017a). Adli Görüşme Odaları: AGO Uygulaması İçin Temel Hukuk Bilgisi. Erişim adresi: https://magdur.adalet.gov.tr/ago-uygulamasi-icin-temel-hukuk-bilgisi kitabi01689. Erişim tarihi: 12.09.2021.
T.C. Adalet Bakanlığı Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Dairesi Başkanlığı (2017b). Adli Görüşme Odaları: Kırılgan Gruplar, Özellikli Durumlar ve Adli Görüşme Süreçleri. Erişim adresi: https://magdur.adalet.gov.tr/images/ago-uzman modulu.pdf Erişim tarihi: 13.09.2021.
The American Professional Society on the Abuse of Children. Forensic Interviewing in Cases of Suspected Child Abuse. 2012. Erişim adresi: https://www.apsac.org/guidelines Erişim tarihi: 19.09.2021.
Toth P (2011) Comparingthe NICHD and RATAC child forensic interview approaches: Do the differences matter? APSAC Advisor, 23:15-20.
Türk Ceza Kanunu. Kanun No: 5237 (12.10.2004 tarih ve 25611 sayılı Resmi Gazete). Kabul Tarihi: 26.09.2004. Erişim tarihi: 27.09.2021.
Ulukol B (2019) Türkiye’de çocuk koruma sistemleri. Çocuk istismarı ve ihmali (Cilt 2, içinde ss. 739-43). İstanbul: Punto Yayınları.
Ürer E, Kılıç BG (2019) Çocuk ve ergen psikiyatrisi yönünden istismarı önleyici yaklaşımlar. Prof. Dr. B. Ulukol (Ed.). Çocuk istismarı ve ihmali (cilt 2, içinde ss. 875-83), İstanbul: Punto Yayınları.
Üstün Güllü B (2020) Cinsel istismar mağduru çocuklarla adli görüşme: Görüşme yöntemi ve görüşmecinin öznel deneyimi. (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Adli Psikoloji Anabilim Dalı, Ankara.
Wood JM, Garven S (2000) How sexual abuse interviews goastray: Implications for prosecutors, police, and child protection services. Child Maltreat, 5:109-18.
Voogt A, Klettke B, Thomson D (2017) The development of a conceptual model of perceived victim credibility in child sexual assault cases. Psychiatry Psychol Law, 24:760-69.
Yuille JC (1992) L’entrevue de l’enfant dans un contexted’ investigation et l’évaluation systématique de sadéclaration. H. Van Gijseghem (sous la dir.). L'enfant Mis à Nu. L’allégation D’abus Sexuel: La Recherche De La Vérité, Québec, Canada: Méridien, p. 67-102.
Yüksel F (2018) Ankara Çocuk İzlem Merkezinde 2011-2015 yılları arasında adli görüşmesi yapılan çocuklara verilen hizmetin değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sosyal Pediatri Bilim Dalı, Ankara.