Tuğba AŞKAN, Esra ÇALIK VAR, Birgül ÖZKAN

Evli Bireylerin Kök Aileleriyle İlişkileri İle Stresle Başa Çıkma Tarzları Arasındaki İlişki

Bu araştırma, evli bireylerin kök aileyle ilişkileri ile stresle başa çıkma tarzları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır. İlişkisel tarama modelinde yapılan bu araştırma, amaçsal örneklem ile seçilen, Ankara’da yaşayan, en az lise mezunu ve evli olan 150 birey ile yürütülmüştür. Veriler ‘Sosyo-Demografik Bilgi Formu’, ‘Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği’ (SBTÖ), ‘Kök Aileyle İlişkiler Envanteri’ (KAİE) kullanılarak elde edilmiştir. Evli bireylerde SBTÖ toplam puan ortalaması 78,32±7,98; KAİE toplam puan ortalaması 26,51±4,50 bulunmuştur. KAİE ve SBTÖ toplam puanlarının arasında anlamlı bir ilişki olmadığı; SBTÖ alt boyutlarından kendine güvenli yaklaşım, çaresiz yaklaşım ve boyun eğici yaklaşım ile KAİE toplam puanı arasında pozitif yönde ilişki olduğu saptanmıştır. Sonuç olarak evli bireylerde kök aileyle ilişkiler ve stresle başa çıkma tarzları arasında ilişki olmadığı ancak kök aileyle ilişkiler iyileştikçe, baş etme tarzlarından kendine güvenli yaklaşım, çaresiz yaklaşım ve boyun eğici yaklaşımın kullanılmasının arttığı bulunmuştur. Bu nedenle evli bireylerin işlevsel baş etmelerinin sağlanması için, kök aileyle ilişkilerinin baş etme tarzları ile ilişkisine yönelik farkındalık geliştirecek psikososyal müdahalelerin planlanması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

stres, başa çıkma tarzları, kök aile, evli birey

Relationship Between Married Individuals' Relations with Their Family of Origin and Coping Styles with Stress

This study aims to determine the relationship between the family of origin relations and coping styles with stress in the married individuals. This research, which was conducted as a relational screening model was carried out with 150 married and at least high school graduates living in Ankara, selected with a purposeful sample. The data was obtained using the Information Form, Family of Origin Relations Inventory (FORI) and Styles of Coping Inventory (SCI). In married individuals,(n=150) the mean total score of SCI was 78.32±7.98; The mean total score of the FORI was found to be 26.51±4.50. There was no significant relationship between the total scores of FORI and SCI; It was determined that there is a positive correlation between the self-confident approach, helpless approach and submissive approach, which are the sub-dimensions of SCI, and the total score of the FORI. As a result, it was found that there was no relationship between family of origin relations and stress coping styles in married individuals, but as the relations with the family of origin relations improved, the use of self-confident approach, helpless approach and submissive approach increased among coping styles. For this reason, it is recommended to plan psychosocial interventions that will raise awareness about the relationship between their family of origin relations and their coping styles in order to enable married individuals to cope functionally.

Keywords:

stress, coping styles, family of origin, married individual,

PDF

___

Acicbe Ö (2002). Applicability of the Marital Coping Inventory for measurement of coping efforts in marriage among Turkish couples (Yüksek lisans tezi). Ankara, Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
Aluş Y (2015). Kültürel ve toplumsal gerçekliğimiz açısından aile anlayışlarının ve Türk ailesinin değerlendirmesi. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(1):15-24.
Ariaratnam S, Krishnapillai AD, Daher AM, Fadzil MA, Razali S, Omar SA et al. (2017). Relationship between coping styles and lipid profile among public university staff. Lipids in health and disease, 16(1):50.
Avcıoğlu MM, Karanci AN, Soygur H (2019). What is related to the well-being of the siblings of patients with schizophrenia: An evaluation within the Lazarus and Folkman’s Transactional Stress and Coping Model. International Journal of Social Psychiatry, 65(3):252-261.
Beatty WW, Hames KA, Blanco CR, Williamson SJ, Wilbanks SL, Olson KA (1998). Correlates of coping style in patients with Multiple sclerosis. Mult Scler,4:440–3.
Chen X, Bian Y, Xin T, Wang L, Silbereisen RK (2010). Perceived social change and child rearing attitudes in China. European Psychologist, 15:260–270.
Cihan-Güngör H (2007). Evlilik doyumunu açıklamaya yönelik bir model geliştirme (Doktora Tezi). Ankara, Gazi Üniversitesi.
Erdoğan Ö (2018). Üniversite Öğrencilerinde Topluluk Önünde Konuşma Kaygısının Nedenleri ve Geliştirilen Baş Etme Mekanizmaları. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (47).
Grech LB, Kiropoulos LA, Kirby KM, Butler E, Paine M, Hester R (2018). Target Coping Strategies for Interventions Aimed at Maximizing Psychosocial Adjustment in People with Multiple Sclerosis. Int J MS Care, 20:109–19.
Halter MJ (2017). Varcarolis' Foundations Of Psychiatric-Mental Health Nursing-E-Book: A Clinical Approach. Elsevier Health Sciences. 2017: 319-335.
Hansen JI, Sullivan BA (2003). Assessment of Workplace Stress: Occupational Stress, Its Consequences, and Common Causes of Teacher Stress.
Hui H, Villareal M (1989). Individualism –collectivism and psychological needs. Journal of Cross – Cultural Psychology, 20 (3):310-323.
Isa KQ, Ibrahim MA, Abdul-Manan HH, Mohd-Salleh ZAH, Abdul-Mumin KH, Rahman HA (2019). Strategies used to cope with stress by emergency and critical care nurses. British Journal of Nursing, 28(1):38-42.
Kağıtçıbaşı Ç (2010). Benlik, aile ve insan gelişimi kültürel psikoloji. İstanbul, Koç Üniversitesi Yayınları.
Karanci AN, Inandılar H (2002). Predictors of components of expressed emotion in major caregivers of Turkish patients with schizophrenia. Social psychiatry and psychiatric epidemiology, 37(2): 80-88.
Kaya E (2019). Hastasına evde bakım verenlerde stres düzeyi ve stresle başa çıkmada sosyal desteğin etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir, Balıkesir Üniversitesi.
Kılıçarslan S, Parmaksız İ (2020). Çift İlişkilerinde Şiddet: İlişkisel Faktörler, Köken Aile Deneyimleri Ve Baş Etme Stratejileri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8(3):920-949.
Kim HK, McKenry PC (2002). The relationship between marriage and psychological well-being: A longitudinal analysis. Journal of Family Issues, 23:885-911.
Kök O (2016). Yetişkin bireylerde stresle başa çıkma düzeyleri ile öz–yeterlik arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yüksek lisans tezi). İstanbul, Haliç Üniversitesi.
Kuzgun Y, Eldeleklioğlu J (1999). Ana baba tutum ölçeğinin geliştirilmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi 12 (1):70.
Lawrence E (2012). The impact of chronic illness on the family. Ig Living, 20-25.
Lazarus R (1994). Stresle başa çıkma tarzınız: Dostunuz ya da düşmanınız (Çev. N. Rugancı). Stresle Başa çıkma. Olumlu Bir Yaklaşım 2. Baskı. (Ed. N. Şahin): 59-63. Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
Lazarus RS. (1993). Coping theory and research: past, present and future. Psychosom Med, 55: 234-47.
Linda M, Gorman Donna F, Sultan (2008). Psychosocıal Nursıng For General Patıent Care, 3rd Ed.: 1-14. United States of America, Philadelphia.
Madsen WC (2013). Collaborative therapy with multi-stressed families. USA, Guilford Press.
National Institute of Mental Health. Fact sheet on stress. 2016 Retrieved from. http://www.nimh.nih.gov/health/publications/stress/index.shtml. Accessed date:20.08.2020.
Nisbet R (2003). Düşüncenin coğrafyası (Çev. Ed. G Çağalı Güven). İstanbul, Varlık Yayınları.
Okur Ö (2016). Algılanan anne baba arasındaki çatışma, algılanan anne baba tutumları, ebeveyn bağlanma stillerinin romantik ilişkiler üzerindeki etkileri (Yüksek lisans tezi). Ankara, Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
Öklük Ö (2018). Çocukluk Dönemi Travmatik Yaşam Olaylarına Maruz Kalmış Yetişkin Bireylerin Benlik Saygısı, Kişilerarası İlişki Tarzları Ve Baş Etme Becerilerinin İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul, Işık Üniversitesi.
Ölçüm Hİ, Büyükkayacı Duman N (2017). Hemşirelerde kök aileyle ilişkiler ve karşılıklı bağımlılık. G.O.P. Taksim E.A.H. JAREN, 3(2):60-65.
Öz HS, Öz F (2019). Multiple Skleroz’lu hastaların stresle baş etme tarzları ve psikiyatrik belirtileri. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 10(4):251-261.
Özgüven İE (2014). Evlilik ve Aile Terapisi. Ankara, Nobel.
Öztürk EB, Gökoğlu SK, & İnan NK. (2019). Bireycilik ve Toplulukçuluk Ölçeğinin Türkçe Geçerlemesi. Ege Academic Review, 19(1):1-14.
Özyurt G, Öztürk Y (2016). Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ve Zihinsel Yetersizlik Tanılarında Aile İşlevselliği ve Annelerinin Ruh Sağlığı ve Baş Etme Becerileri. JCBPR, 2: 65-74.
Pak MD. (2019). Kronik Hastalıklarla Baş Etmede Çoklu Aile Grubu Terapisi Uygulamaları. Journal of Society & Social Work, 30(3).
Paškvan M, Kubicek B, Prem R, Korunka C (2016). Cognitive appraisal of work intensification. International Journal of Stress Management, 23(2):124–146.
Persike M, Seiffge-Krenke I. (2016). Stress with parents and peers: How adolescents from 18 nations cope with relationship stress. Anxiety, Stress, & Coping, 29(1):38-59.
Poon LW, Gueldner SH, Sprouse BM (2003). Successful Ageing and Adaptation with Chronic Diseases. NewYork, Springer Publishing Company.
Renzi C, Perinel G, Arnaboldi P, Gandini S, Vadilonga V, Rotmensz N et al. (2017). Memories of paternal relations are associated with coping and defense mechanisms in breast cancer patients: an observational study. BMC psychology, 5(1):1-10.
Rosenbaum M (1983). Learned resourcefulness as a behavioral repertoire for self regulaion of internel events: issues and speculations. New York, Springer.
Saral K (2013). Yetiştirme Yurdunda Kalan Ergenlerin Stresle Başa Çıkma Tarzları Eğitim-Öğretim Yaşantılarında Stresle Başa Çıkma ve Sosyal Karşılaştırma Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi (Yüksek lisans tezi). İstanbul, İstanbul Arel Üniversitesi.
Savcı M, Aysan F (2014). Üniversite Öğrencilerinde Algılanan Stres Düzeyi İle Stresle Başa Çıkma Stratejileri Arasındaki İlişki. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, (3):44-56.
Shao R, He P, Ling B, Tan L, Xu L, Hou Y, et al. (2020). Prevalence of depression and anxiety and correlations between depression, anxiety, family functioning, social support and coping styles among Chinese medical students. BMC psychology, 8:1-19.
Souza RA, Desani da Costa G, Yamashita CH, Amendola F, Gaspar JC, Alvarenga MR, et al. (2014). Family functio-ning of elderly with depressive symptoms. Rev Esc Enferm USP, 48(3):469–76.
Soyer MK (2013). Bir Grup Fikirtepe Mahallesi Sakininin Stresle Başa Çıkma Tarzları, Psikolojik Rahatsızlık Belirtileri Ve Psikolojik Yardım Gereksinimleri. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 37(37):156-171.
Şahin NH, Durak A (1995) Üniversite öğrencileri için bir Stresle Başa Çıkma Tarzı Ölçeği. Türk Psikoloji Dergisi, 10(34):56-73.
Tekin E, Çilesiz ZY, Selçuk GEDE (2019). Farklı mesleklerde çalışanların algılanan stres düzeyleri ve stresle başa çıkma tarzları üzerine bir araştırma. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (ODÜSOBİAD), 9(1):79-89.
Triandis H, Hui H (1986). Individualism-collectivism. Journal of Cross-Cultural Psychology, 17(2):225-248.
Üstündağ H, Bostancı Z, Aydoğan B (2019). Hemşirelik öğrencilerinin stresle başetme düzeyleri ile algıladıkları sosyal destek arasındaki ilişki. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 6(1):74-83.
Waldinger RJ, Schulz MS (2016). The long reach of nurturing family environments: Links with midlife emotion-regulatory styles and late-life security in intimate relationships. Psychological science, 27(11):1443-1450.
Yeh PM, Chiao CH (2013). The influences of parents’ rearing attitude, personality and coping strategies on psychological well-being and suicidal ideation among college students. In Psychology of well-being: Theory, perspectives and practice (Eds. E Noehammer): 1–18. Nova Science Publishers.
Yeh PM, Chiao CH (2015). The influences of spiritual wellbeing, parental rearing attitude, and coping strategies on USA college students’ anxiety and depression. In Psychological Health and Needs Research (Eds. R. Wolfe): 117–130. Nova Science Publishers.
Yeh PM, Chiao CH (2018). The impact of spiritual wellbeing, coping strategies, income and alcohol use on the psychological well-being of college students in the USA. EC Psychology and Psychiatry, 7(1):3–10.
Yeh PM, Waters G (2021). Path Analysis Testing the Development of Personality and Psychological Well-being Model. Western Journal of Nursing Research, 43(1):25-35.
Yılmaz BÇ, Parlar H (2019). Kadınların Evlilikte Kullandıkları Başa Çıkma Yöntemleri İle Algıladıkları Anne Baba Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi İstanbul Örneği. Istanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(35):731-744.
Yurtsever H (2009). Kişilik Özelliklerinin Stres Düzeyine Etkisi ve Stresle Başa Çıkma Yolları: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma (Yüksek lisans tezi). İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi.
Zanganeh M, Namazi Yousefi R, Karimi H (2021). Evlilik Depresyonu ile Kişilik ve Başa Çıkma Stilleri arasındaki İlişkinin Araştırılması. Uluslararası Beşeri ve Sosyal Bilimler İleri Araştırmalar Dergisi, 10(4):171-183.
Zhong X, Wu D, Nie X, Xia J, Li M, Lei F, Lim HA, Kua EH, Mahendran R (2016). Parenting style, resilience, and mental health of community-dwelling elderly adults in China. BMC Geriatrics, 16(1):135.