İstanbul'da Bulunan Mimar Sinan Eseri Cami Ahşap Kapı ve Pencere İç Kepenklerinin Malzeme, Boyut, Süsleme ve Yapım Tekniği Açısından İncelenmesi

Bu çalışmada, İstanbul'daki Mimar Sinan camilerinde bulunan ve klasik Osmanlı döneminin karakteristik özelliklerini taşıyan ahşap kapı ve pencere iç kepenklerinin malzeme, boyut, süsleme ve yapım tekniği bakımından incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaca uygun olarak geliştirilen envanter formu yardımı ile İstanbul'da bulunan, 1543-1589 yılları arasında yapılmış 13 adet camiye ait ana giriş kapıları ve pencere iç kepenklerinin özellikleri belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, ahşap malzeme olarak ceviz kullanıldığı, kapı ve pencere iç kepenklerinin tamamının simetrik iki kanatlı olup, üç panodan (bölüntü) oluştuğu ve gerçek kündekâri tekniğinde yapıldığı, üst panoların giriş kapılarında çeşitli motif ve yazı ile süslenmesine karşın, pencere kepenklerinde boş bırakıldığı belirlenmiştir. Orta ve alt panolarda zengin oyma ve kakma süslemeleri yapıldığı görülmüştür. Kakma uygulamalarında sedef, fildişi gibi malzemelerin yanı sıra, farklı türlerde ahşap malzemeler kullanılmış; Tezyinatta, on kollu yıldız tercih edilmiş olmakla birlikte, kare hasır, dikdörtgen, sekizgen ve altılı yıldız motiflerine de yer verilmiştir

An Investigation of the Mosque Doors and Interior Window Shutters of Mimar Sinan in Istanbul in Terms of Materials, Dimension, Ornament, and Construction

In this study, the investigation of wooden doors and interior window shutters which is present in mosques made by Mimar Sinan in Istanbul and bearing characteristic features of Ottoman period, are aimed to cover in terms of material, dimension, ornament, and construction. With the aid of the form of inventory which is developed in accordance with this aim, by identifying features of 13 mosques' main entrance doors and interior window shutters, which are made between the years of 1543-1589 in Istanbul were investigated. According to the results of the research, it is defined that walnut is used as a wooden material, all of the internal door and window shatters are symmetrical two-winged and composed of three clipboard and build in the authentic kündekâri technique - while entrance doors of upper clipboards are decorated with a variety of motifs and calligraphy, windows shutters are left plain. In the middle and lower panels richly carved and inlaid decorations are used. In the implement of inlaid, as well as the materials like pearl and ivory, different types of wooden materials are used; in ornamentation, while ten-legged stars are preferred, also square matting, rectangle, octagon and hexagram motifs took place

___

  • Başkan, S., "Anadolu Selçuklu Ahşap Türk Sanatı", Bilim Birlik Başarı Dergisi, 45: 20-24 (1987).
  • 2. Doğantaş, M., "Amasya Yöresi Ahşap Sanatı", Sanatsal Mozaik Dergisi, 3(3): 64-68 (1998).
  • 3. Aras, R., "Mobilya Stilleri", Bizim Büro Basımevi Yayın Dağıtım San. Tic. Ltd. Şirketi, Ankara, 1-11 (2003).
  • 4. Ersoy, A., "15. Yüzyıl Osmanlı Ağaç İşçiliği", Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi, İstanbul, 1-75 (1993).
  • 5. Yıldırım, K., ""Geleneksel Afyonkarahisar Evlerine Ait Kapılar Üzerine Bir Araştırma", Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 21, No:1, Ankara, (2006)
  • Söğütlü, C., "Bazı Yerli Ağaç Türlerinin Kündekâri Yapımında Kullanım İmkanları", Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, (2004).
  • Kerametli, C., "Osmanlı Devri Ağaç İşleri, Tahta Oyma, Sedef, Bağ ve Fildişi Kakmalar", Türk Etnografya Dergisi, Ankara, 4:5-13, (1961).
  • Ögel, S., "Anadolu Ağaç Oymacılığında Mail Kesim", Sanat Tarihi Yıllığı I, İstanbul, 110-117, (1965).
  • Öney, G., "Anadolu'da Selçuklu ve Beylikler Devri Ahşap Teknikleri", Sanat Tarihi Yıllığı III, İstanbul, 135-150, (1969-1970).
  • Barışta, H., Ö., "Türk El Sanatları", T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Sanat Eserleri Dizisi:192, Ankara, (1998).
  • Erginsoy, Ü., "Anadolu Selçuklu Mimari Süslemesi ve El Sanatları", Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 110- 123, İstanbul, (1988).
  • Yücel, E., "Türk Mimarisinde Ağaç İşleri", Arkitekt Dergisi, İstanbul, 329:21-26, (1968).
  • Ögel, B., "Selçuklu Devri Anadolu Ağaç İşçiliği Hakkında Notlar", Yıllık Araştırmalar Dergisi I, Ankara, 199-236, (1957).
  • Mülayim, S., "Anadolu Türk Mimarisinde Geometrik Süslemeler", T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, (1982).
  • Bozer, R., "15. Yüzyılın Ortasına Kadar Anadolu Türk Sanatında Ahşap Kapılar", Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, (1992).
  • Bozer, R., "Sinan Eserlerinde Ahşap İşçiliği", 6.Vakıf Haftası Mimar Sinan Dönemi Sempozyumu, İstanbul, 327-346, (1988).
  • Bozer, R., "Süleymaniyenin Ahşapları", Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 329-353 (2007).
  • Aras, R., "Osmanlı Saraylarında Kullanılan Kapılar Üzerine Bir Araştırma", Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Kastamonu, 13 (1): 24-35 (2013).
  • Çetinkaya, H., "Klasik Dönem Osmanlı Camilerinde Ergonomi", Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, (2011).
  • Alakuş, T., "İstanbul'daki 16.-17. Yüzyıllar Arası Yaptırılan Osmanlı Padişah Türbelerinin Süslemeleri", Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi Tezhip Anasanat Dalı, İstanbul, (1990).
  • Zenooz, S., "İran'ın İsfahan Bölgesinde Bulunan Ahşap Eserler", Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, (2011).
  • Öztürk, F., "Manisa Muradiye Camii Süslemeleri", Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, (2008).
  • Yılmaz, D., "Türkiyede Geleneksel Ahşap İşçiliği ve Ahşap Yontu Sanatı", Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, (2001).
  • Yavuz, Ş., "Süsleme Sanatlarında Rumi Motifi ve Tarihsel Gelişimi", Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara, (2008).
  • Mert, A., "Süsleme Sanatlarında Hatai Motifi ve Tarihsel Gelişimi", Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara, (2008).
  • Papila, A., "Mimar Sinanın 1540-1570 Yılları Arasında İstanbul'da İnşa Ettiği Camilerdeki Süsleme Programı", Doktora Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, (2006).
  • Saat, A., "İstanbul Selatin Camilerindeki Vaaz Kürsüleri", Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, (2008).
  • Apa, G., "Erken Dönem Osmanlı Selatin Cami Minberleri", Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, (2007).
  • Cıda, İ., "İstanbul Beyazid Camii Taş Süslemeleri", Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul, (2005).
  • Çakmak, Ş., "Erken Osmanlı Dönemi Mimarisinde Taç Kapılar(1300-1500)", Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, (1999).
  • Aydın, A., "16. Yüzyıl Osmanlı Yapılarını Etkileyen Bani Sanat ve Sanatçı İlişkisinin İstanbul Camileri Özelinde İncelenmesi", Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, (2004).
  • Tuluk, Ö., İ., "Mekâna Bağlı Strüktür Analizi:Osmanlı Dini Mimarisinde Örnekleme", Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, (1999).
  • Şeker, B., Ş., "Mimar Sinan Camilerinin Statik ve Dinamik Yükler Etkisinde Davranışlarının İncelenmesi", Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, (2011).
  • Yağlı, M., B., "Mimar Sinan'ın Şehzade Süleymaniye ve Selimiye Çözümlenmesi", Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, (2010). Tektonik Karakterlerinin
  • Bayram, S., "Mimarbaşı Koca Sinan Yaşadığı Çağ ve Eserleri", Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, İstanbul, (1988).