Kamu Hukuku ile Özel Hukuku Çatıştıran Protokole-Bağlı Planlama: ‘İzmir Basmane Dünya Ticaret Merkezi’ Vakası

Bu makalede İzmir kamuoyunda Basmane Çukuru olarak bilinen bir parselin hikâyesini uç-örnek olay yöntemiyle ele alan bir araştırmanın bulguları sunulmaktadır. Parsel, metin boyunca "Arsa" olarak adlandırılmıştır. 1997 yılına kadar kamu mülkiyetinde bulunan Arsa bir protokol uyarınca kat karşılığı inşaat sözleşmesi kurularak kısmi özelleştirme girişimine konu olmuş, ardından planlama süreçleri, yargı kararları, sermaye hareketleri gibi olaylar neticesinde çözülemeyen bir kentsel soruna dönüşmüştür. Arsa sorunu, 2016 yılında yeni bir sermaye grubunun girişimi ile İzmir kamuoyunun gündemine tekrar yerleşmiştir. Çeşitli nedensel açıklamaların olası olduğu bu kapsamlı olaylar örgüsü içinde, planlama yazınında yer almayan bir planlama olgusu dikkat çekicidir. Raci Bademli'nin Plan, Program, Proje, Politika, Para olarak tanımladığı ve meslek çevresinin aşina olduğu planlamanın 5 P'sine eklenmesi gereken bir boyut daha olduğu bulgulanmıştır: Protokol. Bir projeyi gerçekleştirmek için taraflar arasında yapılan bu anlaşma türü Arsa örneğinde kat karşılığı inşaat sözleşmesi biçiminde hazırlanmış ve imar planı kararlarının belirleyicisi olmuş, imar hukuku ile borçlar hukuku arasında çatışmalı bir ara kesit ortaya çıkarmıştır. Makalede aktarılan örnek olay araştırmasının bulguları, iletişimsel planlama yaklaşımına temel oluşturan "müzakere" ve "katılım" kavramları etrafında kurulu hakim söylemin sınırları ve imkanlarını göstermesi bakımından da bir tartışma zemini oluşturmaktadır

Clash of Public Law and Private Law as Results of Protocol – Governed Planning: The ‘İzmir Basmane World Trade Center’ Case

This article presents findings of an extreme-deviant case study about a single parcel which is known as The Basmane Hole. The parcel is named as “The Land” through the text. The Land which was a public property until 1997 was partially privatized via in-return-for-flats type of a protocol. Following several planning processes, jurisdiction and capital mobilizations, The Land transformed into an unresolved urban question. By the year 2016, The Land stands at the city’s agenda after initiation of a new investment group. Besides the fact that various causal explanations are possible within the complexity of events, a crucial planning phenomenon which is not thoroughly referred in planning literature appeared in The Land case. Research argues that the five dimensions of planning proposed by Raci Bademli (plan, programme, project, policy, pecuniary) requires a sixth one: Protocol. This mode of agreement among shareholders aiming to achieve a concrete project is formed as an in-returnfor-flats type, and determines planning codes to a significant extent, yet resulted in conflict between planning law and law of obligations. Findings of the research also provide a ground for necessary debate regarding the limits and potentials of communicative planning approach that is the dominant discourse in planning circles revolving around concepts of negotiation and participation

PDF

___

Ardıç, H. (2004). 1994 ve 2001 yılı ekonomik krizlerinin, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası bilançosunda yarattığı hareketlerin incelenmesi. Uzmanlık Tezi. Ankara: TCMB.
Atay, Ç. (1998). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e İzmir Planları. Ankara: Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı.
Bademli, R. (2013). Kentsel Planlama ve Tasarım Öğrencilerine Notlar (2. b.). Ankara: Aydan.
Editorial. (1994/1). Forum, Yerel Seçimler. İzmir Belediye Başkan Adaylarına Sorular. (M. Odası, Dü.) Ege Mimarlık, s. 16-21.
EGS. (2008). EGS GYO Bağımsız Denetim Raporu. 13.10.2008. İrfan Bağımsız Denetim ve Yeminli Mali Müşavirlik A.Ş., İstanbul.
EGS. (2012). Özel Durum Açıklama Raporu, Ref.MUH-AB, 15.03.2012.
Engels, F. (2003). Konut Sorunu (ilk baskı 1872 b.). Eriş Yayınları.
Erkan, G. H. (2015). ‘Allem Edip Kallem Edip Yapıyorlar: Kent
Araştırmalarında Güç Pratiklerini Bulgulamak’. 6. Kentsel ve Bölgesel Araştırmalar Sempozyumu, Bildiri Kitabı, Ekim 2015, İzmir, s. 241-256.
Ertunga, E. (1998). Ege Dünya Ticaret Merkezi, İzmir. Yapı(204), s. 115-122.
Flyvbjerg, B. (1998). Rationality and power: Democracy in practice. (S. Sampson, Çev.) Chicago: University of Chicago Press.
Flyvbjerg, B. (2001). Making Social Science Matter. Why social inquiry fails and how it can succeed again. (S. Sampson, Çev.) Cambridge University Press.
Flyvbjerg, B. (2012) Why Mass media matter and how to work with them: phronesis and megaprojects. Bent Flyvbjerg, Todd Landman, Sanford Schram. (Ed.), Real Social Science: Applied Phronesis içinde (s. 95-121). Cambridge, UK: Cambridge University Press
Gündüz, O. (1991). Kültürpark mı, Fuar mı? Ege Mimarlık(1991/2).
İzmir. (1983). İzmir Turizm ve Ticaret Merkezi Ulusal Mimari Proje Yarışması Şartnamesi. İzmir Büyükşehir Belediyesi.
İzmir. (1990). Uluslararası İzmir Fuarı Kültürpark Düzenleme ve Mimari Proje Yarışma Şartnamesi. İzmir Büyükşehir Belediyesi.
KAP. (2010). EGS GYO A.Ş. 1 Ocak - 31 Mart 2010 dönemine ait finansal tablolar ve dipnotlar. Bildirim Ek.37542. Kamu Aydınlatma Platformu.
Landman, T. (2012). Phronesis and narrative analysis. B. Flyvbjerg, T. Landman, & S. Schram içinde, Real Social Science: Applied Phronesis (s. 27- 47). Cambridge: Cambridge University Press.
Livamine. (2016). Folkart İzmir Toplu Konut, İş Merkezi ve Ticaret Merkezi, Proje Tanıtım Dosyası. Ankara: aktifçevre U.Ç.Y.M.D. Ltd.Şti. Özbay, A. (1998). Editorial. Mimarlık(229), s. 16.
Tekeli, İ. (1990) Kent Planlaması ve Katılım Üzerine Düşünceler. Planlama 90/3-4, s. 8-13.
TMSF. (2009). Raf Temizliği. İstanbul: ISBN: 978-975-19-4626-3 Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu.
Tuna, D. (2005). Proje Yarışmaları ile İlgili Bazı Düşünceler. Mimarlık (322)