TÜRKİYE’DE VE AVRUPA BİRLİĞİ’NDE TARIMSAL MALİ DESTEKLERİN KARŞILAŞTIRILMASI

İnsanoğlunun besin kaynaklarının temelini oluşturan tarım sektörü, bilgi ve iletişim sektörünün ön plana çıktığı küreselleşen dünyada, hizmetler sektörünün gölgesinde kalmış gibi görünse de ekonomik anlamda ilgi çekmeye devam etmektedir. Bu kadar önemli olan bir sektörün karşılaştığı en önemli sorun ise iklim koşullarından aşırı etkilenmesi ve bu alanda faaliyet gösteren çiftçilerin gelirlerinin düşük olmasıdır. Bu özelliklerinden dolayı tarım çeşitli araçlarla sürekli desteklenen bir sektör olmuştur. Bu noktada ise verilen desteklerin çeşitleri ve etkileri tartışılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de ve Avrupa Birliği’nde tarıma verilen mali destekleri karşılaştırarak Türkiye için çıkarım yapmaktır. Bu amaçla hazırlanan çalışmada, öncelikle tarım sektörünün ekonomideki payı veriler eşliğinde ele alınmış, ardından Türkiye’de ve Avrupa Birliği’nde tarıma verilen mali destekler incelenmiş, daha sonra ise bir karşılaştırma yapılmıştır. Çalışmanın sonucunda AB’nin üretici bazlı destekleme sistemini temel ilke olarak benimserken Türkiye’nin ürün bazlı prim destekleme ödemelerini benimsediği; Türkiye’de verilen desteklere rağmen bitkisel üretimde istikrar yakalamadığı, hayvansal et üretiminde ise son beş yıla kadar nispeten istikrar yakalandığı tespit edilmiştir. Çalışmanın sonucunda, Türkiye’nin tarımdaki yapısal sorunları çözerek üretici bazlı desteklemeye geçmesinin gerektiği vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Tarım, Mali Destek, Avrupa Birliği

COMPARISON OF AGRICULTURE SUBSIDIES IN TURKEY AND THE EUROPEAN UNION

The agricultural sector, which constitutes the basis of the food resources of human beings, continues to attract economic attention, although it seems to be in the shadow of the services sector in the globalizing world where the information and communication sector comes to the fore. The most important problem faced by such an important sector is that it is extremely affected by climatic conditions and the income of farmers operating in this field is low. Because of these features, agriculture has been a sector that is constantly supported by various tools. At this point, the types and effects of the subsidies to be discussed. The aim of this study was to compare Union's financial support to agriculture in Turkey and the European and to make inferences for Turkey. The study prepared for this purpose, firstly discussed in the accompanying data, the share of agriculture sector in the economy, then examined the fiscal subsidies given to agriculture in the European Union and Turkey, after that a comparison was made. As a result of the study, the EU adopted the manufacturer-based support system as the basic principle when Turkey has adopted a product-based premium support payments. In conclusion, Turkey's first solving structural problems in agriculture, and then must go to the manufacturer-based subsidies.

Keywords:

Agriculture Fiscal Subsidies, Turkey, The European Union,

PDF

___

AB TARIM SEKTÖRÜ TİCARET POLİTİKASI (2018), “Ortak Piyasa Düzeni (OPD) Gerekliliklerine Uyum için Strateji Geliştirilmesi Teknik Yardım Projesi”, http://opdproje.org/dokumanlar (15.05.2020).
AB’DE PİYASA MÜDAHALESİ VE ÖZEL DEPOLAMA (2018), “Ortak Piyasa Düzeni (OPD) Gerekliliklerine Uyum için Strateji Geliştirilmesi Teknik Yardım Projesi”, opdproje.org/Contents/Upload/docs/14052018_Market%20Intervention%20Brochure.pdf (20.05.2020).
ABAY, Canan vd. (2017), “Türkiye’de Üreticilerin Tarımsal Desteklerden Faydalanma Durumu Üzerine İnceleme”, Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 131-136.
ACAR, Mustafa ve Selma AYTÜRE (2014), Dünyada ve Türkiye'de Tarım ve Tarım Politikalarının Geleceği, Ekin Basım Yayın, Bursa.
AKDER, Ahmet Halis (2018), “Ortak Tarım Politikası: Dün-Bugün-Yarın”, ATAUM 30.yıl Armağanı, 273-298.
AKSOY, Metin ve Suat H. ŞENTÜRK (2018), “Avrupa Birliği Ekonomi Politikasının Uyumlaştırılması”, Küresel İktisat ve İşletme Çalışmaları Dergisi, 7(13), 90-97
ATILGAN, Gülizar Şahika (2013), “Ortak Tarım Politikası Reformu”, Uzman Gözüyle, (7), 9-13.
AYDIN, Başak ve Erol ÖZKAN (2017), “Gübre ve Toprak Analizi Desteğinin Üreticiler Açısından Değerlendirilmesi: Kırklareli İli Örneği”, Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 4(3), 302- 310.
ÇALIŞKAN, Özgür (2011), “2013 Sonrası Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikası: Avrupa Komisyonu'nun Reform Önerileri Üzerine Bir Değerlendirme”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 0(38), 137-164.
ÇEVİK, Bora (2018), Büyükbaş Hayvancılık Sektörü, Türkiye İş Bankası, https://ekonomi.isbank.com.tr/contentmanagement/Documents/tr11_sektor_rap/sr201804_bu yukbashayvanciligi.pdf (30.07.2019).
ÇINAR, Gökhan ve Halil İbrahim YILMAZ (2017), “Türkiye' deki Mazot Fiyat Şoklarının Hububat Sektörüne Etkisi”, Aydın İktisat Dergisi, 2(2), 101-115.
DİNLER, Zeynel (2008), Tarım Ekonomisi, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa.
DOĞAN, Hasan Gökhan vd. (2018), “Türkiye’ de Fark Ödemesi Desteklemelerinin Bazı Hububat Ürünlerinin Üretici Kararlarına Etkilerinin Değerlendirilmesi”, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(6), 945-951.
DOWNING, Emma (2013), CAP Reform 2014-2020: Reaching Agreement, https://www.files.ethz.ch/isn/168820/SN06693.pdf (12.09.2020)
EREN, Selvi (2019), Türkiye ve AB' de Tarım Sektöründeki Güncel Gelişmeler, İktisadi Kalkınma Vakfı Yayınları, İstanbul.
EUROPEAN COMMISSION (2013), “Agricultural Policy Perspectives Brief Overview of CAP Reform 2014-2020”, http://ec.europa.eu/agriculture/policy-perspectives/policy-briefs/index_en.htm (28.01.2019).
EUROPEAN COMMISSION (2014), COMMISSION IMPLEMENTING REGULATION, No 808/201, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32014R0808&from=en , (01.11.2020)
EUROPEAN COMMISSION (2017), “CAP Explained Direct Payments For Farmers 2015-2020”, https://euroalert.net/publication/610/cap-explained-direct-payments-for-farmers-2015-2020 (11.08.2019).
HENNIS, Marjoleine (2004), Globalization and European Integration: The Changing Role of Farmers in the Common Agricultural Policy, Rowman-Littlefield Publishers, New York.
ILOSTAT, https://ilostat.ilo.org/data/ (02.03.2020).
KEYİFLİ, Nazlı ve Sacit H. AKDEDE (2020), “Politik Kutuplaşma ve Devletin Ekonomik Boyutu”, Sosyoekonomi, 28(44), 319-335.
KRUZSLICIKA, Mihaela (2014), “Challenges of the New Common Agricultural Policy Reform 2014- 2020”, Agricultural Economics and Rural Development, (1), 93-98.
KORKMAZ, Volkan (2015), Tarım Ürünlerini Destekleme Politikaları: Türkiye ve AB Karşılaştırılması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü-İktisat Anabilim Dalı.
LEA, Ruth (2004), The Essential Guide to the European Union, Chameleon Press, London.
LICHTENBERG, Erik (2007), “Agriculture and The Enviroment”, Handbook of Agricultural Economics Volume 3: Agricultural Development: Farmers, Farm Production and Farm Markets, 2253-3030.
LOVEC, Marko (2016), European Union’s Common Agricultural Policy Reforms, Palgrave Macmillan, London.
ÖZKAN, Gökçen ve Fırat KARAKÖY (2018), ‘Türkiye’de ve Avrupa Birliği’nde Tarımsal Desteklerin Değerlendirilmesi’, İktisadi idari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 3(6), 139-157
ŞAHİNÖZ, Ahmet (2003), AB ve Türkiye Tarım Politikalarında Değişim Eğilimleri, AB Genişleme Sürecinde Türkiye-Tarımsal ve Kırsal Politikalar Sempozyumu, Ankara, Kozan Ofset, https://www.zmo.org.tr/resimler/ekler/32b81fa223a1b1e_ek.pdf?tipi=14 (26.08.2019).
ŞAŞMAZ, Mahmut Ünsal ve Öznur ÖZEL (2019), “Tarım Sektörüne Sağlanan Mali Teşviklerin Tarım Sektörü Gelişimi Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (61), 50-65.
T.C. AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLIĞI (2015), Avrupa Birliği Sürecinde 11 no'lu Tarım ve Kırsal Kalkınma Faslı.
T.C. CUMHURBAŞKANLIĞI KARARI, 24.10.2019, 2019/ 1691.
T.C. HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI (2020), İstatistikler, https://www.hmb.gov.tr/bumko-butce-buyuklukleri-ve-butce-gerceklesmeleri (30.10.2020)
T.C. TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI (2020), “Bitkisel Üretim Verileri”, https://www.tarimorman.gov.tr/sgb/Belgeler/SagMenuVeriler/BUGEM.pdf (15.05.2020).
TARIM KANUNU (2006), T.C. Resmi Gazete, 5488, (18.04.2006).
THIRLWALL, Anthony (1999), Growth and Development, Palgrave Macmillan, Hampshire.
TÜRKİYE İHRACATÇILAR MERKEZİ (2016), Tarım Raporu, Küçük Mucizeler Yayıncılık ve İletişim Hizmetleri, http://www.tim.org.tr/files/downloads/Raporlar/Tarim_Raporu_2017 (12.07.2018).
TÜİK (2020), İstatistik Veri Portalı, https://data.tuik.gov.tr/tr/ (16.06.2020).
UNCTAD (2019), 2019 Handbook of Statistic,. New York, http://unctadstat.unctad.org/ (31.05.2020).
WORLD BANK (2020), https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CN (18.01.2020).
WTO (2019), “World Trade Statistical Review 2019”, https://www.wto.org/english/res_e/statis_e/wts2018_e/wts2018_e.pdf (16.05.2020).
2020 YILI BÜTÇE GEREKÇESİ (2019), https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/10/2020_Yili_Butce_Gerekcesi-1.pdf (29.10.2020).