TÜRK SİYASETİNDE KADINLARIN İNTİHAP (SEÇME VE SEÇİLME) HAKKI ELDE ETME SÜRECİ VE EKEKON GAZETESİNE YANSIMALARI

Kadının toplumsal ve siyasal yaşamdaki konumu her zaman tartışmalı bir konu olagelmiştir. Antik medeniyetlerden modern toplumlara değin kadına çeşitli roller atfedilmiştir. Kimi medeniyetlerde kadın toplumda etkin bir role sahip olurken kimilerinde çok kısıtlı bir alana sıkıştırılmıştır. Cumhuriyetin ilanıyla kadınların hem toplumsal hem de siyasal yaşamda konumu tartışılmaya devam etmiş, verilen çabaların sonucu olarak kadınlar siyasal haklarını 1934 yılında elde etmiştir. Akabinde 1935 yılında yapılan genel seçimlerde içlerinde Konya Milletvekili olan Bahire Bediz Morova Aydilek’in de bulunduğu 17 kadın milletvekili Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde yerlerini almıştır. Çalışma kapsamında dönemin meclis tutanakları ve mahalli gazetelerden EKEKON Gazetesi incelenerek kadınların seçme ve seçilme süreçleri analiz edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kadın Hakları, Seçme ve Seçilme Hakkı, Kadın Milletvekilleri

The Obtaining Process of The Woman Right To Vote and The Election in Turkish Politics

The position of women in social and political life has been always been a controversial issue. A variety of roles have been attributed to the women from the ancient times to Turkish old societies and modern societies. In some societies women have an active role, but on the other hand in some societies they have been restricted in a limited area. Since the foundation of Republic, the role of women both in social and political life have been continued to be discussed and women has achieved their political rights in 1934. Then, in the 1935 General Elections, 17 women deputies entered the Grand National Assembly including Bahire Bediz Morova Aydilek, deputy of Konya. The parliamentary records and Ekekon, a local newspaper of Konya has been added in our study.

Keywords:

Women’s Right, The Right to Vote and Stand for Election, Women Deputies,

PDF

___

ACAR, Hasan (2019), “Türk Kültür ve Devlet Geleneğinde Kadın”, İnsan ve İnsan, 6(21), 395-411.
AKYILMAZ, Sevgi G. (2017), “Osmanlı Devleti’nde Kadınların Mülkiyet Hakları ve Karşılaştıkları Sorunlar”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Özel Sayı, 325-364.
ALTINDAL, Yonca (2007), Kadının Siyasal Katılımı Bağlamında Partilerin Kadın Kollarının Sosyolojik Açıdan Değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
AVCI, Müşerref (2016), “Osmanlı Devleti’nde Kadın Hakları ve Kadın Haklarının Gelişimi İçin Mücadele Eden Öncü Kadınlar”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 55, 225-254.
AYDIN, Harun (2015), “Meşrutiyetten Cumhuriyete Türkiye’de Kadın”, Current Research in Social Sciences, 1(3), 84-96.
AYHAN, Alanur (2009), “Eşitlik İlkesi ve Tarihçesi”, Hukuk Gündemi, 45-51.
BALCI, Meral & Mervenur TUZAK (2017), “Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Nezihe Muhaiddin Özelinde Türk Kadınlarının Siyasi Hakları İçin Mücadelesi”, Marmara Üniversitesi Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 45-51.
BOLAT, Bengül (2014), “1930 Kadınlara İntihap (Seçme-Seçilme) Hakkı Verilmesine Yönelik Tutumlar”, Cumhuriyet Tarihi Araştırma Dergisi, 10(19), 27-50.
BULUT, Sedef (2013), “Türkçülerin Penceresinden Osmanlı’da Kadın Meselesi ve Orta Asya Referansı”, Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyoloji Araştırmalar Dergisi, (1), 313-336.
DAVER, Bülent (1972), “Kadınların Siyasal Hakları”, Ankara SBF Dergisi, 23(24), 121-130.
DEVECİ, Handan; Dilek BELET & Hatice TÜRE (2013), “Dede Korkut Hikayelerinde Yer Alan Değerler”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(46), 294-321.
DOMANİÇ, Hayri (2007), Yaradılıştan Bu Yana Kadın Haklarının Gelişimi ve Sorunları, İstanbul: Arıkan Yayınevi.
Ekekon Gazetesi (14 Mayıs 1935). Ekekon Gazetesi (25 Eylül 1935). Ekekon Gazetesi (26 Temmuz 1935). Ekekon Gazetesi (27 Eylül 1935). Ekekon Gazetesi (28 Eylül 1935). Ekekon Gazetesi (5 Temmuz 1935). Ekekon Gazetesi (9 Ekim 1936).
EREŞ, Figen (2006), “Türkiye’de Kadının Statüsü ve Yansımaları”, Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 40-52.
GÖKALP, Ziya (2019), Türkçülüğün Esasları, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
GÖKÇİMEN, Semra (2008), “Ülkemizde Kadınların Siyasal Hayata Katılım Mücadeleleri”, Yasama Dergisi, 3(10), 5-59.
GÖNENÇ, Aslı (2006), “Fransa’da ve Türkiye’de Kadın Hareketleri”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 27, 63-84.
GRAYZEL, Susan R. (2017), “Kadınların İtirazı ve Barış Siyaseti”, Çev: Öykü Tümer, Kültür ve Siyasette Feminist Yaklaşımlar, 31(32), 1-39.
Gümrük ve İnhisarlar Encümeni Mazbatası (1936). Erişim Tarihi: 19.11.2020, https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d05/c014/b018/tbmm050140180107.pdf
GÜNEŞ, Güner (2010), “Türk Kadının Muhtarlık ve Köy İhtiyar Heyetlerine Seçme Seçilme Hakkını Kazanması ve Türkiye’nin İlk Kadın Muhtarı Gül Esin (Hanım)”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 9(20). 171-190.
KARTAL, Cemile Burcu (2008), “II. Meşrutiyet’in Cumhuriyet’e Mirası: Makbul Kadınlar”, İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi, 38, 215-238.
KAYPAK, Şafak & Mehmet KAHRAMAN (2016), “Türkiye’de Kadının İnsan Hakları ve Anayasal Yansıması”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(33), 298-315.
KONAN, Belkıs (2011), “Türk Kadının Siyasi Hakları Kazanma Süreci”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 6(1), 157-174.
KÖKEN, Arif Hüdai & Nüket Örnek BÜKEN (2018) “XIII. Yüzyılda Güçlü Bir Toplumun Gelişmesine Katkı Sunan Fatma Bacı ve Dünyanın İlk Kadın Örgütlerinden: Bacıyân-ı Rûm (Anadolu Bacılar Teşkilatı)”, Lokman Hekim Dergisi, 8(2), 113-119.
KURNAZ, Şefika (1991), Cumhuriyet Öncesinde Türk Kadını (1839-1923), Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı.
KUYAKSİL, Ali (2009), “Türk Anayasalarında Kadın Hakları ve Gelişimi” Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 328-352.
MULTU, Suna Özlem (2014), “1923 Öncesi Dönemde Türk Kadını”, Aydınlanma 1923 Dergisi, 46(46), 59-66.
ÖNLER, Zafer (2008), “Kutadgu Bilig’de Toplumsal Kabul ve Geleneklerden Yansımalar” U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15, 441-455.
ÖZDEMİR, Nuray (2014), “Türk Kadınına Milletvekili Seçme ve Seçilme Hakkı Tanınması Üzerine Yapılan Kutlamalar”, History Studies, 6(5), 177-191.
ÖZEN, Hatice (1994), Tarihsel Süreç İçinde Türk Kadın Gazete ve Dergileri (1968-1990), İstanbul.
ÖZKİRAZ, Ahmet & Nazan ARSLANEL (2011), “İkinci Meşrutiyet Döneminde Kadın Olmak”, Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 3(1), 1-10.
ÖZTÜRK, Zerrin Ayşe (2012), “Uluslararası Siyasette ve Karar Alma Mekanizmalarında Kadın”, Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, 3(1), 1-33.
SARIÇOBAN, Gülay (2017), “Milli Mücadele’de Anadolu Kadını”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(4), 1331-1346.
ŞAHİN, Cemile & Mustafa ŞAHİN (2013), “Osmanlı Son dönemi ile Milli Mücadele Yıllarında Yürk Kadınının Sosyal, Siyasî ve Askerî Faaliyetleri”, Nevşehir Hacı Bektaşi Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 2(2), 53-72.
ŞAHİN, Elmas (2018), “Geçmişten Günümüze Kadın Süreli Yayınlarına Karşılaştırmalı Bir Yaklaşım”, Türk&İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(16), 86-105.
TBMM Zabıt Ceridesi (16 Mayıs 1938), 61. İnikat. TBMM Zabıt Ceridesi (20 Mart 1930), 3. İnikat. TBMM Zabıt Ceridesi (27 Nisan 1935), 20. İnikat. TBMM Zabıt Ceridesi (29 Nisan 1935), 61. İnikat. TBMM Zabıt Ceridesi (7 Kasım 1938), 2. İnikat.
TOPRAK, Zafer (1994), “Türkiye'de Siyaset ve Kadın: Kadınlar Halk Fırkası'ndan Arşıulusal Kadınlar Birliği Kongresi'ne (1923-1935)”, İ.Ü. Kadın Araştırmaları Dergisi, 2, 5-13.
YÜCEER, Saime (2008), “Demokrasi Yolunda Önemli bir Aşama: Türk Kadınına Siyasal Haklarının Tanınması”, Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(14), 131-151.
YÜRÜT, Berna (2017), “Tanzimat Sonrası Osmanlı Kadın Hareket ve Hukuki Talepleri”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 30(133), 365-396.