HİLMİ ZİYA ÜLKEN VE AŞK DİNİ

Çalışmanın amacı Çağdaş Türk Düşünürü Hilmi Ziya ÜLKEN’in (1901-1974) felsefenin önemli problemlerinde din ve dinin mahiyeti konusundaki görüşlerini aydınlatmaktır. Hesap vermek, hüküm, ibadet, bağlanmak, cemaat anlamlarına gelen dinin çeşitli tarifleri yapılır. Tarihî tarifler dini sınıflayarak anlatırlar. Sınıflamalar sosyolojik ve etnolojik açıdan yararlıdırlar, ama dinlerin mahiyetini açıklamada yetersizdirler. Dinleri sosyologlar cemiyete; zihinciler düşünceye, idrake, kavrama, akıl yürütmeye indirgemektedirler. Dinamist tarifler dinlerdeki ortak vasıfları aramakla verimli görünseler de ruhî enerjiyle kutsallığı karıştırmaktadırlar. Günümüz idealist filozofları dini, evrensel kavramlar, idealler; egzistansiyalistler dindarın gizem duygusu, dinî bunalma olarak görüyorlar. Ülken’e göre dinde hem tabiat-üstü ideale çevriliş, hem dindarın gizem duygusu, kutsallık karşısında “ürperme”si vardır. Dinin objektif-sübjektif, ideal-gerçek iki manzarasını virtüel sezgiyle kavrayabiliriz. Dinin konusu duyu vb., bütün verileri Aşan Varlıktır. Din daima bilme ve düşünmeyi aşar. Bu aşkın saha insanî varlığa yeni bir ufuk olarak “inanma” sahasını verir. “Aşkınlık”ın Mutlak olarak konulması İnsanî varlık için aşk ve iman sahasını meydana getirir.

Anahtar Kelimeler:

Din, Felsefe, Bilme, Düşünme, Aşkın Mutlak, İman

HİLMİ ZİYA ÜLKEN AND LOVE RELİGİON

The aim of this study is to illuminate the views of Hilmi Ziya ÜLKEN (1901-1974) on the religion and essence of religion which are the important problems of philosophy. Religion has various definitions which are the account, provision, worship, connecting and congregation. Historical descriptions recount the religion by classifying. Classifications are useful in terms of sociological and ethnological aspects, but they are insufficient to explain the essence of religions. Religions are reduce by Sociologists to communion and by İntellectualists to the thought, apperception, concept, reasoning. Dinamicist descriptions seems efficient becouse of look for common qualities in religions, but they are mix sanctity with spiritual energy. Religion is seen by contemporary idealist philosophers as universal concepts, ideals; by Existentialists is seen as devotee's the mystic sentiment and religious anxiety. According to Ülken, in religion there are all, the turning of the towards ideal above nature to, The pious's mystery feeling and also the "trembling" in the face of sancyity. We can grasp with virtual intuition the religion's two scenes which are objective-subjective, ideal-real. The subject of religion are Existence that exceeding of sens etc. Religion always exceeds knowing and thinking. This transcendental field gives the field of " believing" as a new horizon to the human being. The putting of Transcendence as Absolute brings the field of love and faith for human being.

PDF

___

KAYNAKÇAHilmi Ziya ÜLKEN:Kitapları:Aşk Ahlâkı, YKY, III. Baskı, İstanbul, 1999 (Demirbaş yayınları I. Baskı 1931, II. Baskı 1958; YKY’de I. Baskı 1971)Bilgi ve Değer, Ülken Yayınları, II. Baskı, İstanbul, 2001Değerler, Kültür ve Sanat, İstanbul Kâğıt ve Basım İşleri A.Ş. Matbaası, İstanbul, 1965Eğitim Felsefesi, Ülken Yayınları, II. Baskı, İstanbul 2001 (I. Baskı 1967)Felsefeye Giriş I, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara, 1957Felsefeye Giriş II, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara, 1958İnsanî Vatanseverlik, Ülken Yayınları, II. Baskı, İstanbul, 1998Türk Tefekkürü Tarihi, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1982Uyanış Devirlerinde Tercümenin Rolü, Ülken Yayınları, İstanbul, 1997 (I. Baskı 1935; II. Baskı “İslâm medeniyetinde Tercümeler ve Tesirleri” adıyla 1947)Varlık ve Oluş, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara, 1968
Makaleleri:İnsanî Vatancılık I (Vakıa imanı ve Mefkûre İmanı), Mülkiye Mektebi, Mecmuası, sayı 7 1931İnsanî Vatancılık II (Hakikat İmanı), Mülkiye Mektebi, Mecmuası, sayı 8, 1931İnsanî Vatancılık III (İnsan ve Muhiti), Mülkiye Mektebi, Mecmuası, sayı 9, 1931İnsanî Vatancılık IV (Şahsiyetçilik), Mülkiye Mektebi, Mecmuası, sayı 10, 1931İnsanî Vatancılık V (Zıt Kuvvetlerin Yaradılışı), Mülkiye Mektebi, Mecmuası, sayı 11, 1931İnsanî Vatancılık VI (Zıt Kuvvetlerin Yaradılışı devamı), Mülkiye Mektebi, Mecmuası, sayı 12, 1931Üç Millet (Mülkiye Mektebi için), Mülkiye Mektebi, Mecmuası, sayı 10, 1932İnsanî RuhunTerakkisi I, Mülkiye Mektebi, Mecmuası, sayı 15, 1932İnsanî RuhunTerakkisi II (Teheyyüviyet ve Nehiy), Mülkiye Mektebi, Mecmuası, sayı 16, 1932Kıymetlerin Tekâmülü, Mülkiye Mektebi, Mecmuası, sayı 14, 1932Şahsiyetin İçtimaî Şartları, Mülkiye Mektebi, Mecmuası, sayı 17, 1932Telifçiliğin Tenakuzları I, Mülkiye Mecmuası, sayı 19–20, 1932Telifçiliğin Tenakuzları II, Mülkiye Mecmuası, sayı 21, 1932Telifçiliğin Tenakuzları IV, Mülkiye Mecmuası, sayı 22, 1932Telifçiliğin Tenakuzları VI, Mülkiye Mecmuası, sayı 24, 1933Tanzimata Karşı, İnsan Dergisi, c.1, sayı 1, 1938Medeniyetin Yürüyüşü, İnsan Dergisi, c.1, sayı 2, 1938Türkiye’de Pozitivizm Temayülü, İnsan Dergisi, c. 2, sayı. 11, 1939Üç Dünya Görüşü, İnsan Dergisi, c. 3, sayı 15–17, 1941 İnsan İdeali, İnsan Dergisi, c. 3, sayı 20, 1943Destan ve İnsan, İnsan Dergisi, c. 3, sayı 22, 1943; c. 3, sayı 23, 1943; c. 3, sayı 24–25, 1943Medeniyetimizin Değerler Sistemi, Türk Düşüncesi Dergisi, c. 1, sayı 1, İstanbul, 1953Tarih Boyunca İnsan İdeali, Türk Düşüncesi Dergisi, c. 1, sayı 3, İstanbul, 1954Bugünün İnsanı I, Türk Düşüncesi Dergisi, c. 1, sayı 3, İstanbul, 1954Bugünün İnsanı II, Türk Düşüncesi Dergisi, c. 1, sayı 5, İstanbul, 1954Kültür ve Medeniyet, Türk Düşüncesi Dergisi, c. 3, sayı 13, İstanbul, 1954Batıda ve Bizde İrtica, Türk Düşüncesi, C.10, sayı 5, 1959Değerler ve İnanma Problemi Hakkında Bazı Notlar, İlâhiyat Fakültesi Dergisi, c. 7, Ankara, 1958–1959İçtimaî Değişme ve İnkılâp, Türk Düşüncesi, C.10, sayı.5, 1959Türkiye’de Batılaşma Hareketi, İlâhiyat Fakültesi Dergisi, c. 8, Ankara, 1960İslâm Felsefe ve İtikadının Garba Tesiri, İlâhiyat Fakültesi Dergisi, c. 10, Ankara, 1962Türkiye’nin Modernleşmesi ve Bu Hareketin Öncüleri Olan Türk Düşünürleri, İlâhiyat Fakültesi Dergisi, c. 11, Ankara, 1963
Diğer Kaynaklar:AKGÜN, Mehmet, Materyalizmin Türkiye’ye Girişi ve İlk Etkileri, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1988KORLAELÇİ, Murtaza, Pozitivizmin Türkiye’ye Girişi, İnsan yayınları, İstanbul, 1986ÖZCAN, Hanifi, Epistemolojik Açıdan İman, Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, II. Baskı, İstanbul, 1997OXTOBY, Willard G., The Ancient World, in (World Religions: Wester Traditions”, 2nd Edition, Edited by Willard G. Oxtoby, Oxford University Pres, printed in Canada, 2001)