DARBHANE-İ AMİRE NAZIRI SEYYİD ABDURRAHMAN FEYZİ BEY’İN MALLARININ MÜSADERE EDİLMESİ ve MUHALLEFÂTI (1819)

Osmanlı sosyal ve ekonomik tarihi incelemelerinde araştırmacılar tarafından sık kullanılan arşiv dokümanlarından biri de muhallefat/tereke kayıtlarıdır. Araştırmacılar tarafından çeşitli açılardan değerlendirmeye tabi tutulan muhallefat kayıtlarında, ölen kişinin kişisel yaşantısı, aile yapıları hakkında bilgiler bulunabileceği gibi, hayatları boyunca tasarruflarında bulunan dokuma ürünleri, mutfak, mobilya ve hırdavat gibi ev eşyası, hayvanları ve gayrimenkulleri hakkında detaylı verilere ulaşılabilmektedir. Elde edilen bu veriler sayesinde, dönemin parasal ilişkileri (alacak-verecek), tüketim kalıpları, yaşam felsefesi, gündelik hayatta kullanılan araç-gereçlerin dağılımı, giyim ve kuşam anlayışları, üretim araçları ve kişisel servetin nasıl dağılım gösterdiği irdelenebilmektedir. Bu nedenledir ki muhallefat kayıtlarının tarih araştırmalarında oldukça mühim bir yerinin olduğu ve bu kaynak grubundan daha çok istifade edilmesi gerektiği düşüncesi hâkim olmuştur. Bu çalışmada, 19. yüzyılın başlarında Darbhane nazırlığı yapan Seyyid Abdurrahman Feyzi Bey’in menkul ve gayrimenkul mallarının müsadere edilmesinin gerekçeleri, müsaderede uygulanan işlemler ve emvalinin sosyo-iktisadi bağlamda incelenmesi ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Seyyid Abdurrahman Feyzi Bey, Muhallefat, Müsadere.

INHERITANCE REGISTERS (MUHALLEFÂT) OF SAYYID ABDURRAHMAN FEYZI BEY, THE MINISTER OF DARBHANE-I AMIRA, AND CONFISCATION OF HIS PROPERTY (1819)

At the beginning of archival documents often used by researchers in Ottoman social and economic history studies are inheritance records. Heritage records, which are evaluated by researchers from various angles, contain information about the personal life of the deceased, family structures. In addition, detailed data about weaving products, household items such as kitchens, furniture and hardware, animals and real estate that the deceased used throughout their lives can be obtained. Thanks to these data, the monetary relations of the period, consumption patterns, life philosophy, distribution of tools and accessories used in everyday life, clothing and clothing understandings, production tools and how personal wealth is distributed can be examined. For this reason, heritage records have a very important place in historical research. In addition, researchers need to make more use of this group of resources. In this regard, the study examined the reasons for the confiscation of securities and real estate of Sayyid Abdurrahman Feyzi Bey, who was a Mints Minister for a period, the transactions applied and the examination of his goods in a socio-economic context.

Keywords:

Sayyid Abdurrahman Feyzi Bey, Heritage Books (Muhallefat Kayıtları), Confiscation.,

PDF

___

TC Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı (BOA), Bâb-ı Defterî Başmuhasebe Muhallefat Defterleri Nr. 13296.
BOA, Cevdet Darbhane, Kutu Nr: 13, Gömlek No: 635.
BOA, Hatt-ı Hümâyûn Kutu Nr: 1551, Gömlek No: 52.
BOA, Hatt-ı Hümâyûn Kutu Nr: 501, Gömlek No: 24574.
BOA, Hatt-ı Hümâyûn Kutu Nr: 1313, Gömlek No: 51139.
Başarır, Ö. (2011). “Muhallefât Kayıtları Işığında XVII. ve XVIII. Yüzyıllarda Osmanlı Taşra Görevlilerinden Diyarbekir Voyvodalarının Terekeleri”, Belleten, LXXX (287), s.59-84.
Başarır, Ö. (2011). “XVIII. Yüzyıl Osmanlı Taşrasında Statü-Servet İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme”, History Studies, 3 (3), s. 49-67.
Bölükbaşı, Ömerü’l-F. (2010). XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısında Darbhâne-i Âmire, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Tarihi Anabilim Dalı Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı, İstanbul.
Cezar, Y. (1977). “Bir Ayanın Muhallefatı Havza ve Köprü Kazaları Ayanı Kör İsmail - Oğlu Hüseyin (Müsadere Olayı ve Terekenin İncelenmesi)”, Belleten, XLI(161), s.41-78.
Ferlibaş, Meral B. (2009). “Alemdar Mustafa Paşa’nın Muhallefatı”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, (21), 63-120.
Feyzioğlu, Hamiyet S. (2014). Tanzimat Döneminde Kadılık Kurumu ve Şer'i Mahkemelerde Yapılan Düzenlemeler, Ankara: Hel Yayınları.
Gök, İ. (2020). “Diyarbekir Valisi Hüseyin Paşa-zade Sarı Mustafa Paşa'nın Hayatı ve Muhallefatı”, Hazine-i Evrak Arşiv ve Tarih Araştırmaları Dergisi, 2 (2), s.23-57.
Gökpınar, B.(2020). Rakka Valisi Hamalızâde Ahmed Paşa’nın Muhallefatı (1745), Vakanüvis- Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 5(1), s.144-191.
Işıktaş, E. (2019). 19. Yüzyılda Osmanlı-İran Ticari İlişkileri (Osmanlı Arşiv Kaynaklarına Göre), Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Gaziantep.
Kıvrım, İ. (2008). “Kilis ve A’zaz Voyvodası Daltaban-zade Mehmet Ali Paşa ve Muhallefatı”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi (OTAM), 24 (24), s.147-173.
Kütükoğlu, Mübahat S. (1998). “Sicill-i Ahval Defterleri'ni Tamamlayan Arşiv Kayıtları”, Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, 0 (12), s.141-157.
Özcan, T. (2005), “Muhallefât”, TDV İslam Ansiklopedisi, C.30, İstanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, s.406-407.
Özger, Y. (2007). “Trabzon Valisi Hazinedârzâde Süleyman Paşa’nın Muhallefâtı”, Uluslararası Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 1(2), s.93-123.
Öztürk, S. (2001). “Kassam”, TDV İslam Ansiklopedisi, C.24, İstanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, s.579-582.
Söylemez, F. (2011). “Malatya Mutasarrıfı Rişvanzade Ömer Paşa'nın Muhallefatı”, Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, (27), s.165-194.
Telci, C. (2000). “Aydın Muhassılı Abdullah Paşa ve 1148 (1735) Senesinde Zabtedilen Muhallefatı”, Tarih İncelemeleri Dergisi, 15 (1), s.199-219.
Telci, C. (2000). “Cajnîk Muhassılı Vezir Elhac Ali Paşa'nın 1779 Tarihli Muhallefât Defterleri”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, (IV), s.159-182.
Telci, C. (2007). “Osmanlı Devleti’nde 18. Yüzyılda Muhallefat ve Müsadere Süreci”, Tarih İncelemeleri Dergisi, XXII (2), s.145-166.
Türkal, Merve K. (2019). “Erzurum Valisi Şahin Mustafa Paşa’nın Muhallefatı”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, (Prof. Dr. Fuat Sezgin Özel Sayısı), s.283-295.
Ünal, Mehmet A. (1987). “Osmanlı İmparatorluğu’nda Müsâdere”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, (49), s.95-110. Yıldız, M. (2012). “Bir Osmanlı Veziriazamının Mal Varlığı: Amcazâde Hüseyin Paşa’nın Muhallefatı”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, (26), s.67-106.
Yılmaz, C. (2014). “Hekimbaşı Mustafa Behçet Efendi’nin Terekesi”, Uluslararası Üsküdar Sempozyumu VIII, Bildiriler II, İstanbul: Dörtbudak Yayınları, s. 25-91.