KUR’ÂN’DA KIYAMET İSİMLERİ

Kıyametin kopması sırasındaki kozmolojik değişiklikler, kıyametin safhaları ve o esnada mahlûkatın karşılaşacağı dehşetli hadiseler, Kur’an’da sayısı yüzleri aşan çok değişik ve etkileyici üsluplar taşıyan ayetlerde ele alınmıştır. Kıyamet, Kur’an’da isim tamlaması olarak yetmiş yerde “kıyâmet günü” şeklinde zikredilmekle beraber farklı isimlerle de anılmıştır. Kur’an’da kıyamet hakkında ğâşiye (mahlûkatı saran ve kuşatan), hâkka (mutlaka gerçekleşecek olan), kâri’a (dehşetiyle insanları çarpan), en-nebeü’l-azîm (büyük haber), saat, sâhha (kulakları sağır eden dehşetli ses), et-tâmmetü’l-kübrâ (her şeye baskın gelenbüyük felaket), vâkıa (kesin olarak gerçekleşecek olan) vb. isimler ile “el-yevmü’l-âhir”, “yevmü’d-dîn” gibi yevm zaman zarfıyla oluşturulan birçok isim kullanılmıştır. Biz de bu makalemizde Kur’an’da kıyamet hakkında kullanılan isimleri tespit edip bu isimlerin ona niçin verildiği üzerinde duracağız.

Anahtar Kelimeler:

Kur’an’da kıyametin isimleri, saat, hâkka, kâri’a

Names Used in the Holy Qur’an about Doomsday

The cosmological changes during the occurrence of Doomsday, the stages of doomsday and the terrified proletarians to be encountered at that time have been handled in the Qur’an in verses, which the number is over hundreds of very different and impressive styles. The word “qıyame” comes in the Qur’an at seventy times as “yevmü’l-qıyame”; Doomsday has been called in the Qur’an by different names; ğâşiye (surround all creatures), hâkka (that will surely happen), kâria (that strikes people with fear), nebeü’l-azîm (big news), sâhha (terrible voice deafening ears), tâmmetü’l-kübrâ and so on many names have been used in the sense of apocalypse; “yevmü’l-ahir”, “yevmü’d-dîn” etc. nearly four hundred verses are mentioned by the yevm.In this article, we will take up names used on Doomsdayin the Holy Qur’an and will discuss why these names are given to him.

Keywords:

Doomsday in the Quran, saah, hâkka, kâri’a,

PDF

___

Abdulbâkî, Muhammed Fuad, el-Muʻcemu’l-müfehres li elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm, Dâru’l-hadîs, Kahire 2001.
Âlûsî, Ebu’l-Fadl Şihâbüddîn Seyyid Mahmûd, Rûhu’l-meânî, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrût ts.
Beğavî, Hüseyin b. Mesud, Meâlimü’t-tenzîl, Dâru Taybe, Riyâd 1998.
Beydâvî, Nasıruddin Ebu’l-Hayr Abdullah b. Ömer b. Muhammed, Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrût ts.
Cevherî, İsmâil b. Hammâd, es-Sıhâh (thk. Ahmed Abdulğafur Attar), Dâru’l-İlm li’l-Melayin, Beyrût 1990.
Ebu Hayyân, Muhammed b. Yusuf Endülüsî, Tefsîru’l-bahri’l-muhît (thk. Adil Ahmed Abdulmevcud, Ali Muhammed Muavvaz), Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût 1993.
Ebussuûd b. Muhammed İmadî Hanefî, İrşâdu’l-akli’s-selîm (thk. Abdulkadir Ahmed Ata), Mektebetür-Riyadi’l-Hadise, Riyad ts.
Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’ân Dili, Eser Neşriyat, b.y. ts.
Ezherî, Ebû Mansûr Muhammed b. Ahmed, Tehzîbu’l-lüğa, Dâru’l-Mısrıyye, Kahire ts.
Ferâhîdî, Halil b. Ahmed, Kitâbu’l-Ayn (thk: Abdulhamîd Hindavî), Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût 2003.
Ferrâ, Ebu Zekeriyya Yahya b. Ziyad, Meâni’l-Kur’ân, Alemü’l-Kütüb, Beyrût 1983.
Gazzâlî, Ebu Hamid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed, İhyâu ulûmi’d-dîn, Dâru’l-Maʻrife, Beyrût 1982.
Güngör, Mevlüt, Kur’an Penceresinden İman, Amel, Hayat, Ahiret ve Kâinata Bakış, Kur’an Kitaplığı, İstanbul 1995.
Karaman, Hayrettin, v.dğr., Kur’ân Yolu, Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., Ankara 2006.
İbn Acîbe, Ebu’l-Abbas Ahmed b. Muhammed, el-Bahru’l-Medîd fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Mecîd (thk: Ahmed Abdullah Karşi Reslan), Kahire 1999.
İbn Âşûr, Muhammed Tahir, Tefsîru’t-tahrîr ve’t-tenvîr, Dâru’t-Tûnusiyye li’n-Neşr, Tunus 1984.
İbn Atıyye, Kadı Ebû Muhammed Abdulhak b. Galib el-Endelüsî, el-Muharreru’l-vecîz fi tefsîri’l-Kitâbi’l-Azîz (thk. Abdusselam Abdüşşafi Muhammed), Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût 2001.
İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Cemalüddin Abdurrahman b. Ali b. Muhammed, Zâdu’l-mesîr, el-Mektebü’l-İslâmî, Beyrût 1984.
İbn Cüzey, Ebulkâsım Muhammed b. Ahmed el-Kelbî, et-Teshîl li ulûmi’t-tenzîl, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrût 1995.
İbn Ebu Hatim Râzî, Abdurrahman b. Muhammed b. İdris, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm (thk. Es’ad Muhammed Tayyib), Mektebetü Nizar Mustafa el-Baz, Mekke 1997.
İbn Fâris, Ebu’l-Hüseyin Ahmed, Muʻcemu mekâyîsi’l-lüğa (thk. Abdusselam Muhammed Hârûn), Dâru’l-Fikr, b.y. 1979.
İbn Kesîr, Ebu’l-Fida İsmail b. Ömer, el-Fiten ve’l-melahim (thk. Yusuf Ali Büdeyvî), Dâru İbn Kesîr, Dımaşk 1993.
_____, Tefsîru’l-Kur’ân’i’l-Azîm (thk. Sami b. Muhammed Selame), Dâru’t-Tayyibe, Riyad 1999.
İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Cemalüddin Muhammed b. Mükerrem, Lisânu’l-Arab (thk. Âmir Ahmed Haydar), Dâru Sadır, Beyrût ts.
Kâsımî, Muhammed Cemaleddin, Mehâsinü’t-te’vîl (thk. Muhammed Fuad Abdulbaki), Dâru İhyai’l-Kütübi’l-Arabiyye, Kâhire 1957.
Kılavuz, Ahmet Saim, “Kıyamet”, İnanç, İbadet ve Günlük Yaşayış Ansiklopedisi, M. Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yay., İstanbul 2006, III, 1114.
Kurtubî, Muhammed b. Ahmed b. Ebubekir, el-Câmi‘ li ahkâmi’l-Kur’ân (thk. Abdullah b. Abdulmuhsin Türkî), Müessesetü’r-Risâle, Beyrût 2006.
_____, Kitabu’t-tezkire (thk. Sadık b. Muhammed b. İbrahim), Mektebetü dâri’l-minhac, Riyad 2004.
Mâturîdî, Ebu Mansûr Muhammed b. Muhammed, Te’vîlâtu’l-Kur’an, Dâru’l-mîzân, İstanbul 2007.
Maverdî, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habib, en-Nüket ve’l-uyûn, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye ve Müessesetü’l-kütübi’s-sekafiyye, Beyrût ts.
Mevdûdî, Ebû’l-A’la, Tefhîmu’l-Kur’ân (çev. Muhammed Han Kayani v.dğr.), İnsan Yay., İstanbul ts.
Meydânî, Abdurrahman Hasan Habenneke, Meâricu’t-tefekkür ve dekâiku’t-tedebbür, Dâru’l-Kalem, Dımaşk 2000.
Muhammed Hasan Hasan Cebel, el-Mucemu’l-iştikaki’l-muassal li elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm, Mektebetü’l-Âdâb, Kahire 2010.
Mukâtil b. Süleyman, Tefsîru Mukâtil b. Süleyman (thk. Abdullah Mahmûd Şehhâte), Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrût 2002.
Nesefî, Ebu’l-Berekat Abdullah b. Ahmed b. Mahmud, Medâriku’t-tenzîl (thk. Yusuf Ali Bedevî), Dâru Kelimi’t-Tayyib, Beyrût 1998.
Nîsâbûrî, Nizameddin Hasan b. Muhammed b. Hüseyn, Ğarâibu’l-Kur’ân ve regâibu’l-Furkân (thk. Şeyh Zekeriyya Umeyra), Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût 1996.
Râgıb el-İsfahânî, Hüseyin b. Muhammed b. Mufaddal, Müfredâtu elfâzi’l-Kur’ân (thk. Safvan Adnan Davudî), Dâru’l-Kalem, Dımaşk 2002. Râzî, Fahreddin Muhammed b. Ömer b. Hüseyin, et-Tefsîru’l-kebîr, Dâru’l-Fikr, Beyrût 1981.
Sa’lebî, Ebu İshak Ahmed, el-Keşf ve’l-beyân (thk. Ebû Muhammed b. Âşûr), Dâru İhyai’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrût 2002.
Semerkandî, Ebu’l-Leys Nasr b. Muhammed b. Ahmed b. İbrahim, Bahru’l-ulûm (thk. Ali Muhammed Muavviz, Adil Ahmed Abdulmevcud, Zekeriyya Abdulmecid en-Nevtî), Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût 1993.
Semîn el-Halebî, Ahmed b. Yusuf, Umdetü’l-huffâz, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût 1996.
Seyyid Kutub, Fî zılâli’l-Kur’ân, Dâru’ş-şurûk, Kâhire 2003.
Suyûtî, Celalüddin Abdurrahman, ed-Dürrü’l-mensûr fi’t-tefsîri’l-me’sûr (thk. Abdussened Hasan Yemame), Merkezu Hicr, Kâhire 2003.
_____, el-Budûru’s-sâfire fî ahvâli’l-âhire (thk. Ebu Abdullah Muhammed Şâfiî), Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût 1996.
Suddî el-Kebîr, Ebu Muhammed İsmail b. Abdurrahman, Tefsiru’s-Süddi’l-Kebîr, Dâru’l-Vefâ, Mansura 1993.
Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed, Fethu’l-Kadîr, Dâru’n-Nevâdir, Kuveyt 2010.
Şimşek, M. Sait, Hayat Kaynağı Kur’an Tefsiri, Beyan Yay., İstanbul 2016.
Taberî, Muhammed b. Cerîr, Câmiu’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’ân (thk. Abdullah b. Abdülmuhsin Türkî), Dâru Hicr, Kâhire 2001.
Topaloğlu, Bekir, “Kıyamet”, DİA, Ankara, 2002, XXV/516.
Vâhidî, Ebu’l-Hasan Ali b. Ahmed, et-Tefsîru’l-basît (thk. Süleyman b. İbrahim Husayn), Camiatu İmam Muhammed b. Suud İslamiyye, Riyad 1994.
Zebîdî, Muhammed Murtaza Hüseynî, Tâcu’l-arûs, et-Turâsü’l-Arabî, Kuveyt 2000.
Zeccâc, Ebu İshak İbrahim b. Serî, Meâni’l-Kur’ân ve i’rabuhu (thk. Abdülcelîl Abduh Şelebî), Alemü’l-Kütüb, Beyrût 1988.
Zemahşerî, Cârullah Ebu’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer, el-Keşşâf, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût 2003.
Zuhaylî, Vehbe, et-Tefsîru’l-münîr, Dâru’l-Fikr, Dımaşk 2009.