1915

Çağdaş Dünyada Evrensel Ahlâk İlkelerine Akıl-Kalp İlişkisi Açısından Bir Yaklaşım

İnsanın fikrî ve manevi yönünü oluşturan; kendisi için iyi ve kötüyü ayırmasını sağlayan akıl ve manevî anlamda, akıldan daha ince bir düşünceye ve ilahi tecelliye sahip kalbin varlığı bilimsel gerçeklerin kuşku duymadığı iki gerçekliktir. Aklî istidlal ve muhakeme yolu ile elde edilen tahkiki bir iman, akleden bir kalp meydana getirir ki bu durum da insanı yaratılış rütbesi olan eşref-i mahlukat olma konumuna terfi ettirir. Kur’ân-ı Kerîm’de düşünmeye, akletmeye çağrılan kalp, aklın ve duyuların kendisine sunduğu bilgileri Allah’ın verdiği ilham ve keşf gücüyle yorumlar ve gerçek imana ulaşabilir. Kur’ân-ı Kerîm bilgi kaynağı olarak kabul ettiği akıl, kalp ve duyuların birlikte çalışmaları halinde elde edecekleri bilginin, insanı yanıltmayan doğru ve kesin bir bilgi olduğunu ifade eder. Düşünebilen bir akıl zihinsel akıl-duyu ilişkisini, selim bir kalp ise insanın hem zihinsel hem de kalbiyle ilişkili fıtrî aklını ifade etmektedir. Bu yönüyle selim bir kalp ile müstakim bir aklın fıtratı gereği insanı iyiye, doğruya ve faydalıya götürebilen en önemli araçlar olduğu görülebilir. Bu çalışmada akıl ve kalp korelasyonu içerisinde Kur’ân-ı Kerim ve Sünnet-i Nebevî anlayışını ortaya koyarak çağdaş dünyada psikososyal kimlik yönelimleri ve din temelli bir çözümleme yapmaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler:

Evrensel Ahlak ilkeleri, Akıl, Kalp, Akıl-Kalp Uyumu, Kalbî Akıl

AN APPROACH TO UNIVERSAL ETHICS IN THE CONTEMPORARY WORLD IN TERMS OF THE MIND-HEART RELATIONSHIP

The mind, which constitutes the intellectual and spiritual side of man and enables him to distinguish between good and bad, and the existence of the heart, which has a more subtle thought and divine manifestation than the mind, are two realities that scientific facts do not doubt. A firm belief obtained through rational inference and reasoning creates a rational heart, which promotes man to the position of being the most honorable creature, which is the highest rank of creation. The heart, which is called to think and reason in the Quran, interprets the information presented to it by the mind and senses with the power of inspiration and discovery given by Allah, and can reach true faith. The Quran states that the information that the mind, heart and senses, which it accepts as the source of information, work together, is accurate and certain information that does not mislead people. A mind that can think refers to the mental mind-sensory relationship, while a benign heart refers to the innate mind of a person, which is related to both his mind and his heart. In this respect, it can be seen that a benevolent heart and a strong mind are the most important tools that can lead a person to the good, the right and the beneficial. In this study, we will try to make an analysis based on psychosocial identity orientations and religion in the contemporary world by revealing the understanding of the Quran and Sunnah in the correlation of mind and heart.

Keywords:

Universal Moral principles, Mind, Heart, Mind-Heart Harmony, Hearted Mind,

PDF

___

Açıkgenç, Alparslan, Bilgi Felsefesi,. İstanbul: İnsan yayınları, 1992.
Erzurumlu İbrahim Hakkı, Marifetname’de Tasavvuf, Haz. Hayrani Altıntaş, İstanbul: Cimtay Matbaası Yayınları, 1981.
Aydın, Ali Arslan, İslam İnançları ve Felsefesi, İstanbul: İrfan Yayınları, 1969.
Aydın, Hüseyin, Muhâsibî’nin Tasavvuf Felsefesi, Ankara: 1976.
Demirci Mehmet, Mesnevî’de Akıl-Aşk Karşılaştırması, Selçuk Üniversitesi 4. Milli Mevlânâ Kongresi (tebliğler), Konya: 1989.
Beydâvî, Kâdî, Envârü’t-Tenzil ve Esrâru’t-Te’vil, Dersaadet, 1314.
Muhâsibî, el-Akl ve Fehmu’l-Kur’ân, thk. Taha Hüseyin Kuvvetli, Beyrut 1391.
Cevherî , İsmail b. Hammad, es-Sıhâh, Mısır: Dâru’l-Kütüb,1377.
Cûzû, Muhammed Ali, Mefhumu’l-Akl ve’l-Kalb fi’l-Kur’ân ve’s-Sünne, Beyrut: Mektebe, 1983.
Ferrâ, Meâni’l- Kur’ân, Mısır: Dâru’l-Kütüb, 1973.
Gazâlî, İhyâ-u Ulûmi’d-Dîn, Mısır 1306.
Gazâlî, el-Munkızu mine’d-Dalâl, Çev. Hilmi Güngör, İstanbul: MEB. Yayınları, 1948.
İsfahanî, Ragıb, el-Mufredâtu fî Garîbi’’l-Kur’ân, thk. Safvan Adnan Davudi, Dâru’ş-Şamiyye, Beyrut: Dâru’ş-Şâmiye, 1412/1992.
Kurtubî, Ebu Abdillah Muhammed el-Ensârî, el-Câmi lî Ahkâmi’l-Kurân, Kahire 1387.
Mekkî, Ebu Tâlib, Kūtu’l-Kulûb, trc. Prof. Dr. Yakup Çiçek, Umran Yayınları, İstanbul 1999.
Râzî, Fahruddîn, Mefâtihu’l-Gayb, Beyrut 1990/1410.
Tabatabâî, Muhammed Hüseyin, el-Mizân fî Tefsiri’l- Kur’ân, Tahran 1392.
Taberî, Muhammed b. Cerîr, Câmiu’l-Beyân an Te’vili Ayi’l-Kur’ân, Mısır: 1954/1373.
Zamahşerî, Mahmud b. Ömer Tefsîru’l Keşşaf, Kahire: 1953/1373.
Fîrûzâbâdî, Kâmusu’l-Muhît, Mısır, 1306.
Frager, Robert, Kalp, Nefs ve Ruh, çev. İbrahim Kapaklıkaya, İstanbul: 2005.
Gölcük, Şerafettin, Kelâm, S.Ü.İ.F.Y., Konya: 1988.
İbn Arabî, Muhyiddin, Fusûsu’l-Hikem, Daru’l- Kitabi’l- Arabî, Beyrut 1980.
İbn Cevzî, Abdurrahman, Zâdu'l-Mesîrfî İlmi’t-Tefsîr, Beyrut 1964/1384.
İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ, Tefsîru’l-Kur’âni’l –Azîm, Kahire 1956/1376.
İbn Mâce, es-Sünen, Kahire 1372.
İbn Manzûr, Lisânu’l-Arab, Beyrut 1388.
İzutsu, Toshihiko,Kur’an’da Allah ve İnsan, çev. Prof. Dr. Süleyman Ateş, Ankara 1975.
Kabaklı Ahmet, Mevlânâ, İstanbul 1984.
Kılıç, Sadık, Mitoloji Kitab-ı Mukaddes ve Kur’ân-ı Kerîm, İzmir 1993.
Kutup, Muhammed, Çağdaş Konumuz, trc. Salih Uçan, İstanbul 1987.
Ma’luf, Lewis, el-Muncid, (fi’l-Lugâtî ve’l-Edebî ve’l-Umûm) Beyrut 1966.
Müslim, es-Sahih, Kahire 1349.
Nasr, Seyyid Hüseyin,”İslam ve Modern Bilim”, İslâm ve Bilim, İstanbul 1993.
Pişgin, Yasin, Kur’an’da Akıl ve Tefsirde Akılcılık, İlahiyat yay. Ankara 2015.
Selvi, Dilaver, Kur’ân-ı Kerîm’de Velyet ve Keramet, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi) M.Ü:S:B. İstanbul 1988.
Teber, Hatice, “Kur’ân-ı Kerîm’de Akıl ve Kalp Kavramları”, İlâhiyat yay. Ankara 2021.
Teber, Ömer Faruk, “İslâmîn Bir Din Olarak Benimsenmesi ve Yayılmasında Maturîdî’den Hoca Ahmet Yesevî’ye: Vasat Bir Ümmet Projesi”, IV. Uluslararası Şeyh Şa’bân-ı Velî Sempozyumu -Hanefîlik-Mâturîdîlik-, 05-07 Mayıs 2017, 2017, cilt: I, s. 246-255.
Türkdoğan, Orhan, Bilimsel Araştırma Metodolojisi, İstanbul 2000.
Uludağ, Süleyman, “Basiret” maddesi, DİA, İstanbul 1992.
Yıldırım Ahmet, Tasavvufun Temel Öğretilerinin Hadislerdeki Dayanakları, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2000.
Yılmaz, Sabri - Ali Kürşat Turgut, “İslam Kelamı ve Felsefesi Açısından Dua: Mâtürîdî ve Âmiri Örneği, Beytulhikme: An International Journal of Philosophy, 2021, cilt: XI, sayı: 3, s. 1221-1243.