Sâhib'ül-Hayrât Makbûl Sokollu Mustafa Paşa

Meşhûr Sokollu ailesine mensup olan Mustafa Paşa, Mehmet Paşa’nın amcazâdesidir. Sigetvar seferinde katledilen Arslan Paşa’nın yerine Budin beylerbeyliği görevine getirilmiş; halefi gibi o da katledilmekten kurtulamamıştır. Budin’de 12 yıl beylerbeyliği yapan Mustafa Paşa, bu dönemde “Osmanlı Macaristanı”nda çok sayıda hayır eseri inşâ ettirmiştir. Topkapı Sarayı’nda muhafaza edilen 986 / 1579 târihli vakfiyesi, bânînin vakıf ve hayrâtını öğrenmemiz bakımından son derece önemlidir. Vakfiyesi esas olmak üzere muhtelif yayınlarda ve Macaristan genelinde yaptığımız arazi çalışması sonucunda Mustafa Paşa’nın inşa ettirdiği 13 câmi - mescid, 19 hamam – kaplıca, 17 kervansaray – han, 2 medrese, 2 debbağhâne, 35 değirmen, 1 köprü, 123’ten fazla dükkân, 31’den fazla ev, cehudhâne, muallimhâne, ahır, otlukhâne ve mahzen tespit edilmiştir. Hayrât olarak da 13 arsa, çayır, bağ, dalyan ve köyü vakfetmiştir

Anahtar Kelimeler:

Budin, Budapeşte, Macaristan, Sokollu, Mustafa Paşa, vakıf, vakfiye

Possessor of Good Works and Deeds Makbûl Sokollu Mustafa Pasha

Mustafa Pasha, a member of famous Sokollu family, was the cousin of Mehmet Pasha. He was appointed to Governor of Budin Province in place of Arslan Pasha, killed during the Szigetvár Battle; and as his successor, he was not able to get rid of from killing. Mustafa Pasha pursued his duty as the Governor of Budin Province for twelve years, and during this period, he had many foundation works constructed in Ottoman Hungary. His waqfiyya/foundation deed dated 986 / 1579 and kept in Topkapı Palace, is highly an important archival document in order to be able to learn the waqf and charity of the founder. According to this foundation deed and as a result of literature survey and in situ observations through whole Hungry, it is detected that there were 13 mosques/masjids, 19 hammams/thermal baths, 17 caravanserais/khans, 2 madrasahs, 2 tanneries, 35 mills, 1 bridge, over 123 stores, over 31 houses; a Jewish house, a teacher’s house, a barn, a place for haystack, and a cellar constructed by Mustafa Pasha. He also donated 13 parcels of land, hayfield, vineyard, fishery, and a village

Keywords:

Budin, Budapest, Hungary, Sokollu, Mustafa Pasha, waqf, waqfiyya,

PDF

___

Merhûm Mustafa Paşa Vakfiyesi (Topkapı Sarayı Müzesi Saray Arşivi, Defter No:7000, Târih: 29 Zilhicce 986).
Sokollu Mehmet Paşa Vakfiyesi (Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi, Defter No: 572, Sayfa No:27, Sıra No:20, Târih: 29 Zilhicce 981).
Fransa Millî Kütüphânesi (Bibliothèque nationale de France) 1686 Budin Kuşatması Gravürü, Charles de Juvigny, Harita Bölümü: GE DD-2987 (3266 B). Matbû Kaynaklar
ALTAYLI, Yasemin, “Budin Beylerbeyi Arslan Paşa (1565-1566)”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 2006, Sayı 19, s. 33- 51.
ALTAYLI, Yasemin, “Macarca Mektuplarıyla Budin Beylerbeyi Sokullu Mustafa Paşa (1566-1578)”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 2009, Sayı 49, s. 157-171.
AYVERDİ, Ekrem Hakkı, Avrupa’da Osmanlı Mimârî Eserleri, İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları, 2. Baskı, İstanbul 2000.
BİLGE, Sadık Müfit, Osmanlı’nın Macaristanı, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2010.
GEZA, David, "Osmanlı Macaristanı'nda Bazı Vakıflar", Balkanlarda Osmanlı Vakıflar ve Eserleri Uluslararası Sempozyumu, Ankara 2012, s. 143-148.
ERNŐ, Foerk, Török Emlékek Magyarországban, Budapeşte 1918.
Evliyâ Çelebi, Seyahatnâme (Günümüz Türkçesiyle), Haz: Seyit Ali Kahraman, YKY, 6. Cilt, İstanbul 2010.
GÖKBİLGİN, M. Tayyib, “Türk İdaresinde Budin”, Atatürk Konferansları, c.5, TTK Yayınları, Ankara 1975, s.163-178.
KÁLDY-NAGY, Gy., “Budin Beylerbeyi Mustafa Paşa (1566-1578)”, Belleten, TTK Yayınları, Ankara 1990, Sayı 210, s.649-663.
Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmanî, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul 1996.
MERİÇ, Rıfkı Melûl, Mimar Sinan, TTK Yayınları, Ankara 1965.
MOLNÁR, Jozsef, Macaristan’daki Türk Anıtları–Monuments Turcs en Hongrie, TTK Yayınları, Ankara 1973.
Peçuylu İbrâhim, Peçevi Tarihi, Haz. B. S. Baykal, Kültür Bakanlığı Yayınları, 3. Baskı, Ankara 1999.
RADNAİ, Mária Keresztes, Rudas Gyógyfürdő Thermal Baths Heilbad, Budapeşte 2006.
Sâî Mustafa Çelebi, Tezkiretü’l-Bünyân, İkdam Matbaası, İstanbul 1315.
SUDÁR, Balázs, Dzsámik és Mecsetek a Hódolt Magyarországon, Budapeşte 2014.
YILMAZ, Mehmet Emin, “Budin’de Mimar Sinan’ın Kiliseye Çevrilen Eseri Mustafa Paşa Camii”, Yedikıta, Sayı 82 (2015), s. 58-61.