1806-1812 OSMANLI-RUSYA SAVAŞI VE AZERBAYCAN
Makalede 1806-1812 yılları Rus-Osmanlı Savaşı sırasında Kafkas cephesindeki askeri operasyonlar ve bu savaşın Azerbaycan ile ilişkisi incelenmiştir. İlkin arşiv belgeleri ve geniş tarihi literatürün analizinden o sonuca ulaşılmıştır ki, Osmanlı Devleti Rus birliklerinin Karadeniz'in doğu kıyıları boyunca ilerlemesinin önlenmesi amacıyla Rusya'nın işgali altında olan Kafkasya'nın müslüman eyaletlerinde çarizme karşı ayaklanma ve isyanların organizesine ve bu yolla Kafkas cephesindeki Rus birliklerinin belirli kısmını bu isyanlara çekmek için kendisinden uzaklaşdırmağa çalışmıştır. Savaş döneminde Kafkas müslümanları, ellerinde bulunan kısıtlı fırsatlardan yararlanarak Osmanlı ordularına önemli yardım göstermiş ve sonuçta Rus ordularının Osmanlı topraklarının içlerine doğru ilerlemesini engellenmiştir.
Anahtar Kelimeler:
1806-1812 yılları Osmanlı-Rusya savaşı, Kafkas Cephesi, Osmanlı-Azerbaycan İşbirliği, İsyanlar, Bükreş barışı
1806-1812 OTTAMAN RUSSIAN WAR AND AZERBAIJAN
During Russian-Ottoman war, it was investigated connection between this war, military operations in the in the Caucasus front and Azerbaijan . Preliminary analysis of archival documents and extensive historical literature came to result, that to prevent the progress of the Russian troops along the eastern coast of the Black Sea, Ottoman government organized riots and rebellions against tsarism in the Caucasus muslim regions , and in this way Ottoman government wanted to attract attention of some part of Russian troops in Caucasus front. During this war, using all limited capabilities of Caucasus muslims, Otthoman government could stop the preventing progress of Russian troops into Otthoman territory.
Keywords:
1806-1812 Ottoman-Russian War, Caucasian Front, Ottoman-Azerbaijani Relations, Riots, Peace in Bucharest,
___
- Arşiv Kaynakları:
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), C.HR. no. 1342.
- BOA, HAT, no. 21379.
- BOA, HAT, no. 42301.
- BOA, HAT, no. 44599 C.
- BOA, HAT, no. 795/36867 A.
- BOA, HAT, no. 795/36867 B.
- BOA, HAT, no. 797/36979.
- Rusya Devlet Harb Tarihi Arşivi (RDHTA), Fond (F.) VUA, Belge (B.) 6164, Varak (V.) 25.
- RDHTA, F. VUA, B. 6192, H. 1, V. 39-43.
- RDHTA, F. VUA, B. 6164, H. 64, V. 99.
- Diğer Kaynaklar:
- Aktı sobrannyye Kavkazskoy Arkheograficheskoy komissiyey. T. I. Tiflis, 1866.
- Aktı sobrannyye Kavkazskoy Arkheograficheskoy komissiyey. T. II . Tiflis, 1868.
- Aktı sobrannyye Kavkazskoy Arkheograficheskoy komissiyey. T. III . Tiflis, 1869.
- Aktı sobrannyye Kavkazskoy Arkheograficheskoy komissiyey. T. IVTiflis, 1870.
- Aktı sobrannyye Kavkazskoy Arkheograficheskoy komissiyey . T. V Tiflis , 1873.
- Ahmet Cevdet Paşa. Tarih-i Cevdet. 1822-1895. 12 Cilt. İstanbul, Dar üt-tibaat ül-amare Matbaası, 1858-1883, C. IX.
- Azərbaycan tarixi. 7 cilddə. IV cild. Bakı, Elm, 2000.
- Azərbaycan tarixi (Uzaq keçmişdən 1870-ci ilə qədər). Red. S.Əliyarlı. Bakı, Çıraq, 2009.
- Balayan B.P. Diplomaticheskaya İstoriya Russko - İranskoy Voyny i Prisoyedineniye Vostochnoy Armenii k Rossii . Yerevan , 1988 .
- Budak M. Osmanlı-Rus İlişkilerinde Kafkasya // Avrasya Etüdleri, Cilt 1, Sayı 4, Kış 1995, s. 101-128.
- Davudov Q. XIX əsrin əvvəllərində İran_Osmanlı münasibətləri və Avropa dövlətləri // Azərbaycanın görkəmli şərqşünas alimi, professor Aida İmanquliyevanın 70 illik yubileyinə həsr olunmuş “Şərqşünaslığın akrual problemləri” mövzusunda respublika elmi konfransının materialları, Bakı, 2009, s. 184-186.
- Dubrovin N.F. İstoriya voyny i vladychestva russkikh na Kavkaze . V 6 tomakh . SPb., 1871-1888. T. 5. SPb., 1887.
- Dubrovin N. Zakavkaz'ye ot 1803 po 1806 g. SPb., 1866.
- Fadeyev R. Kavkazskaya voyna . Moskva, 2005 .
- Fadeyev A.V. Rossiya i Kavkaz pervoy treti v XIX. Moskva , İz - vo, AN SSSR , 1960 .
- Gökçe C. Kafkasya ve Osmanlı İmperatorluğu’nun Kafkasya Siyaseti. İstanbul, Has-Kutulmuş Matbaası, 1979.
- İbişov S. Quba xanlığı: Əhali tarixi və azadlıq mücadiləsi. Bakı, Elm, 2012.
- İbragimbeyli KH.M. Rossiya i Azerbaydzhan v pervoy treti XIX veka . Moskva, 1969.
- Mahmudov Y.M., Şükürov K.K. Azərbaycan: Beynəlxalq münasibətlər və diplomatiya tarixi. 1639-1828. Dövlətlərarası müqavilələr və digər xarici siyasət aktları. Dörd cilddə. I cild. Bakı, 2009.
- Novichev A.D. Turtsiya . Kratkaya istoriya . Leningrad , 1965 .
- Russko- Dagestanskiye otnosheniya v XVIII. - nach XIX v. Sb. dok . M. , 1988 .
- Sadıqov H. Rusya-Türkiye ilişkileri ve Güney Kafkasya sorunu (1787-1829 yılları). Bakü, Elm, 1991.
- Süleymnov M. Gülistan Müqaviləsi. II. Hissə Bakü, Elm ve Tehsil, 2014.
- Tukin C. Osmanlı İmparatorluğu Devrinde Boğazlar Meselesi. İstanbul, 1947.
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 2015
- Yayıncı: Selim Hilmi Özkan