Türkiye’de sivil veteriner hekimliği eğitiminin başlangıcı konusunda bazı tespitler

Türk askeri veteriner hekimliği eğitimi, üzerine birçok kapsamlı araştırma ve inceleme yapılmış, gerek başlangıç gerekse gelişim safhaları oldukça iyi tespit edilmiş bir alandır. Buna karşılık, Türk sivil veteriner hekimliği tarihi konusundaki çalışmalar daha sınırlı kalmıştır. Belirsizliğini koruyan noktaları, ilkine nispetle çoktur. Ele alınan çalışma, bu alandaki boşluğu doldurmak hedefiyle hazırlanmıştır. Çalışmanın konusu, Osmanlı döneminde hayvancılıkla uğraşan sivil halka yönelik veteriner hekimliği hizmeti sunacak mülkiye baytarlarının yetiştirilmesidir. Birinci el niteliğindeki arşiv vesikaları kullanılarak ordu çatısı şekillenen sivil eğitimin başlangıç süreci ve mezunlar hakkındaki ilk yasal düzenlemelerin netleştirilmesi amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

sivil veteriner hekimliği, eğitim, Osmanlı Devleti, Askeri veteriner hekimlik, baytar sınıfı, Türkiye

On the beginnings of veterinary education in Turkey

Turkish military veterinary training is a field that has been extensively researched, and both its beginnings and development phases are well narrated. Studies on the history of Turkish civilian veterinary medicine are, however, limited and there are still several issues that need to be elucidated. This present study aims to fill this gap with new archival material, by focusing on the education of the Ottoman veterinarians who provided veterinary services to the civilian population engaged in animal husbandry. It will try to clarify the beginning of civil veterinary education that took shape in the army, and the first legal regulations about the graduates.

Keywords:

Military veterinary medicine, civilian veterinary medicine, education, Ottoman State, veterinary class, Turkey,

PDF

___

Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), İstanbul: A.MKT.MHM. 358/24; İ.MVL. 564/25334; A.MKT.MHM. 369/4; İ.DH. 568/39550; A.MKT.MHM. 392/93; A.MKT.MHM. 396/62; A.MKT.MHM. 391/54; A.MKT.MHM. 402/67; A.MKT.MHM. 406/24; A.MKT.MHM. 319/54; A.MKT.MHM. 430/13; A.MKT.MHM. 434/36; A.MKT.MHM. 401/46; A.MKT.MHM. 404/11; A.MKT.MHM. 409/42; A.MKT.MHM. 463/12; A.MKT.MHM. 430/82; İ.DH. 567/39455; İ.DH. 656/45684; İ.DH. 543/37798; İ.HR. 211/12201; İ.ŞD. 24/1083; İ.ŞD. 25/1116.
“Memalik-i Şahane’de İstihdam Olunacak Mülkiyye Baytarları Hakkında Nizamname.” Düstur 3. Tertib 1 (9 Zilhicce 1292 / 6 Ocak 1876): 539-541.
Bekman, Muzaffer. Veteriner Tarihi. Ankara: Ankara Basım ve Cildevi, 1940.
Dinçer, Ferruh. “Türkiye’de Askerî Veteriner Hekimlik Tarihi Üzerinde Araştırmalar I.” Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 26, 3-4 (1979): 1-13.
Dinçer, Ferruh. “Türkiye’de Bilimsel Veteriner Hekimliğin Başlaması, Evreleri ve İlim Tarihimizdeki Yeri.” Elazığ Veteriner Fakültesi Dergisi 2, 1 (1975): 81-91.
Dinçer, Ferruh. “Türkiye’de Veterinerlik ve Tarım Alanında İlk Süreli Yayın ‘Vasıta-i Servet’ Üzerinde Bir İnceleme.” Fırat Üniversitesi Elazığ Veteriner Fakültesi Dergisi 3, 1 (1976): 66-83.
Erk, Nihal. Veteriner Tarihi. Ankara: Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi, 1978.
Melikoğlu Gölcü, Berfin ve Atilla Özgür. “Osmanlı Devleti’nde Sivil Veteriner Hekimliğine Yönelik İlk Mevzuat Düzenlemeleri.” Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 62 (2015): 7-12.
Özgür, Atilla. “ ‘Kadîm’ Bir Eserden Veteriner Hekimliği Tarihine Bakış.” Veteriner Hekimler Derneği Dergisi 80, 4 (2010): 31-39.
Özlü, Zeynel. “19. Yüzyıl Sonlarında Osmanlı Devleti’nde Veterinerlik Mesleği ile İlgili Bir Değerlendirme.” Belleten 76, 275 (2012): 239-260.
Subhi Edhem. Nevsâl-i Baytarî. İstanbul: Agob Matyosyan Matbaası, 1334 (1918).