Modern bilimin yerleşmesi ve yükselişinde üniversite dışı oluşumlar önemli birer araç olmuştur. Bunlardan biri bilim akademileridir. Avrupa’da geçmişleri 16. yüzyıla geri giden bilim akademileri deneysel bilime sağladıkları olanaklarla birçok bilimsel keşfe zemin hazırlamışlar, giderek de bu akademilerin sayısı çoğalmıştır. Osmanlılar ise bilim akademisi kurma işine ancak 19. yüzyılda girişmişlerdir. Ancak bunların ne ölçüde bilim akademisi olduğu tartışmalıdır. Encümen-i Dâniş ile Cemiyet-i İlmiye-i Osmaniye’nin Osmanlı Türkiyesinde kurulan ilk bilim akademileri olduğu ileri sürülmüştür. Bu makalede, bu iki kurumdan hareketle Osmanlıların Batı’nın deneysel bilimde faydalandığı akademilere yaklaşımı, başarıları ya da başarısızlıkları, anılan iki oluşum odağında Batı bilim akademileri ile karşılaştırmalı olarak ortaya konmuştur. Konu sadece bilim tekelinde ilerletilmiş, farklı çıktılara ulaşmaya olanak verebileceği düşünülebilecek siyasi, ekonomik, toplumsal etkenler dikkate alınmamıştır.

Non-university institutions, including science academies became important tools in the establishment and rise of modern science. Going back to the 16th century, science academies paved the way for many scientific discoveries through test and proof of experimental knowledge. The number of these academies, first established in Europe, increased in the West over time. The Ottomans attempted to create their first “science academies” in the 19th century, known as the Encümen-i Dâniş (Academy of Knowledge) and Cemiyet-i İlmiye-i Osmaniye (Ottoman Society for Science). The question is  to what extent were these organizations academies of sciences ? In this article, the Ottomans’ concept of science academy, their achievements or failures in establishing such an institution are discussed in comparison with the European science academies. The issue has been studied only from the perspective of science and experimentation. Political, economic and social factors have not been considered in the present article.