HUGO GROTHE’NİN BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI SIRASINDA HAZIRLADIĞI ESERLERDE OSMANLI İKTİSADİ MODERNLEŞMESİ ÜZERİNE GÖRÜŞLER

Jön Türklerin birçok alanda Osmanlı devletini modernleştirme arzusu, Birinci Dünya Savaşı’ndaki müttefiklerinden Almanya’nın Osmanlı Devleti’ne yönelik nüfuz politikaları ile örtüşür. Bu dış politikanın uygulanmasında bilim adamları da önemli rol oynamıştır. Dr. Hugo Grothe bir kültür politikacısı, şarkiyatçı, coğrafyacı olarak Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı-Alman ilişkilerinin gelişmesine katkı sağlamıştır. Grothe’nin, Osmanlı coğrafyasına savaştan çok önce başlayan ilgisi sayesinde kaleme aldığı eserler, hem Almanya’nın bu konudaki dış politikası hakkında hem de Osmanlı Devleti’nin sosyo-ekonomik, siyasi ve kültürel yapısı hakkında verdiği bilgiler açısından değerlidir. Grothe’nin ve diğer şarkiyatçıların eserlerinin Türkçeye çevrilmesi günümüz Osmanlı tarihi çalışmalarına katkı sağlayabilir. Bu makalede Grothe’nin savaş zamanı yazdığı ve yayına hazırladığı eserler çerçevesinde Osmanlı Devleti’nin iktisadi alandaki modernleşme çabaları üzerinde durulmuştur

Anahtar Kelimeler:

İktisadi modernleşme, Şarkiyatçılık, Birinci Dünya Savaşı, Alman bilimi, Alman kültürü, Hugo Grothe, Osmanlı Devleti

THE MODERNISATION OF OTTOMAN ECONOMY AS REFLECTED IN HUGO GROTHE’S WORKS COMPILED DURING WWI

The desire by the Young Turks to modernize the Ottoman State in many fields overlaps with the infiltration policies of Germany, an ally of the Ottoman Empire during World War I. Scientists played an important role in the implementation of this foreign policy. Dr. Hugo Grothe was one of them and, as a cultural politician, orientalist and geographer he contributed to the development of Ottoman-German relations during WWI. Grothe's interest in Ottoman geography, which began long before the war, led him to write books on both Germany's foreign policy as well as the socio-economic, political and cultural structure of the Ottoman Empire. Translation of Grothe’s works as well as the works of other orientalists can contribute significantly to the studies on Ottoman history. In this article, emphasis will be put on Ottoman State’s modernisation attempts particularly in the field of economics, within the framework of books written or edited by Grothe during the Great War.

Keywords:

Economic modernization, German science, German culture, Orientalism, First World War, Hugo Grothe, Ottoman Empire,

PDF

___

Alman Dışişleri Bakanlığı Siyasi Arşiv (Politisches Archiv des Auswärtigen Amtes), R 64829
Alman Federal Arşivi (Bundesarchiv Berlin-Lichterfelde), R 901/37717, 1912.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Hariciye Tahrirat / HR.TH. 321/79, 24 Temmuz 1905.
Ağır, Seven, ve Semih Gökatalay. “Hukuk ve İktisat Perspektifinden Milli İktisat Mirasını Yeniden Düşünmek,” Geçmişten Geleceğe Türkiye Ekonomisi içinde, hazırlayan Murat Koyuncu, Hakan Mıhcı, ve A. Erinç Yeldan, 193-223. İstanbul: İletişim Yayınları 2017.
Beydilli, Kemal. “Helmuth von Moltke,” TDV İslam Ansiklopedisi, c.30. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2005.
Bilmez, Bülent Can. “Almanya’nın Türkiye’de Koloni Kurma Planları.” Toplumsal Tarih 8 (1994): 50-55.
Das Wirtschaftsleben der Türkei: Die Grundlagen türkischer Wirtschaftsverjüngung. Edited by Hugo Grothe. Berlin: Druck und Verlag von Georg Reimer, 1916.
Dölen, Emre. İstanbul Darülfünununda Alman Müderrisler (1915-1918). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2013.
Gencer, Mustafa. Jön Türk Modernizmi ve “Alman Ruhu”. İstanbul: İletişim Yayınları, 2003.
Grothe, Hugo. Die asiatische Türkei und die deutschen Interessen. Gedanken zur inneren Umgestaltung des osmanischen Reiches und zu den Zielen der deutschen Kulturpolitik. Halle: Gebauer-Schwetschke Druckerei und Verlag, 1913.
Grothe, Hugo. Länder und Völker der Türkei. Leipzig: Verlag von Veit & Comp., 1915.
Grothe, Hugo. Türkische Asien und seine Wirtschaftswerte. Frankfurt am Main: M. Hendschel, 1916.
Grothe, Hugo. Das Wirtschaftsleben der Türkei: Geld, Industrialisierung und Petroleumschätze der Türkei. Berlin: Druck und Verlag von Georg Reimer, 1918.
Henderson, W. O. “German Economic Penetration in the Middle East: 1870-1914.” The Economic History Review 18 (1948): 54-64.
Herlt, Gustav. “Die Industrialisierung der Türkei.” In Das Wirtschaftsleben der Türkei: Geld, Industrialisierung und Petroleumschätze der Türkei, ed. Hugo Grothe, 76-77. Berlin: Druck und Verlag von Georg Reimer, 1918.
Herzog, Christoph “Almanca Konuşulan Ülkelerde Türkiyat ve Şarkiyat Çalışmalarının Gelişimi Üzerine Notlar,” çeviren Faruk Yaslıçimen, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 15 (2010): 77-148.
Karbi, Bilge. “Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun Osmanlı İmparatorluğu’na İktisadi-Askeri Nüfuzu (1914-1918).” Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi 25 (2017):137-147.
Ortaylı, İlber. Osmanlı İmparatorluğu’nda Alman Nüfuzu. İstanbul: İletişim Yayınları, 2008.
Sarfati, Metin. “List’in İktisadi Düşüncesinin Türkleştirme Süreci Üzerindeki Yansımaları.” Türkiye’de İktisadi Düşünce içinde, hazırlayan M. Erdem Özgür, Alper Duman, ve Alp Yücel Kaya, 131-169. İstanbul: İletişim Yayınları 2017.
Toprak, Zafer. Türkiye’de Milli İktisat (1908-1918). İstanbul: Doğan Kitap, 2012.
Türk, Fahri. “Deutsche Siedlungspläne im Osmanischen Reich.” German Studies Review 33 (2010): 641-656.
Türk, Fahri. Türkiye ile Almanya Arasındaki Silah Ticareti: 1871-1914, İstanbul: IQ Yay. 2012.
Wallach, Jehuda. Bir Askeri Yardımın Anatomisi: Türkiye’de Prusya Alman Askeri Heyetleri 1835-1919. Çeviren Fahri Çeliker. Ankara: ATASE, 1977.
“Grothe, Albert Louis Hugo.” Deutsche Biographie. Erişim 13 Eylül 2018, https://www.deutsche-biographie.de/gnd116878231.html#ndbcontent.
“Deutsches Vorderasiatischenkomitee.” Berliner Tageblatt, 2 April 1912. Erişim 10 Eylül 2018. http://zefys.staatsbibliothek-berlin.de/index.php?id=dfg-viewer&set%5 Bimage%5D=3&set%5Bzoom%5D=default&set%5Bdebug%5D=0&set%5Bdouble%5D=0&set%5Bmets%5D=http%3A%2F%2Fcontent.staatsbibliothek-berlin.de%2Fzefys%2FSNP27646518-19120402-1-0-0-0.xml.