“Kimsenin sahip olamayacağı bir Kur’an”: Osmanlı Kudüs’ünden bir Memluk Kur’an’ının Biyografisi

19. ve 20. yüzyılların Dünya Sergilerini sosyolojik, antropolojik, politik, teknolojik, ve endüstriyel aç ılardan inceleyen pek ç ok ç alış ma bulunmasına rağmen, bu etkinliklerde sergilenmiş olan eserler üzerinde bir ç alış ma yapılmamış tır. Bu makale, 1904 St. Louis Dünya Sergisi iç in Kudüs’ten St. Louis’e gönderildiği iddia edilen 15. yüzyıla ait bir Memluk Kur’an’ı ile ilgili bir araş tırmadır. 1913 tarihinde William Eleazar Barton (1861-1930) tarafından Oberlin Koleji ve Konservatuar’ına emanet edilen bu Kur’an, yüz yılı aş kın bir süredir gözlerden uzak bir rafta korunmaktadır. Osmanlı ve Amerika hükümetleri arasında geç en yazış malar, Kur’an’ı elinde bulundurmuş olan kiş ilerin ş ahsi mektupları, fotoğraflar, ve gazete raporları gibi belgeler yardımı ile bu Kur’an’ın biyografisini kurgulayan bu ç alış ma, mushafın kıtalar, ülkeler ve ş ehirler arası uzun yolculuğunun izlerini sürerken, güncelliğini koruyan kültür varlıklarını koruma meseleleri üzerinde odaklanmaktadır. Bu Memluk Kur’an’ının biyografisi, aynı zamanda, Osmanlı devletinin hakimiyeti altında bulunan Kudüs’te yaş ayan Hristiyan ve Samiriye vatandaş ları ile olan zorlu iliş kilerine de ışık tutmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Memluk Kur’an’ı, 1904 St. Louis Dünya Sergisi, William E. Barton, Jacob ben Aaron, Lydia Mamreov, Kudüs, Kubbetü’s-Sahra, İslâm kültür varlıkları, Kudüs Yahudileri, Kudüs Samirileri, Filistin Amerikan Kolonisi, Clara Barton.

PDF

___

Anderson, Rober T. “The Michigan State University Samaritan Collection.” The Biblical Archeologist, 47, no. 1 (March 1984): 41-43. Arjun, Appadurai. The Social Life of Things. Cambridge: Cambridge University Press, 1986. Barton, William E. The Autobiography of William E. Barton. Indianapolis: The BobbsMerrill Company Publishers, 1931, 1932. Barton, William E. The Life of Clara Barton: Founder of The American Red Cross. Boston and New York: Houghton Mifflin Company, 1922. Barton, William E. The Samaritan Pentateuch: The Story of a Survival Among the Sects. Oberlin: The Bibliotheca Sacra Company, 1903. Bennitt, Mark and Frank Parker Stockbridge. History of the Louisiana purchase exposition: comprising the history of the Louisiana territory, the story of the Louisiana purchase and a full account of the great exposition, embracing the participation of the states and nations of the world, and other events of the St. Louis world’s fair of 1904, compiled from official sources. St. Louis: Universal Exposition Pub. Co., 1905. Böger, Astrid. “St. Louis 1904.” In Encyclopedia of World’s Fairs and Expositions. Edited by John E. Findling and Kimberly D. Pelle. Jefferson: McFarland & Company, Inc., 2008. Busch, Jason T., Catherine Futter, Regina Lee Blasczyk et. al. Inventing the Modern World: Decorative Arts at the World’s Fairs, 1851-1939. Pittsburgh: Carneige Museum of Art, 2012. Clifford, James. Travel and Translation in the Late Twentieth Century. Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 1988. Crown, Alan D. (ed.) The Samaritans. Tübingen : J.C.B. Mohr (Paul Siebeck), 1989. Ç elik, Zeynep. Displaying the Orient: Architecture of Islam at Nineteenth Century World’s Fairs. Berkeley: University of California Press, 1992. Deringil, Selim. The Well-Protected Domains: Ideology and the Legitimation of Power in the Ottoman Empire 1876-1909. London and New York: I. B. Tauris, 1998. Deringil, Selim. “The Invention of Tradition as Public Image in the Late Ottoman Empire, 1808 to 1908.” Comparative Studies in Society and History, 35, no. 1 (Jan. 1993): 3-29. Flood, Finbarr B. Objects of Translation: Material Culture and Medieval “Hindu-Muslim” Encounter. Princeton and Oxford: Princeton University Press, 2009. Gacek, Adam. Arabic Manuscripts: A Vademecum for Readers. Leiden, Boston: Brill, 2009. Grandeur of the Universal Exposition at St. Louis: An Official Book of Beautiful Engravings Illustrating the World’s Fair of 1904. St. Louis: Official Photographic Company, 1904. “SUCH A KORAN NO INDIVIDUAL MIGHT OWN”: THE BIOGRAPHY OF A MAMLUK QUR’AN FROM OTTOMAN JERUSALEM 268 Jackson’s Famous Photographs of the Louisiana Purchase Exposition. Chicago: Metropolitan Syndicate Press, [1904]. James, David. Manuscripts of the Holy Qur’ān from the Mamlūk Era. [Riyadh]: King Faisal Center for Research and Islamic Studies, 1999. Kark, Ruth. American Consults in the Holy Land 1832-1914. Jerusalem: The Magnes Press, 1994. Krätli, Graziano, and Ghislaine Lydon. The Trans-Saharan Book Trade: Manuscript Culture, Arabic Literacy and Intellectual History in Muslim Africa. Leiden and Boston: Brill, 2011. Kırmızı, Abdülhamit. Abdülhamid’in Valileri: Osmanlı Vilayet İdaresi 1895-1908. Istanbul: Klasik, 2007. Parezo, Nancy J., and Don D. Fowler. Anthropology Goes to the Fair: The 1904 Louisiana Purchase Exhibition. Lincoln and London: University of Nebraska Press, 2007. Prospectus of The Jerusalem Exhibit Co. St. Louis: n.p., 1904. Rydell, Robert W. All the World’s a Fair: Visions of Empire at American International Expositions, 1876-1916. Chicago and London: The University of Chicago Press, 1984. Salāmah, Khiēr Ibrāhīm. The Qur’ān Manuscripts in the al-Haram al-Sharif Islamic Museum, Jerusalem. N.P: Garnet Publishing, 2001. Shamir, Milette. “Back to the Future: The Jerusalem Exhibit at the 1904 St. Louis World’s Fair.” Journal of Levantine Studies, 2, no. 1 (Summer 2012): 93-113. Sicker, Martin. Reshaping Palestine: From Muhammad Ali to the British Mandate, 1831- 1922. Westport, Connecticut, London: Praeger, 1999. Vogel, Lester I. To See a Promised Land: Americans and the Holy Land in the Nineteenth Century. Pennsylvania: The Pennsylvania State University Press, 1993.