Anadolu’daki Semt Pazarlarına Bir Örnek: Salihli (Manisa) Semt Pazarları

Araştırma sahası olan Salihli ilçesi Ege Bölgesinin Ege Bölümü’nde yer almaktadır. Sahip olduğu coğrafi konum itibariyle idari bakımdan bağlı olduğu Manisa İli’nin hem sosyo-ekonomik hem de sosyo-kültürel bakımdan gelişmiş ilçelerinden biri olan yörede, semt pazarı 1990’lı yıllar ve hatta daha öncesinde bile yalnızca çarşamba pazarı olarak adlandırılan bugünkü kent meydanının da dâhil olduğu otogarın yanında yer almaktaydı. Pazar yöre halkının diliyle iki şekilde ifade edilmektedir. Kırsal kesimden ilçeye gelenler için Salihli pazarı, ilçe merkezinde ikamet edenler için de Çarşamba pazarı olarak bilinen semt pazarının mevcut yeri günümüz itibariyle değişmemiş ancak biraz küçültülmüştür. Yıkılan pazarın yerine bugün kent meydanı olarak tabir edilen çok amaçlı rekreasyon alanı inşa edilmiştir. Bu alanda özel günlerde, resmi ve dini bayramlarda çeşitli programlar yapılmakta ve özellikle de ilçenin kurtuluş günü olan 5 Eylül’de çeşitli eğlenceler, konserler düzenlenerek yöre halkının rekreasyonel ihtiyaçları giderilmektedir. Sonraki süreçte Çarşamba günleri kurulan semt pazarının yöre halkının ihtiyaçlarını giderme konusunda yetersiz kalmaya başlaması ikinci bir semt pazarı için yer arayışlarını hızlandırmıştır. Çok geçmeden Türkbirliği Lisesi’nin kuzeyinde, Cumhuriyet Mahallesinde pazar günleri hizmet verecek olan pazar pazarının kurulması için çalışmalara başlanmıştır. Kısa bir süre içerisinde pazar pazarının inşa çalışmaları tamamlanarak Pazar, yöre halkını ihtiyaçlarına cevap vermeye başlamıştır. Ancak bu semt pazarının yer aldığı konumdan dolayı yalnızca ilçe merkezinin özellikle Cumhuriyet Mahallesi ve yakın çevresindeki kesime hitap etmesi idari yöneticileri yeniden yeni bir pazar yeri arayışına sürüklemiştir. Bu arayışlar sonucundan bugünkü kipa avm’nin yanında İzmir-Ankara karayolunun karşısında sadece cumartesi günleri aktif olacak yeni bir pazaryeri inşa edilmiştir. İlçedeki semt pazarları konusundaki son gelişme ise yakın zamanda Manisa Büyükşehir Belediyesi tarafından eski kamyon garajının bulunduğu mevkiye 19 bin metrekarelik modern koşulları bünyesinde barındıran semt pazarı yapılmıştır. İçerisinde pazar esnafının bütün ihtiyaçlarını giderebileceği alanlar ile kapalı otopark ve bedesten çarşısı bulunmaktadır. Bu çalışmada, araştırma sahasını teşkil eden Salihli İlçe Merkezi sınırları dâhilindeki semt pazarları, zaman-mekân ilişki bağlamında ele alınmıştır. Çalışmada semt pazarlarının mevcut özellikleri, coğrafi ortamdaki düzen ve dağılışları ele alınarak, kuruluş tarihlerinden bu yana geçirdiği değişimlerin üzerinde durulmuştur. Çalışmada temel olarak sahada yapılan anket ve mülakatlardan faydalanılmıştır. Bunun yanında coğrafyanın araştırma yöntemlerinden olan gezi-gözlem metoduyla bugünkü durumları değerlendirilmiştir. 

___

  • Beaujeu-Garnier, J. Delopez, A. (1983), Pazarlama Coğrafyası, (Çev. E. Tümertekin, A. Tümertekin), İst. Üniv. Yay. No 3111, İstanbul.Özgüç, N. Mitchell, W. A. (2000), “Şehirlerin Alternatif Alışveriş Mekânları: İstanbul’da Haftalık Pazarlar” Mimar Sinan Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi tasarım + kuram Dergisi S: 2, s. 35-57, İstanbul.Tinkler, K. J. (1973), The Topology of Rural Periodic Market Systems, Geografiska Annaler 55 b: 2, p. 121-133.Tunçel, H. (2003), Anadolu Şehirlerinde Semt Pazarları: Elazığ Örneği, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, c: 13, s: 1, ss. 49-70.Trak, S. (1959), İktisadî ve Ticarî Türkiye, Cilt: III, İzmir.Tümertekin, E. (1961), Pazarlama Coğrafyası; Mevzuu, Esas Meseleleri, İ.Ü. Coğrafya Enstitüsü Dergisi c: 6, s:12, ss.117-122, İstanbul.