Merve DENİZ, Nur UMAR

Tarsus Tarihi Ticaret Merkezinin Kentsel Mekân Düzeninde Değerlendirilmesi ve Koruma Önerileri

Bir devinim halinde olan kentler değişip gelişirken bünyelerinde konumlanan mekânların söz konusu değişimlerden etkilenmesi kaçınılmazdır. Bu mekânlardan biri kent merkezleridir. Çalışma kapsamında ele alınan Tarsus kentinin ılıman iklimi, stratejik konumu ve limanının varlığı kentin önemli bir ticaret merkezi durumuna gelmesine katkı sağlamıştır. Ancak 19. yüzyılda Mersin’in liman kent olarak öne çıkmasıyla Tarsus geri planda kalmış ve zamanla ilçe statüsüne gerilemiştir. Dolayısıyla yerleşim, ticari faaliyetlerdeki aktifliğini yitirmeye başlamış ve zamanla modern alışveriş merkezlerinin inşa edilmesiyle de kent merkezi başka bölgelere kaymıştır. Böylelikle gittikçe mekânsal ve işlevsel özelliklerini kaybetmiştir. Günümüzde bu merkez Şehitkerim Mahallesi’nde konumlanmaktadır. Bu çalışmanın amacı Tarsus Tarihi Ticaret Merkezi’nin mevcut geleneksel yerleşim dokusunu değerlendirmek ve bölgenin potansiyelleri ile problemlerini tespit edip bu merkezin gelecek kuşaklara aktarılmasına yönelik koruma önerileri geliştirmektir. Araştırma kapsamında çeşitli kaynaklardan literatür taraması yapıldıktan sonra çalışma alanının mekansal analizleri yapılmış ve ardından bu alanın problemleri ile potansiyelleri tespit edilmiştir. Elde edilen veriler doğrultusunda söz konusu yerleşimin gelecek kuşaklara aktarılması için koruma önerileri geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Tarihi ticaret merkezi, Geleneksel doku, Koruma, Tarsus

Evaluation of Tarsus Historical Trade Center in Urban Space Layout and Conservation Suggestions

While the cities that are in a state of movement change and develop, it is inevitable that the spaces located within them will be affected by these changes. One of these places is urban centers. The temperate climate, strategic location and the presence of the port of Tarsus, which is considered within the scope of the study, have contributed to the city becoming an important trade center. However, in the 19th century, when Mersin came to the fore as a port city, Tarsus remained in the background and declined to the status of a district over time. Therefore, the settlement began to lose its activity in commercial activities and over time, with the construction of modern shopping centers, the city center shifted to other regions. Thus, it gradually lost its spatial and functional properties. Today, this center is located in Şehitkerim Neighborhood. The aim of this study is to evaluate the existing traditional settlement texture of Tarsus Historical Trade Center and to identify the potentials and problems of the region and to develop conservation proposals for the transfer of this center to future generations. Within the scope of the research, after the literature review was made from various sources, physical analyzes of the study area were made and then the problems and potentials of this field were determined. In line with the data obtained, conservation recommendations have been developed to transfer the settlement to future generations.

Keywords:

Historical trade center, Traditional pattern, Conservation, Tarsus,

PDF

___

Akgündüz, A. Arşiv belgeleri ışığında Tarsus tarihi ve Eshab-ı kehf. İstanbul: Tarsus Ticaret ve Sanayi Odası Yayınları; 1993.
Birol G. Bir kentin kimliği ve kervansaray oteli üzerine bir değerlendirme. Arkitekt Dergisi 2007; 514(1): 46-54.
Boyer C. The city of collective memory. Cambridge: Mıt Press; 1994.
Deniz, M. Kentsel bellek bağlamında Tarsus Tarihi Ticaret Merkezinin değerlendirilmesi. Adana Alparslan Türkeş Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Adana, Türkiye, 2021.
Deniz, M., Umar, N. Breakdowns in urban memory: Tarsus Şadırvanlı Han example. 7th International Mardin Artuklu Scientific Researches Conference, 10-12 December 2021, sayfa no: 601-610, Mardin.
Evliya Çelebi, Evliya Çelebi seyahatnamesi. Haz: Y. Dağlı, S.A. Kahraman, R.Dankoff. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları; 2005.
ICOMOS. Venedik Tüzüğü; 1964. Alındığı yer http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0243603001536681730.pdf.
ICOMOS. Washington Tüzüğü; 1987. Alındığı yer http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0627604001536681570.pdf.
Matteson, R.P. Tarsus’taki yıllarım (1923-1927). Çev: Murat Köroğlu. Adana: Aratos Yayınları; 2014.
Öz, H. Yakın tarihte Tarsus (1850-2000). Adana: Alev Dikici Basım ve Ambalaj; 2012.
Öz, H. Tarsus ticaret tarihi. Mersin: Tarsus Ticaret ve Sanayi Odası; 2016.
Rother, L. Die Städte der Çukurova: Adana-Mersin-Tarsus. Ein Beitrag zum Gestalt-, Struktur- und Funktionswandel türkischer Städte. Tübingen, Im Selbstverlag des Geographischen Instituts der Universität; 1971.
Tarsus Belediyesi. Fotoğraf Arşivi. Tarsus Kudeb Arşivi; 2021.
Ulutaş, S. Tarsus kazasının sosyo-ekonomik yapısı, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Mersin, Türkiye, 2012.
Ünlü T. Mekânsal planlamanın kentin biçimlenmesine etkisi: Mersin örneği. Planlama Dergisi 2009, 3(4), 27-42.
Zoroğlu, L. Tarsus tarihi ve tarihsel anıtları. Adana: Kemal Matbaası; 1995.