Abbas ŞAHİN, İnci ÇAĞLAYAN, Hasan BÜYÜK, Halil KARADEMİR, Asalettin AKSU, Halim ŞAHİN

Türkiye’nin ilk orman planlama ünitesindeki teknik ve yapısal değişimlerin 100 yıllık değerlendirilmesi

Çalışmanın amacı, Türkiye’nin ilk orman amenajman planının düzenlendiği Hendek Mustafa Şeref Bey Ormanı için 1917-2015 döneminde yapılan sekiz orman amenajman planının teknik ve yapısal değişimlerinin karşılaştırmalı olarak ortaya konulmasıdır. Bu değişimler; planların dayandığı yasal düzenlemeler, haritaların oluşturulması ve envanter yöntemleri ile planlama ilkeleri ve faydalanmanın düzenlenmesi bakımlarından değerlendirilmiştir. Planlar, ilk amenajman planı, istikşafı planlar, kat’i planlar, yaş sınıfları metoduna göre klasik ve ekosistem tabanlı planlar olmak üzere beş kategoriye ayrılmıştır. Planlamaların farklı dört kanun ve altı alt mevzuata göre yapıldığı belirlenmiştir. Plan ünitesinde sınırlar ve alan yedi kez önemli değişikliğe uğramıştır. İç taksimatı oluşturmada üç temel haritalama tekniği kullanılmıştır. Örnekleme yöntemi olarak bölmecik alan değerlendirmesi, tecrübe şeritleri, sistematik ve rastgele örnekleme kullanılmıştır. Amenajman metodu olarak yaş ve çap sınıfları uygulanmış, zamanla işletme sınıfı sayısı ve amaçlarında artış görülmüştür. Bilgi sistemleri ve teknolojik gelişmeler orman haritacılığının gelişmesine önemli katkılar sağlarken, orman envanteri ve planlanması konularında ise yeterli etkiyi gösterememiştir.

Anahtar Kelimeler:

ilk orman amenajman planı, zamansal değişim, hukuk ve mevzuat değişiklikleri

Centennial evaluation of technical and structural changes in the first forest planning unit of Turkey

The aim of this study is to compare the technical and structural changes of the eight forest management plans made between 1917-2015 for Hendek Mustafa Şeref Bey forest, which is the first forest management plan of Turkey. These changes were evaluated in terms of the legal regulations on which the plans are based, the creation of maps and inventory methods, planning principles and regulation of utilization. Plans are divided into five categories as the first forest management plan, exploratory plans, Final plans, classical and ecosystem-based plans by age classes method. It was determined that planning was made according to four different laws and six different regulations. The boundaries and areas of the planning unit have drastically changed seven times. Three basic mapping techniques were used in the structure of the compartment/sub-compartment. As the sampling method, compartmental area assessment, experience strips method, systematic and random sampling were used. Age and diameter classes were used as the management method. Over time, there has been an increase in the number of working circles and management objectives. While information systems and technological developments have made great contributions to development of forest mapping, they have not had a sufficient effect on forest inventory and planning.

Keywords:

First forest management plan, temporal changes, law and legislation changes,

PDF

___

Agnoletti, M., Anderson, S. 2000. "Methods and approaches in forest history" (C. 3). CABI.
Asan, Ü., 2013. "Ormancılığımızın Sektörel Planlaması 50. Yılına Girerken Orman Amenajmanı Temel Kavramlarında Ortaya Çıkan Yeni Yaklaşımlar"Ormancılıkta Sektörel Planlamanın 50. Yılı Uluslararası Sempozyumu, 30-42, 26-28 Kasım 2013, Antalya
Atmiş, E., Özden, S., Lise, W. 2007. "Public participation in forestry in Turkey". Ecological Economics, 62(2), 352–359.
Axelsson, A.-L., Östlund, L. 2001. "Retrospective gap analysis in a Swedish boreal forest landscape using historical data". Forest ecology and management, 147(2–3), 109–122.
Barbero, M., Bonin, G., Loisel, R., Quézel, P. 1990. "Changes and disturbances of forest ecosystems caused by human activities in the western part of the mediterranean basin". Vegetatio, 87(2), 151–173.
Baskent, E. Z., Terzioğlu, S., & Başkaya, Ş. (2008). Developing and implementing multiple-use forest management planning in Turkey. Environmental management, 42(1), 37-48.
Brosofske, K. D., Froese, R. E., Falkowski, M. J., Banskota, A. 2014. "A review of methods for mapping and prediction of inventory attributes for operational forest management". Forest Science, 60(4), 733–756.
Bürgi, M. 1999. "A case study of forest change in the Swiss lowlands". Landscape Ecology, 14(6), 567–576.
Chazdon, R. L., Brancalion, P. H. S., Laestadius, L., Bennett-Curry, A., Buckingham, K., Kumar, C., … Wilson, S. J. 2016. "When is a forest a forest? Forest concepts and definitions in the era of forest and landscape restoration". Ambio, 45(5), 538–550.
Eler, Ü. 2008. "Türkiye’de orman amenajman yönetmeliğinin tarihsel gelişimi". Türkiye Ormancılık Dergisi, 9(2), 89–98.
Eraslan, İ. 1955. "No TitleTürkiye’de yapılan ilk amenajman planının analitik ve kritik olarak incelenmesiyle varılan neticeler İstanbul Üniversitesi". Orman Fakültesi Dergisi, 5, 199–221.
Evcimen, B. S. 1978. "Türkiye’de Orman Amenajmanının Gelişimi (I. Bölüm: İmparatorluk Dönemi)". Istanbul: İ.Ü. Orman Fakültesi Yayınları No:2403/249.
Gençay, G., Mercimek, A. 2019. "Public Consciousness and Influence of Law on Forest Crimes: Insights from Kastamonu, Turkey". Forest Policy and Economics, 106, 101978.
Gümüş, C. 2018. "Türk Orman Devrimi". Türkiye Ormancılar Derneği, TOD Yayın, (43).
Hall, B., Motzkin, G., Foster, D. R., Syfert, M., Burk, J. 2002. "Three hundred years of forest and land-use change in Massachusetts, USA". Journal of Biogeography, 29(10‐11), 1319–1335.
Kennedy, J. J. 1985. "Conceiving forest management as providing for current and future social value". Forest Ecology and Management, 13(1), 121–132.
Kutluk, H. 1948. "Türkiye Ormancılığı ile ilgili Tarihi Vesikalar. Cilt l.". Istanbul: Orman Umum Müdürlüğü.
Lane, M. B., McDonald, G. 2002. "Towards a general model of forest management through time: evidence from Australia, USA, and Canada". Land Use Policy, 19(3), 193–206.
Mather, A. S. 2001. "Forests of Consumption: Postproductivism, Postmaterialism, and the Postindustrial Forest". Environment and Planning C: Government and Policy, 19(2), 249–268.
OGM. 2006. "Baltalık ormanlarının koruya dönüştürülmesi eylem planı". Tarihinde adresinden erişildi https://www.ogm.gov.tr/ekutuphane/Yayinlar/Baltalık Ormanlarının Koruya Dönüştürülmesi Eylem Planı.pdf
Paletto, A., Sereno, C., Furuido, H. 2008. "Historical evolution of forest management in Europe and in Japan". Bull Tokyo Univ For, 119, 25–44.
Şahin, A. 2020. "Türkiye’de İlk Orman Haritasının Üretilmesinden Günümüze Ormancılıkta Haritanın Kullanımı ve Ülke Haritacılığının Gelişimine Katkısı", 2020, 51–66.
Schmithüsen, F. J. 2013. "Three hundred years of applied sustainability in forestry". Working papers/Forest Policy and Forest Economics Department of Forest Sciences. International series, 2013(1).
Şimşek, O. 2016. "Türkiye’nin planlama ile tanışması: Devletçilik dönemi üzerine bir inceleme".
Southgate, E. W. B. 2019. "People and the Land Through Time: Linking Ecology and History, Second Edition". Yale University Press. Tarihinde adresinden erişildi https://books.google.com.tr/books?id=Jy-oDwAAQBAJ
Vos, W. 1996. "Changing forest functions in NW Europe: from alienation to involvement". Içinde Forestry in the context of rural development: future research needs. EFI Proceedings 15: 127-139.
ARŞİV KAYNAKLARI (Kanun ve mevzuat, orman amenajman planları)
Ormanların Usûl-i İdâre-i Fenniyeleri Hakkında Kânun, Takvim-i Vekâyi’nin 2 Receb 1335/24 Nisan 1333 [24 Nisan 1917] tarih ve 2863 sayılı baskısında.
Türkiye’de Mevcut Bilumum Ormanların Fenni Usulü İdare ve İşletmeleri Hakkında Kanun (Kanun No. 504). Resmi Gazete (18 Ramazan 1342/22 Nisan 1342[24.05.1924].
Orman Kanunu (Kanun No. 3116). Resmi Gazete 3537 (08.02.1937).
Orman Kanunu (Kanun No. 6831). Resmi Gazete 9402 (08.09.1956).
Orman Amenajman Yönetmeliği Tasarısı (Devlet Ormanlarına Ait Amenajman Talimatnamesi) (1917), Kaynak: Kutluk, H. 1948. "Türkiye Ormancılığı ile ilgili Tarihi Vesikalar. Cilt l.". Istanbul: Orman Umum Müdürlüğü.
Orman Amenajman Yönetmeliği Tasarısı (Devlet Ormanlarına Ait Amenajman Talimatnamesi) (1924).
Türkiye Ormanları Amenajman Planlarının Sür'atIe İkmaline Dair Talimatname (1941).
Birinci Devre Amenajman İşleri Talimatnamesi (1944).
Orman Amenajman Kılavuzu (1946), Kaynak: Yiğitoğlu, A. K., 1946. Orman Etüdleri ve Amenajman İş Kılavuzu. Orman Genel Müdürlüğü yayını, İstanbul.
Orman Amenajman Planlarının Tanzimine ve Tatbikine Ait Talimatname (1952). Orman Umum Müdürlüğü, Ankara
Orman Amenajman Planlarının Tanzimine ve Tatbikine Ait Talimatname (1955). Orman Umum Müdürlüğü, Ankara
Orman Amenajman Planlarının Düzenlenmesine, Uygulanmasına ve Yenilenmesine Dair Yönetmelik (1973). Orman Genel Müdürlüğü Yayını, Ankara.
Orman Amenajman Planlarının Düzenlenmesi, Uygulanması, Denetlenmesi ve Yenilenmesi Hakkında Yönetmelik (1991). Orman Genel Müdürlüğü Orman İdaresi ve Planlama Dairesi Başkanlığı yayını, Ankara.
Adapazarı Devlet Ormanlarının Hendek Nâhiyesi İdâre Mıntıkasına Ait Amenajman Lâyiha-i Fenniyesidir (Hendek Mustafa Şeref Bey Ormanı (1917).
Çamdağ Serisi I. Devre Amenajman Planı (1946).
Kurtköy Serisi Kat'i Amenajman Planı (1955).
Kurtköy Serisi Kat'i Amenajman Planı I. Revizyon (1969).
Kurtköy Orman İşletme Şefliği Kurtköy Serisi Orman Amenajman Planı (1972).
Kurtköy Orman İşletme Şefliği Orman Amenajman Planı I. Yenileme (1994).
Kurtköy Orman İşletme Şefliği Orman Amenajman Planı II. Yenileme (2004).
Çamdağı 1917 Orman İşletme Şefliği Ekosistem Tabanlı Fonksiyonel Orman Amenajman Planı (2015).