Cantürk GÜMÜŞ

Türkiye’de orman mühendisliği eğitimi ve KTÜ Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Bölümü

Türkiye’de ormancılık eğitimi 1857 yılında Tassy tarafından İstanbul’da kurulan orman okulu ile başlamıştır. Bu okul 1880 yılında maden okulu ile birleştirilmiş ve mezun olanlara ilk kez “orman mühendisi” ünvanı verilmeye başlanılmıştır. 1893-1910 döneminde ziraat okulu bünyesinde sürdürülen ormancılık eğitimi 1910 yılında “orman mektebi alisi” adıyla yeniden bağımsızlığını kazanmıştır. 1934 yılında orman mektebi alisi Yüksek Ziraat Enstitüsü (YZE) (Ankara) bünyesinde bir fakülteye dönüştürülmüştür. Bu süreçte orman mühendisleri 1870 orman nizamnamesi hükümleri çerçevesinde oluşturulan ormancılık düzeni çerçevesinde görev yapmaktadırlar. Nizamname ile devlet ormanları bir mukavele ile özel kesime verilen izin çerçevesinde işletilmektedir. Orman mühendisleri bu mukaveleleri hazırlamakta, işlemlerin mukaveleye uygunluğunu denetlemekte, devletin alması gereken ondalığın hesabını yapmakta ve ormanların korunmasını sağlamaktadır. Yani doğrudan ormanların işletilmesi işiyle ilgilenmemektedirler. Yaptıkları görevin karşılığında da kendilerine “orman müfettişi” denilmektedir. 1937 yılında ormanların tahribine yol açan bu işletmecilik düzeni değiştirilmiştir. Artık ormanları devlet işletecektir. Ancak orman mühendisleri orman işletmeciliğini bilmemektedir. Bu nedenle ilk kurulan orman işletmelerine “örnek işletme” adı verilmiş ve bu işletmeler birer hizmet içi eğitim kurumu gibi görev görmüştür. Orman Fakültesi ise eğitim programlarını artık işletmeciliği de içerecek şekilde değiştirmiştir. Orman mühendisleri ise şimdiki adı “orman işletme şefi” olan “orman bölge şefi” unvanı ile görev yapmaya başlamıştır. 1948 yılında YZE kapatılmıştır. Orman Fakültesi İstanbul Üniversitesi’ne bağlanmıştır. 1971 yılına kadar ormancılık (orman mühendisliği) eğitimi sadece İstanbul Üniversitesi bünyesinde yürütülmüştür. 1971 yılında Trabzon’da 1992 yılından itibaren de ülkenin 10 ayrı yerinde daha yeni orman fakülteleri açılmıştır. Böylece orman mühendisliği eğitimi veren kurumların sayısı 12’ye yükselmiştir.

Anahtar Kelimeler:

ormancılık, orman okulu, eğitim, fakülte, orman mühendisliği

Forest engineering education in Turkey and KTU Faculty of Forestry- Forest Engineering Department

Forestry education in Turkey started with the forest school established in Istanbul by Tassy in 1857. This school was merged with the mining school in 1880 and the graduates were given the title of "forest engineer" for the first time. In the period of 1893-1910, forestry education was carried out within the body of the agricultural school. In 1910, it regained its independence under the name of "High Forest School". In 1934, the forest school master was transformed into a faculty within the Higher Institute of Agriculture (YZE) (Ankara). In this process, forest engineers work within the framework of the forestry order established within the framework of the provisions of the 1870 forest regulation. With the regulation, state forests are operated within the framework of the permission given to the private sector with a contract. Forest engineers prepare these contracts. They audit the compliance of the transactions with the contract. They calculate the tithe that the state should receive. They do their duty to protect forests. In other words, they are not directly involved in the operation of forests. In return for their duties, they are called "forest inspectors". In 1937, this management order, which led to the destruction of forests, was changed. From this date on, the forests will be operated by the state. However, forest engineers do not know forest management practices. For this reason, the first established forest enterprises were called "exemplary enterprises". These first forest enterprises, which were established, served as in-service training institutions. The Faculty of Forestry, on the other hand, has changed its education programs to include forest management practices. Forest engineers, on the other hand, started to work with the title of "forest regional chief", which is now called "forest operation chief". In 1948, the Higher Agricultural Institute was closed. Faculty of Forestry is affiliated to Istanbul University. Until 1971, forestry (forest engineering) education was carried out only within Istanbul University. In 1971, a new forestry faculty was established within the body of Karadeniz Technical University. After 1992, 10 more forest faculties of the country were opened. Thus, the number of institutions providing forest engineering education increased to 12.

Keywords:

ormancılık, eğitim, orman okulu,

PDF

___

Alan, M., Sönmez, F., 2009. Cumhuriyetin İlk Yıllarından Dülükbaba Ağaçlandırmasına, Orman ve Av, 29-34.
Anonim, 2021. https://www.ktu.edu.tr/ormanmuhendisligi-hakkimizda
Ataünal, A., 1993. Cumhuriyet Döneminde Yükseköğretimdeki Gelişmeler, Ankara: MEB Yükseköğretim Genel Müdürlüğü Yayını.
Bingöl, İ., 1990. geçmişten Günümüze Ormanlarımız ve Ormancılığımız, Cilt I, Ormancılık Eğitim ve Kültür Vakfı, Matbaa Teknisyenleri Basımevi, 144 s., İstanbul.
BOA, 1835, Hatt-ı Hümayün, no. 28135, (1250/1835).
BOA, 1841. Ayniyat Defteri, No. 767, s. 3, (29 Ş 1257/5 Ekim 1841).
BOA, 1857. Ayniyat Defteri, No 780, s. 138, (17 Ca 1273/14 Ocak 1857).
BOA, 1858. Başbakanlık Osmanlı Arşivleri, İrade, Meclis-i Vala, No 17314 (19 Za 1274/!Temmuz 1858).
BOA, 1860. Sadaret Mektubi Meclis-i Vala, No. 120-86 (23 Ra 1277/9Ekim 1860).
Bricogne, A., 1940. Türkiye’de Ormancılık Heyeti (Çeviren Fahri Bük), Ziraat Vekalti Orman Umum Müdürlüğü Yayın no. 470/3.
Eraslan, İ., 1989. Türkiye’de Ormancılık Öğretim ve Eğitim Kurumlarının Tarihsel Gelişimi, Ormancılık Eğitim ve Kültür Vakfı, Yayın no: 1, 157 s., İstanbul.
Eryılmaz, A.Y., 1993. Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi’nin Kuruluşu ve Eğitim-Öğretim Etkinliklerinin Tarihsel Gelişimi, KTÜ Orman Fakültesi yayın no: 20, KTÜ Basımevi, 100 s., Trabzon.
Eryılmaz, A.Y., 2008. Tarihsel Gelişim Süreci İçerisinde Ormancılık Öğretimi, 3.Ulusal Ormancılık Kongresi Kongresi (150. Yılında Türkiye’de Ormancılık Eğitimi), 20-22 Mart 2008, Türkiye Ormancılar Derneği, s.31-44, Ankara.
Gümüş, C., 2004. Ormancılık Politikası, Cilt I, KTÜ Orman Fakültesi Yayın no:34, 444 s., Trabzon.
Gümüş, C., 2012. "Türkiye'de Ormancılık Eğitiminin Tarihsel Gelişimi," 5531 Sayılı Kanunun Yüksek Öğretim ve Eğitime Yansımalarının İrdelenmesi ve Hedefler , 23-24 Kasım 2012 Kastamonu, Turkiye, s.31-46.
Hirsch, E., 1950. Dünya Üniversiteleri ve Türkiye’de Üniversitelerin Gelişmesi, No: 23, I. Cilt, Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları.
Irmak, S., 2001. Atatürk Devrimleri Tarihi, İstanbul: Yapı ve Kredi Bankası Yayınları.
İlkmen, Ş.N., 1957. Ormancılık Sahasındaki Tedris Müessesemizin Yüzüncü Yıl Karşısında Taşıdığı Mana ve Değer, Editörler: Halil Kutluk ve Hasan Asmaz, Türk Ormancılığı Yüzüncü Tedris Yılına Girerken 1857-1957, Türkiye Ormancılar Cemiyeti yayınları, 7: 5-17.
İlkmen, Ş.N., 1974. İ.Ü. Orman Fakültesi Öğretim Üyelerinden 1973 Yılında Emekliye Ayrılanlar (Prof.Dr. Şeref Nuri İlkmen, Prof.Dr. Abdulgaffar Acatay, Prof.Dr.Selahattin İnal) İçin Düzenlenen Törende yapılan Konuşmalar, s.19-35) Sermet Matbaası, İstanbul.
İnal, S., 1974. İ.Ü. Orman Fakültesi Öğretim Üyelerinden 1973 Yılında Emekliye Ayrılanlar (Prof.Dr. Şeref Nuri İlkmen, Prof.Dr. Abdulgaffar Acatay, Prof.Dr.Selahattin İnal) İçin Düzenlenen Törende yapılan Konuşmalar, s. 39-45, Sermet Matbaası, İstanbul.
Köse, S., 2018. KTÜ 61 Yaşında (Belgelerle Karadeniz Teknik Üniversitesi Tarihi), Sonhaber Matbaacılık, 347 s., Trabzon.
Kutluk, H., 1948. Türkiye Ormancılığı İle İlgili Tarihi Vesikalar 893 – 1339 (1487 – 1923), Osmanbey Matbaası, İstanbul.
Kutluk, H., 1957. Fransız Ormancıları Nasıl getirildi? Orman mektebi Kimlerin İsteği ile ve Ne Suretle Açıldı? Türkiye Ormancılığı 100. Tedris Yılına Girerken, Türkiye Ormancılar Cemiyeti, s 18-21, Ankara
Kutluk, H., 1965. Prof. Bernhard’ın 38 yıl önce vermiş olduğu konferans, OGM Teknik Haberler Bülteni, Yıl 4, Sayı 16, s.181-193, Ongun Kardeşler Matbaası, Ankara.
Kutluk, H., 1967. Türkiye Ormancılığı ile ilgili Tarihi vesikalar 1202-1341 (1787 – 1925), Ongun Kardeşler Matbaası, Ankara.
Namal, Y., Karakök, T., 2011. Atatürk ve Üniversite Reformu (1933) - (Atatürk and the University Reform (1933), Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1(1): 27-35.
Osara, N.O., Rydbo, F., Vakomies, P.J., 1968. Türkiye Milli Ormancılık ve Orman Sanayii Ana Hatlarını Hazırlamakla Görevli Heyetin Rapor Taslağı, FO:SF/TUR/26/Draft, 102 s., FAO/Roma.
Özdönmez, M, İstanbullu, T., Akesen A., Ekizoğlu, A., 1996. Ormancılık Politikası, İ.Ü. Basımevi ve Film Merkezi, İstanbul.
Pamay, B., Çanakçıoğlu, H., Özdönmez, M., İstanbullu, T., 1973. Cumhuriyetimizin 50. Yılı Münasebetiyle Türkiye’de Ormancılık Öğretimi ve Eğitiminin Gelişimi ile İ.Ü.Orman Fakültesi Kürsü Kuruluşları ve Çalışmaları, İ.Ü.Orman Fakültesi Yayın no: 1886, Sermet Matbaası, 304 s., İstanbul.
URL1, 2012. İ.Ü.Orman Fakültesi Resmi Sitesi, http://www.orman.istanbul.edu.tr/node/4874 (Ziyaret tarihi: 12.10.2021).
URL2, 2012. TBMM Resmi Sitesi.http://www.tbmm.gov.tr/tarihce/ataturk_konusma/01_03_1339.pdf (Ziyaret tarihi: 12.10.2021).
Wach, E., 2013. Learning about Qualitative Document Analysis, https://www.researchgate.net/publication/ 259828893_Learning_about_Qualitative_Document_Analysis, (Ziyaret Tarihi: 04.03.2022)
Yund, K., 1957a. Ormancılığımızın Kuruluşundan Beri Bağlandığı Nezaretlerin, Vekaletlerin ve Bunun Başındakiler, Editörler: Halil Kutluk ve Hasan Asmaz, Türk Ormancılığı Yüzüncü Tedris Yılına Girerken 1857-1957, Türkiye Ormancılar Cemiyeti yayınları, 7: 43-51.
Yund, K., 1957b. 100 Yıllık Türk Ormancılık Öğretimine Bakış, Editörler: Halil Kutluk ve Hasan Asmaz, Türk Ormancılığı Yüzüncü Tedris Yılına Girerken 1857-1957, Türkiye Ormancılar Cemiyeti yayınları, 7: 22-29.
Yund,K., 1969. Türkiye Orman Umum Müdürleri Albumü, Hüsnütabiat Matbaası, 107 s.,İstanbul.