20077

Ulusal Basın Ekseninde Atatürk Dönemi Öğrenci Hareketleri: Razgrad Hadisesi Örneği

Sürekli olarak politikanın içinde yer alan gençliğin siyasal eylemleri, birinci Meşrutiyet öncesine kadar götürülebilmektedir. Sonraları meşruti bir yönetimi tekrar kurmak amacıyla oluşturulan ve içinde bulundurduğu gençlerin fazlalığından dolayı Genç Türk Hareketi adını alan İttihat ve Terakki örgütünde de hep ön saflarda yer almışlardır. Gençlik Milli Mücadele döneminde vatanperver tutumuyla, Cumhuriyet döneminde ise özellikle örgütlü hareketleriyle adından sıklıkla söz ettirmiştir. 1933 yılında yaşanan, Bulgaristan’da Müslüman Türklerin yoğun olarak yaşadığı bir bölge olan Razgrad Kasabasındaki Türk mezarlığına, milliyetçi Bulgar kuruluşları mensuplarınca saldırılıp tahrip edilmesi hadisesi Bulgaristan’da yaşayan Türkleri ve Türkiye kamuoyunu oldukça etkilemiş ve gündemi uzun süre meşgul etmiştir. Hadisenin üstüne giden Türk basını, konuyla ilgili çok hassas davranmış bu anlamda kamuoyunu bilgilendirmeye çalışmıştır.Milli Türk Talebe Birliği, özellikle Razgrad olayını protesto eyleminde büyük rol almıştır. Talebe Birliği idare Heyeti ve bazı talebe Cemiyetleri idare heyetleri azaları miting yapmak istemiş fakat bu teşebbüsleri reddedilmiştir. Tüm karşı çıkışlara rağmen hassas ve heyecanlı gençlerin iştirakiyle oluşan kalabalık bir kafile ile büyük bir miting yapılmıştır.Bu çalışma da, yaşanan hadise, oluşan kamuoyu tepkisi, olayın perde arkası ve sonuçları dönemin ulusal basını ekseninde değerlendirilecektir. Araştırma yapılırken Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivi’nde bulunan belgeler, dönem gazeteleri ve basılı diğer kaynaklardan yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Atatürk, Basın, , Razgrad, Gençlik, Milli Türk Talebe Birliği

Ataturk Period Student Movements On The National Press: The Razgrat Event

The youth has always been the part, which has shown awareness to the problems, occurred within the society. It is possible to take back the political actions of the youth up to prior to the first constitutional era. The youth, which was always in the front lines of the organization, that had been formed to establish a constitutional administration and called as “Genc Turkler”, due to the majority of young people amongst its members, has his name frequently mentioned with its mission during the war of independence. The youth was always been in the front lines within the republic period, particularly with the organized actions at the point of building a state and set forth supporting actions and expressions in this context. On April 1933 nationalist Bulgarian organizations were attacked and destroyed the Turkish graveyard in the Razgrad Township, which is a region where Bulgarian Muslim Turks lived ,has greatly influenced Turks and Turkish public opinion in Bulgaria and kept the agenda busy for a long time. The Turkish press, who is closely interested in the incident, has been very sensitive about the issue and has tried to inform the public in this sense.When this event was heard in Turkey the press and the leadership of the Turkish National Student Union organized protests an meetings. The Turkish Nation condemned this event. The national sensitivity in this case increased. This event has caused a great reaction among the Turkish youth.This event has an important role in the public reaction and behind the scenes. In this report, the reasons and consequences of the Razgrad event will be assessed on the basis of the periodical national press. The documents in the Presidency State Archive, newspapers from the period and other printed sources were utilized in this the process of this study.

Keywords:

Ataturk, Razgrad, Youth, Press, Turkish National Student Union,

PDF

___

Ağca, Ü.( 2014). Türkiye Bulgaristan İlişkileri Çerçevesinde Razgrad Olayı ve Türk Kamuoyuna Yansımaları.Yüksek Lisans Tezi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı.
Aksoy, C. ( 1977).Babam Tevfik İleri Konuşmaları Görüşleri. Ankara: Ayyıldız Matbaası.
BCA, Fon Kodu: 03018, Kutu No: 01002, Dosya Gömleği No: 374, Sıra No:19.
BCA, Fon Kodu: 03010, Kutu No: 242 Dosya Gömleği No: 635,Sıra No: 17.
BCA, Fon Kodu: 03010, Kutu No: 241, Dosya Gömleği No: 626, Sıra No:15.
BCA, Fon Kodu: 030100, Kutu No: 241, Dosya Gömleği No: 627, Sıra No:17.
BCA, Fon Kodu: 03018, Kutu No: 0102, Dosya Gömleği No: 336, Sıra No:3.
BCA, Fon Kodu: 03018, Kutu No: 0102, Dosya Gömleği No: 363, Sıra No:68.
BCA, Fon Kodu: 03010, Kutu No: 241, Dosya Gömleği No: 627, Sıra No:26.
BCA, Fon Kodu: 03010, Kutu No: 241, Dosya Gömleği No: 628, Sıra No:9.
BCA, Fon Kodu: 03010, Kutu No: 241, Dosya Gömleği No:630,Sıra No: 13.
BCA, Fon Kodu: 03010, Kutu No: 241,Dosya Gömleği No: 630,Sıra No: 8.
BCA, Fon Kodu: 03010,Kutu No: 241,Dosya Gömleği No: 627, Sıra No:2.
BCA, Fon Kodu:03010, Kutu No: 241, Dosya Gömleği No: 627, Sıra No: 26.
BCA, Fon Kodu:03010, Kutu No: 241, Dosya Gömleği No: 630,Sıra No: 35.
BCA, Fon Kodu:03010,Kutu No: 241,Dosya Gömleği No: 629,Sıra No: 2.
BCA, Fon Kodu:3010,Kutu No: 241, Dosya Gömleği No: 630, Sıra No: 2.
Çav, E.( 2010).Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye’de değişen gençlik haraketleri ve Milli Türk Talebe Birliği Deneyimi (1916-1980). Doktora Tezi. Mimarsinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı Genel Sosyoloji ve Metodoloji Programı.
Çavdar, T.( 1995).Türkiye’nin demokrasi tarihi 1839-1950. Ankara: İmge Yayınları.
Duman, D ve Yorgancılar, S.( 2008).Türkçülükten İslamcılığa Milli Türk Talebe Birliği. Ankara: Vadi Yayınları.
Duman, D ve Yorgancılar, S.(2008).Türkçülükten İslamcılığa Milli Türk Talebe Birliği, Ankara: Vadi Yayınları.
Esmer, A.(1953). Siyasi Tarih. Ankara: Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
Goloğlu, M. (2009).Tek Partili Cumhuriyet(1931-1938).İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Gönlübol, M ve Sar, C. ( 1963). Atatürk ve Türkiye’nin dış politikası (1919-1938). Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
……………... (1995). Her yönüyle Tevfik İleri. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Kabacalı, A.(1992).Türkiye’de gençlik hareketleri. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
Kara Bir Yıldönümü. (1934,1 Mayıs).Birlik,2.
Nesimi, A. (2008).Yılların İçinden. İstanbul : Nöbetçi Yayınevi.
Razgrad Hadisesi Bizde ve Bulgarlarda Uyandırdığı Akisler.(1933, 21 Nisan). Hâkimiyeti Milliye,1.
Soysal, İ. ( 1999).Cumhuriyet Döneminde Türk diplomasisi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Şahin, M.( 1992). Darülfünun Talebe Cemiyeti önderliğinde gerçekleştirilen bir öğrenci hareketi örneği. Tarih ve ToplumDergisi. 18(107) .15-22.
Şensoy, T.(1998). Atatürk Dönemi öğrenci olayları: 1918- 1938. Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Eğitimi Anabilim Dalı.
Şimşir, B. (1986).Bulgaristan Türkleri. (1878-1985).Ankara: Bilgi Yayınları.
Taylak,M. ( 1969). Saltanat II. Meşrutiyet ve I. Cumhuriyete öğrenci hareketleri. Ankara: Başnur Matbaası.
Yazman, A. (1984).Atatürk’le Beraber. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
………… (1985). Razgrad Olayları. Yeni Türk Ansiklopedisi, İstanbul: Ötüken Yayınları. 3195.
…………... (2005). Razgrad olayları. Cumhuriyet Ansiklopedisi:1923-1940. Cilt: 1. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Ertürk,S.(2005). Bulgaristan basınında Türkiye ve Atatürk (1923-1938).Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 4, Cilt:14, İçtima: 2,1933; TBMM Zabıt Ceridesi, Devre:4, Cilt:15, İçtima:2, 1933.
Evelki Günkü Nümayiş. (1933,22 Nisan). Vakit,1-2.
Nümayiş Tahkikati. (1933,22 Nisan). Cumhuriyet, 1-2
Türk Mezarı Nasıl Yıkıldı. (1933,16 Nisan). Vakit, 2.
200 Bulgar Türk Mezarlığını Yıktılar.( 1933,18 Nisan). Vakit,1.
Türk Mezarlığı Fena Şekilde Tahrip Edildi.( 1933, 18 Nisan). Cumhuriyet,1.
Türklere Tecavüz Edildi. (1933, 18 Nisan).Son Posta,1.
Razgrad Faciası Derin Bir Teessür Uyandırdı.(1933, 19 Nisan). Cumhuriyet,1.
Türk Mezarı Kimler Tarafından Yıkıldı. (1933,19 Nisan). Vakit,9.
200 Bulgar Talebe Protesto Ettiler. (1933,20 Nisan). Cumhuriyet, 2.
Yunus Nadi. (1933, 20 Nisan) Razgrad faciası derin bir teessür uyandırdı. Cumhuriyet,1.
Razgrad Faciası Derin Bir Teessür Uyandırdı. (1933,20 Nisan). Cumhuriyet, 1.
Razgrad Tecavüzünü Protesto. (1933,20 Nisan). Hâkimiyeti Milliye,1.
Büyük Nümayiş. (1933, 21 Nisan). Akşam, 2.
Dün Nümayiş Yapılmak İstendi. (1933, 21 Nisan). Milliyet,1.
Muazzam Bir Nümayiş. (1933,21 Nisan). Son Posta, 9.
Talebe Dün Büyük Nümayiş Yaptı. (1933,21 Nisan). Cumhuriyet,1.
Sadık, N. (1933 ,22 Nisan). Evvelki günkü nümayiş. Akşam,1.
İstanbul’da ki Kanunsuz Hareket. (1933,22 Nisan). Hâkimiyeti Milliye,1.
Daver, B.(1933,22 Nisan) İşte Bulgar dostluğu. Cumhuriyet,1.
Evelki Günkü Nümayiş. (1933, 23 Nisan).Vakit,2.
Hadise Tahkikat Safhasında. (1933,23 Nisan). Son Posta,6.
Nümayiş Yapan Talebe Adliyeye Verildi. (1933, 23 Nisan). Cumhuriyet,1.
Tevfik Rüştü Bey Bulgar Başvekille Görüştü. (1933,24 Nisan). Cumhuriyet,1.
Razgrad Hadisesi. (1933,25 Nisan). Akşam, 1.
Bulgar Meclisinde.(1933, 26 Nisan). Hâkimiyeti Milliye,1.
Gençler Tahliye Edildiler. (1933,26 Nisan). Cumhuriyet,1.
Müsaadesiz Toplantı Hadisesi. (1933,26 Nisan). Akşam,1.
Büyük Gazi ve Gençlik. (1933,28 Nisan). Cumhuriyet,1.
Sobranya’da Garip ve Şiddetli Münakaşalar. (1933,28 Nisan). Cumhuriyet,1.
Safa, P. (1933,29 Nisan). Bu Ne Demek ? Cumhuriyet,2.
Bulgaristan’ı Protesto. (1933,30 Nisan). Cumhuriyet,1.
Razgrad Faciası Derin Bir Teessür Uyandırdı. (1933, 30 Nisan). Cumhuriyet, 1..