Türkiye’de Sağlıklı Kentler ve Büyükşehir Belediyeleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz

Sağlıklı kent kavramına ilişkin çalışmalar Dünya Sağlık Örgütü’nün girişimleri sonucunda 1987 yılında başlamıştır. 1987 yılında başlayan Sağlıklı Kentler Projesi 5 yıllık fazlar halinde dünyanın birçok ülkesinde uygulanmıştır. Bu ülkelerden biri olan Türkiye’de sağlıklı kentlere ilişkin uygulama ve işlemleri takip eden kuruluş Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği’dir. Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği’ne 30 Büyükşehir Belediyesinin 17’si üye olmuştur. 13 büyükşehrin üye olmaması hem kentsel alanlara hem de kırsal alanlara hizmet götüren büyükşehirler açısından önemli bir eksikliktir. Kentin sağlıklı olması sadece bireylerin fiziksel iyi oluşunu kapsamaz, psikolojik iyi oluş da dahil olmak üzere tüm çevrelerinin iyi olmasını sağlar. Kentleşmenin ortaya çıkardığı hızlı nüfus artışı ile ortaya çıkan büyükşehirlerde çevre ve sağlık sorunları insan hayatını olumsuz etkilemektedir. Bu kapsamda ortaya çıkan araştırma Büyükşehir belediyelerinin misyon ve vizyonlarında sağlıklı kent ifadelerine ne kadar yer verdiğinin ortaya koyulması amaçlanmıştır. Misyon ve vizyon kavramları büyükşehirlerin gelecek beklentileri ve temel hedeflerini ortaya koyması açısından değerlendirilmesi gereken önemli belgeler olduğundan incelemeye değer görülmüştür. Çalışmanın amacını gerçekleştirmek üzere öncelikle kent, kentleşme, sağlıklı kent kavramları ortaya konulmuştur. Daha sonra büyükşehir belediyeleri ve Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği kısaca incelenmiş ve büyükşehir belediyesi mevzuatı bu açıdan değerlendirilmiştir. Çalışmanın teorik çerçevesi oluşturulurken literatür taramasından hareketle yerli ve yabancı kaynaklardan elde edilen birincil ve ikincil verilere ulaşılmıştır. Çalışmanın alan araştırmasında vizyon ve misyonlarına ulaşılan 29 büyükşehir belediyesinde sağlıklı kent ifadelerinin hangi oranda yer aldığını ortaya koymak üzere içerik analizi yapılmıştır. İçerik analizi yapılırken Maxqda 12 programından faydalanılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kent, Kentleşme, Sağlıklı Kent, Misyon, Vizyon

A Comparative Analysis of the Metropolitan Municipality and Healthy Cities in Turkey

Studies on the concept of healthy city started in 1987 as a result of the initiative of the World Health Organization. The Healthy Cities Project, which started in 1987, has been implemented in many countries of the world in 5 year phases. In Turkey, which is one of these countries, the Turkish Healty Cities Association is the organization that follows the practices and procedures related to healthy cities. 17 of the 30 metropolitan municipalities became members of the Turkish Healthy Cities Association. The absence of 13 metropolitan municipalities is an important deficiency for the metropolitan cities that serve both urban and rural areas. The health of the city does not only involve the physical well-being of individuals, but also ensures that all their surroundings are well-suited, including psychological well-being, are good. In the metropolitan cities which are caused by rapid urban population growth, environmental and health problems negatively affect human life. Bu kapsamda ortaya çıkan araştırma Büyükşehir belediyelerinin misyon ve vizyonlarında sağlıklı kent ifadelerine ne kadar yer verdiğinin ortaya koyulması amaçlanmıştır. In this context, it is aimed to show how much space is given to healthy city expressions in the mission and vision of metropolitan municipalities. The concepts of Mission and vision are important because they are substantial documents that should be evaluated in terms of future expectations of metropolitan cities and their main objectives. In order to realize the purpose of the study, first of all, urban, urbanization and healthy urban concepts were introduced. Later, metropolitan municipalities and Turkey Healthy Cities Association examined briefly and municipal legislation is evaluated from this perspective. While the theoretical framework of the study was created, the primary and secondary data obtained from domestic and foreign sources were procured from the literature review. In the field study of the study, content analysis was performed in 29 metropolitan municipalities where the vision and missions were reached in order to determine the rate of healthy city expressions. In the field research, the visions and missions of 29 metropolitan municipalities were reached. Content analysis was performed to determine the rate at which healthy urban expressions take place. Content analysis was performed to determine the rate of healthy city expressions take place. During the content analysis, Maxqda 12 program was used.

Keywords:

City, Urbanization, Healthy City, Mission, Vision,

PDF

___

29 Büyükşehir Belediyesi Stratejik Planı (Mardin Büyükşehir Belediyesi Hariç). 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu.
6360 sayılı On Üç İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun.
Altuntaş, A. (2012). Sürdürülebilir toplumlar ve metropollerin baskılarından kurtulmak için alternatif bir yol: Sürdürülebilir kentler. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17), 135-148.
Aycan, Sefer, “Sağlıklı Kentler”, https://seferaycan.wordpress.com/2011/-03/21/saglikli-sehirler, E.T:: 23.12.2018.
Aydın, A. ve Belli A. (2018). Modern çağda müslüman kent: Medine’den metropole. Modernleşme Sürecinde Müslümanlar, (Ed.: Necmettin Çalışkan), Ankara: Nobel Yayınevi.
Başaran, İ. (2007). Sağlıklı kentler kavramının gelişiminde sağlıklı kentler projesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(3), 207-229.
Belli A. ve Aydın A. (2017). 6360 sayılı kanun ve yerelde merkezileşme. International Journal of Social Science, 55, 401-413. Doi:http://dx.doi.org/10.9761/JASSS6945.
Belli, A. ve Aydın, A. (2016). Dünya sağlık örgütü sağlıklı kent projesi kapsamında Aksaray belediyesinin değerlendirilmesi, I. Uluslararası Aksaray Sempozyumu, 27-29 Ekim 2016, Aksaray.
Bulut, Y. (2005). GAP bölgesinde kentleşme. Ankara: Nobel Yayınevi.
Çetin, S. (2009). Vizyon yönetimi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 96-103.
Edwards, P. ve Tsourus, A.D., (2008). A healthy city is an active city: a physical activity planning guide. WHO Regional Office for Europe.
Erkan, R. (2010). Kentleşme ve sosyal değişme. Ankara: Bilimadamı Yayınları.
Glaeser, E.L., (2013). A world of cities: The causes and consequences of urbanization ın poorer countries. National Bureau Of Economic Research, UK.
İnce, R.A. (2015). Türkiye'nin ikinci 500 büyük şirketinin misyon ve vizyon ifadelerine göre girişimcilik özellikleri. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2), 143-155.
İzmir Büyükşehir Belediyesi, http://skpo.izmir.bel.tr/Bagimsiz.aspx?MID=6, E.T.: 20.12.2018.
Jaysawal N. ve Saha S. (2014). Urbanization in India: An impact assessment. International Journal of Applied Sociology 4(2), 60-65 DOI: 10.5923/j.ijas.20140402.04.
Leeuw, E., (2001). Global and local (glocal) health: The who healthy cities programme. Global Change & Human Health, 2(1), 34-45.
McGranahan , G. ve Satterthwaite, D. (2014). Urbanisation concepts and trends, IIED, http://pubs.iied.org/pdfs/10709IIED.pdf, E.T.: 20.12.2019.
Muslu, Ş. (2014). Örgütlerde misyon ve vizyon kavramlarının önemi. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 3(5), 150-171.
Ocak, M., Güler M. ve Basım, N.H. (2016). Türk savunma sanayi firmaları vizyon ve misyon ifadelerinin içerik analizi. Yönetim ve Ekonomi, 23(2), 205-518.
Ok, V. (2007). Sağlıklı kentler için pasif iklimlendirme ve bina aero-dinamiği. VIII. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi Bildiri Kitabı, ss. 213-227.
Okçu, M. ve Kaya, E. (2008). Sağlıklı şehirler oluşturma sürecinde yerel yönetimlerin rolü. 1. Ulusal Yerel Yönetimler Sempozyumu Bildiri Kitabı, ss. 363-376.
Özcan, A. (2007). Ekolojik temele dayalı sürdürülebilir kentsel gelişme: Malatya kent örneği üzerinden bir değerlendirme. 38. ICANAS Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, 2(1), .685-707.
Papulova, Z. (2014). The significance of vision and mission development for enterprises in Slovak Republic. Journal of Economics, Business and Management, 2(1), 12-16.
Pawan, (2016). Urbanization and Its Causes and Effects: A Review. International Journal of Research and Scientific Innovation (IJRSI), III/IX, ss. 110-112.
Peng, X.,Chen, X., and Cheng,Y. (2000). Urbanization and its consequences. Demography Vol. II. http://www.eolss.net/Eolss-Sampleallchapter.aspx. E.T.: 15.12.2018.
Sharma B ve Nam E.W. (2017). A healthy city project: A case study of wonju city, South Korea and its relevance to the cities in Nepal. Journal of Gandaki Medical College-Nepal, 10(1), 34-42.
Susmaz, E. ve Ekinci E.C., (2009). Sağlıklı kentleşme süreci esasları. E-Journal of New World Sciences Academy, 481), 21-34.
Şahin, Y., (2018). Kentleşme politikası. Bursa:Ekin Yayınevi.
Şarköy Vizyon Planı, (2011), Trakya Kalkınma Ajansı.
T.C. 1982 Anayasası.
T.C. Sağlık Bakanlığı, Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Türkiye’de bulaşıcı olmayan hastalıklar ve risk faktörleri ile mücadele politikaları, Ankara, Yayın No: 809, http://www.saglikak-tuel.com/d/file/ulke_raporu_baski_hali_tr.pdf, E.T.: 20.12.2018.
Tanković A.C. (2013). Defining strategy using vision and mission statements of croatian organizations ın times of crisis. Ekonomska istraživanja – Economic Research, Special Issue, 331-342.
Tosun Karakurt, E. (2009). Sürdürülebilirlik olgusu ve kentsel yapıya etkileri. Paradoks, Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, 5(1), 103-120.
Tsourus, A.D. (2017). City leadershıp for health and sustainable development. Ministry of Health, Kuwait.
Türk Dil Kurumu, www.tdk.gov.tr, E.T.: 02.01.2019.
Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği Tüzüğü,
Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği, http://www.skb.org.tr/birlik-hakkinda/birlik-hakkinda, E.T.: 20.12.2018.
WHO, https://www.who.int/healthpromotion/conferences/previous/-jakarta/declaration/en/index1.html, E.T.: 28.12.2018.
WHO, https://www.who.int/healthy_settings/types/cities/en/, E.T.: 21.12.2018
World Health Organization Regional Office For Europe, (1997). Twenty steps for developing a healthy cities project.
Yalova Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, http://yalova.csb.gov.tr/saglikli-kent-nedir-kriterleri-nelerdir-haber-169094, E.T.: 25.12.2018.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H., (2004). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.