20294

Toplumsal Hareketlenmede Önemli Bir Durak: Sosyal Ağlarda Dijital Aktivizm ve Dinamiklerine İlişkin Y ve Z Kuşağının Farkındalıkları Üzerine Bir Araştırma

Dijital teknolojiler aracılığıyla insan ve dijital dünyanın etkileşimi artmış, dijital araçlar gündelik hayatımızın her anına nüfuz etmiştir. Özellikle Y ve Z kuşağının dijital platformlarla büyümeleri ve olgunlaşmaları; her konuya, duruma, olguya ilişkin yüksek ilgi ve merakları sosyal medya ve araçlarındaki rollerini daha etkin hale getirmiştir. Öyle ki dijital dönemin; kuşakların karakteristik özellikleri üzerindeki belirleyici etkisi de göz ardı edilememektedir. Dijital platformlarda toplumsal hareket kapsamına giren ekonomik, sosyal, çevresel, politik vb. konulara ilişkin fikir ve düşüncelerini paylaşma, kendini ifade etme isteği dijital aktivizm olgusunu gün yüzüne çıkarmış ve kuşakların dijital aktivizm hakkında bilgileri, görüşleri ve tutumları son derece önemli hale gelmiştir. Bu bağlamda çalışmanın amacı; dijital odaklı yaşayan, sosyal medya ve araçlarının öncelikli kullanıcılarından Y ve Z kuşağının dijital aktivizm hakkındaki farkındalıkları; bilgileri, bakış açıları, düşünce biçimleri, ilgileri, anlayış ve yorumlama düzeylerini tespit etmektir. Çalışmada nicel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak anket formu hazırlanmış ve anket Y ve Z kuşaklarına uygulanmıştır. Y ve Z kuşağından oluşan toplam 148 katılımcının verileri SPSS Windows 25.0 programına aktarılarak analiz edilmiştir. Veriler, anlamlılık p<0,05 düzeyinde değerlendirilmiştir. Nicel değişkenlerin analizi için Mann Whitney U testi kullanılmıştır. Kategorik değişkenler arasındaki ilişkiyi analiz edebilmek için Pearson Ki kare analizi yapılmıştır. Z kuşağının, Y kuşağından daha fazla sosyal ağlarda vakit geçirdiği; kuşakların sosyal ağları gündelik hayatlarında yaptıklarını detaylı paylaşmak ya da komik ve eğlenceli içerikleri bulmak dışında; dijital aktivizm kapsamında sosyal ağları; bir ideoloji veya toplumsal hareketi desteklemek amaçlı da kullandıkları sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

dijital aktivizm, toplumsal hareketlenme, y kuşağı, z kuşağı, sosyal ağ

A Significant Destination in Social Activation: A Research on Awareness of Y and Z Generation Regarding Digital Activism and Its Dynamics in Social Networks

The interaction of human and digital world has increased through digital technologies and digital means have penetrated into any moments of our daily life. Since especially Y and Z generations have grown and developed with the digital platforms; their high interest and curiosity related to every subject, circumstance, and fact have made their roles in social media and its means become more efficient. Such that, the determinative effect of digital period on characteristic features of the generations cannot be denied. Sharing opinion and ideas regarding issues such as economic, social, environmental, politic etc. within the scope of social activity in digital platforms and the will of self-expression have brought the fact of digital activism to light and the knowledge, views and attitudes of the generations on digital activism have become extremely significant. In this context, the goal of the research is to determine the levels of awareness, knowledge, views, way of thinking, interests, approaches and commenting of the Y and Z generation who live digitally oriented and whom are primarily users of social media and its means related to digital activism. The quantitative research method was used in the research. Questionnaire form was prepared as data acquisition tool and the questionnaire was applied to Y and Z generations. The data of 148 participants consisting of Y and Z generations in total was analysed by transferring to SPSS Windows 25.0 program. The data was evaluated at level of significance p<0,05. Mann Whitney U test was used in order for analysis of quantitative variables. Pearson Ki square analysis was applied in order to analyse relationship between categorical variables. It was concluded that Z generation spare time in social networks more than Y generation; they use social networks in order to support an ideology or social movement within the scope of digital activism except for using social networks for sharing what they did in their daily lives or searching for comic and funny contents.

Keywords:

digital activism, social activation, y generation, z generation, social network,

PDF

___

Andreas, M. K. ve Michael, H. (2010). The users of the world- the challenges and opportunities of social media. Paris: Business Horizons.
Artemova, A. (2018). Engaging generation Z through social media marketing. Licence Thesis, South- Eastern Finland University of Applied Sciences.
Bannon, S., Ford, K., ve Meltzer, L. (2011). Understanding millennials in the workplace. CPA Journal, 81(11): 61-65.
Bayraktar, N. (2017). “Y kuşağı nedir? Özellikleri nelerdir?.” 25.11.2019 tarihinde https://paratic.com/y-kusagi-nedir- ozellikleri-nelerdir/ adresinden erişilmiştir.
Bernstein, R. (2015). Move over millennials e here comes Gen Z. Ad age. 20.11.2019 tarihinde http://adage.com/article/cmo-strategy/movemillennials-gen-z/296577/ adresinden erişilmiştir.
Bolton, R., Hoefnagels A., Migchels, N., Kabadayi, S., Gruber T., Loureiro Y., ve Solnet, D. (2013). Understanding gen Y and their use of social media: A review and research agenda. Journal of Service Management, 24 (3), 245 – 267.
Boschele, A., Öztürk, F. ve Çetin, Ö. (2017). Dijital iletişim teknolojileri ve toplumsal hareketler bağlamında hacktivizm. Üsküdar University Journal of Social Sciences, 5, 429- 452.
Brodock, K., Mary, J. ve Timo, Z. (2009). Digital activism survey report DigiActive. 21.10.2019 tarihinde https://katebrodock.com/digital-activism-survey-results- ae2a5b16d944 / adresinden erişilmiştir.
Browman, S., Willis, C. (2003). We media: How audiences are shaping the future of news and information. The Media Center at the American Press Institute. 25.11.2019 tarihinde http://www.hypergene.net/wemedia/weblog.php adresinden erişilmiştir.
Cioletti, A. (2018). Hi there, gen Z! Nice to meet you. 21.10.2019 tarihinde https://www.licenseglobal.com/magazine-article/trendwatch-hithere-gen- z-nice-meet-you. adresinden erişilmiştir.
Clarke, B. P. (2012). Din sosyolojisi. Çev., İ. Çapcıoğlu. İstanbul: İmge Kitabevi. Crossley, N. (2002). Making sense of social movements. Buckingham, Philadelphia: Open University Press.
Çayır, F. (2018). Dijital bir hak mücadelesi olarak video aktivizm ve video aktivistlerin yaşadığı hukuki sorunlar. G. Şener ve N. Gider Işıkman (der.). Video Aktivizmde Kavramlar, Sorunlar, Uygulamalar içinde(s.55- 86). Ankara: Um: ag Vakfı Yayınları.
Çayır, K. (2016). Yeni sosyal hareketler. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
Çetin A. G. ve Başol, O. (2014). X ve Y kuşağı: Çalışmanın anlamında bir değişme var mı?. Ejovoc (Electronic Journal of Vocational Colleges), 4(4),1-15.
Çetin, C. ve Karalar, S. (2016). X, Y ve Z kuşağı öğrencilerin çok yönlü ve sınırsız kariyer algıları üzerine bir araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 14 (28), 157-197.
Çımrın, K. F. (2010). Yeni toplumsal hareketler ve kentsel yaşam. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 2, 45-58.
Çoban, S. (2009). Yeni toplumsal hareketler ve iktidar sorunu- Yeni toplumsal hareketler: Küreselleşme çağında toplumsal muhalefet içinde. İstanbul: Kalkedon Yayınları.
Çoşkun, K. M. (2007). Demokrasi teorileri ve toplumsal hareketler. Ankara: Dipnot Yayınları.
Demiroğlu, T. E. (2014). Yeni toplumsal hareketler: Bir literatür taraması. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 2(1), 133-144.
Duran, R. (2003). Yurttaş gazeteciliği, gazetecilik ve habercilik. İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları.
Form, W. ve Craig, J. (2013). Toplumsal hareketler ve toplumsal değişim. Çev., Olcay Sevimli, Ankara: Phoenix Yayınevi.
Giddens, A. (2000). Sosyoloji. Çev., Hüseyin Özel ve Cemal Güzel. Ankara: Ayraç Yayınları.
Greenfield, S. (2009). Id: The quest for meaning in the 21st century. UK: Hachette.
Hayta, A. B.(2013). A study on the of effects of social media on young consumers buying behaviors. European Journal of Research on Education, 65-74.
Ipadmin. (2017.) Aktivizm ve sosyal medya. 09.11.2019 tarihinde https://www.livaport.com/aktivizm-sosyal-medya/. Adresinden erişilmiştir.
Işık, G. (2015). Nükleer santral karşıtı bir toplumsal hareketin analizi-sanaldan sokağa toplumsal hareketler. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Jain, V. ve Pant, S. (2012). Navigating generation y for effective mobile marketing in India: A conceptual framework. International Journal of Mobile Marketing, 7(3), 56-65.
Joyce, M. (2010). Digital activism decoded the new mechanics of change. International Debate Education Association.
Keleş, N. H. (2011). Y kuşağı çalışanlarının motivasyon profillerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2), 129-139.
Kırık, M. A. ve Özcan, A. (2014). Bir dijital aktivizm örneği: Akıllı ağ çeteleri (Smart Mobs). AJIT-e: Online Academic Journal of Information Technology, 5(14), 61-78.
Kuran, E. (2018). Telgraftan tablete- Türkiye’nin 5 kuşağına bakış. İstanbul: Destek Yayınları.
Kuyucu, M. (2015). Y kuşağının radyo dinleme doyumları üzerine bir araştırma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(21), 186-202.
Lissitsa, S. ve Kol, O. (2016). Generation X vs. Generation Y - A decade of online shopping. Journal of Retailing and Consumer Services, 31, 304-312.
Lucky, A. (2017). The list of millennial characteristics. 09.11.2019 tarihinde http://luckyattitude.co.uk/millennial- characteristics/ adresinden erişilmiştir.
Mannheim, K. (1970). The problem of generations. Psychoanalytic Review. 57(3), 378-404.
Mccrindle, M. ve Wolfinger, E. (2009). The ABC of XYZ: Understanding the global generations. Australia: McCrindle Research Pty Ltd.
Meier, J, Austin, S. ve Crocker, M. (2010). Generation Y in the workforce: Managerial challenges. The Journal of Human Resource and Adult Learning. 6 (1), 68-78.
Melucci, A. (2016). Çağdaş hareketlerin sembolik meydan okuması. Çev., Kenan Çayır. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
Merriman, M. (2015). What if the next big disruptor isn't a what but a who?.” 12.11.2019 tarihinde https://www.ey.com/Publication/vwLUAssets/EY-what-if-the-next-big- disruptor-isnt-a-what-but-awho/$File/EY-what-if-the-next-big-disruptor-isnt-a- what-but-awho.pdf. adresinden erişilmiştir.
Metin, S. ve Kızıldağ, D. (2017). X ve Y kuşaklarının kariyer beklentilerinin farklılaşması: Otomotiv sektöründe bir araştırma. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler EnstitüsüDergisi, 14 (40), 340-363.
Morozov, E. (2017). Facebook ve Twitter sadece devrimcilerin gittiği yerlerdir. Çev., Filiz Aydoğan. İstanbul: Der Yayınları.
Morozov, E. (2007). How can activists and NGO‟S benefit from new media. 02.11.2019 tarihinde https://www.slideshare.net adresinden erişilmiştir.
Oblinger, D. ve Oblinger, L. J. (2005). Educating the net generation. Educause.
Olgun, B. (2015). Sosyal medyanın tüketici satın alma davranışları üzerindeki etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 4(12), 484- 507.
Özer, S. P, Eriş, D. E., Nezcan, Ö., ve Özmen, T. (2013). Kuşakların farklılaşan iş değerlerine ilişkin emik bir araştırma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 38, 123-142.
Palfrey, J. ve Gasser, U. (2008). Born digital: Understanding the first generation of digital natives. New York: Basic Book.
Park, J., ve Gürsoy, D. (2012). Generation effects on work engagement among U.S. hotel employees. International Journal of Hospitality Management, 31(4), 1195- 1202.
Prakash, G., ve Rai, J. (2017). The generation Z and their social media usage: A review and a research outline. Global Journal of Enterprise Information System. 9(2), 110- 122.
Prensky, M. (2001). Digital natives and digital immigrants. On the Horizon MCB University Press, 9(5), 1-6.
Randy, S. (1996). The activist's handbook: A primer for the 1990s and beyond. University of California Press.
Ruffin, O. (2004). Hacktivism, from here to there. 01.12.2019 tarihinde http://www.cultdeadcow.com/cDc_files/cDc-0384.php. adresinden erişilmiştir.
Sayımer, İ. (2014). Yeni medya ortamlarında ağlar oluşturan toplumsal hareket deneyimleri. Elektronik Mesleki Gelişim ve Araştırma Dergisi, 2(2), 97-112.
Selwyn, N. (2009). The digital native- myth and reality. Emerald Insight, 1(4), 364-379.
Sert, Y. N. (2012). Online aktivizm araçları yoluyla oluşturulan etkilerin metafor kullanılarak açıklanması örnek olay incelemesi: İnternetime dokunma eylemi. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 17, 126- 140.
Shaffer J.T. (2004). The media and civic engagement. 07.11.2019 tarihinde http://www.pewcenter.org/doingcj/speeches/s_grantmakers.html adresinden erişilmiştir.
Sivitanides, M. (2011). The era of digital activism. Conference for Information Systems Applied Research.
Sparks ve Honey Culture Forecast. (2015). Generation Z 2025: The final generation. 11.11.2019 tarihinde https://www.slideshare.net/sparksandhoney/gen-z-2025-the-final-generation-preview/99-GEN_Z_2025METHODOLOGYFor_Gen_Z adresinden erişilmiştir.
Taş, H. Y., Demirdöğmez, M., ve Küçükoğlu, M. (2017). Geleceğimiz olan Z kuşağının çalışma hayatına muhtemel etkileri. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 7(7), 1033-1048.
Tilly, C. (2008). Toplumsal hareketler 1768-2004. Çev., O. Düz. İstanbul: Babil Yayınları.
Touraine, A. (1999). Toplumdan toplumsal harekete. Çev., Kenan Çayır. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
Trevino, G. N. (2018). The arrival of generation Z on college campuses. Doctoral dissertation, University of The Incarnate Word.
Turhan, G., ve Okcu, M. (2018). Siyasette dijital yerliler ve göçmenler. Ankara: Gece Kitaplığı.
Tuten, L. T., ve Solomon, R. M. (2015). Social media marketing. Londra: Sage.
Uçkan, Ö. (2012). Dijital aktivizm ne kadar etkili ? 02.11.2019 tarihinde https://spotdergi.wordpress.com adresinden erişilmiştir Williams, C. K., ve Page, A. R. (2011). Marketing to the generations. Journal of Behavioral Studies in Business, 3, 11-17.
Yeğen, C. (2014). Dijital aktivizmin bir türü olarak hacktivizm ve redhack. EJournal of Intermedia. 1(1), 118-132.
Yeğen, C. (2015). Bir dijital aktivizm biçimi olarak slaktivizm: Change.org Örneği. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 85-108.
Yeniçıktı, T. N. (2014). İletişimsel eylem ve facebook: Gezi parkı olaylarında sosyal medyanın gücü. Selçuk İletişim Dergisi, 8(2), 263-284.
Yüksekbilgili, Z. (2016). Tüketici karar verme tarzlarının kuşaklara göre değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59), 1392-1402.