Köy Ölçeğinde Yerel Değerler ve Kırsal Alan Kimliği Analizi: Bayburt Örneği

Kırsal alanlar, ekonomisi tarıma dayanan, yüz yüze ilişkilerin yaygın olduğu, işbölümü ve uzmanlaşmanın gelişmediği toplumsal ortamlarda yaşayan insan topluluklarını içeren, kültürel desenin ve doğal değerlerin korunması açısından önem taşıyan çok yönlü mekanlardır. Bu bağlamda, kırsal kimliğin ve değerlerin tespiti ve analizi de önem teşkil ederken, yerel ve bölgesel çalışmalar açısından temel oluşturmaktadır. Bu çalışmada; köy ölçeğinde yerel değerlerin ortaya konması ve kırsal alan kimliğinin tespit edilmesi amacıyla, içinde bulunduğu bölgeyi (Bayburt) temsil eden 10 adet köy yerleşimi, doğal-kültürel peyzaj değerleri, geleneksel-modern mimari unsurları ve yerleşim biçimleri ile analiz edilmiştir. Çalışmada yürütülen veri toplama, gözlem çalışmaları ve birebir görüşmelerle alanın doğal ve kültürel değerleri ve kimliğe ilişkin karakteristikleri ortaya konmuş, baskın peyzaj karakterleri tespit edilerek değerlendirmeler yapılmıştır. Genelde köy içi ulaşım ve peyzaj dışında, altyapı sistemlerinde büyük sorunlar olmadığı görülmüştür. Ilin kırsal alanlarında, kuzey-güney ve doğu-batı çizgileri değişimlere sahne olmaktadır. Ağaçların arasında yüksek kesimlerde konumlanmış bir yerleşimin gizemi, ovaya yayılmış bir köyün şeffaflığı ile ortaya çıkan değişimler cezbedici niteliktedir. Söz konusu kırsal yerleşimlerin dikkati çeken en zayıf niteliği, etkin bir mimari karaktere rastlamanın mümkün olmamasıdır. Ayrıca köylerin büyük bölümünde, merkez sayılabilecek bir konumda yer alan camii ve genellikle onun etrafında şekillenen köy meydanı gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Kırsal peyzaj, kırsal kimlik, köy, Bayburt

Local Values in Village Scale and Analysis of Rural Area Identity: Sample of Bayburt

Rural areas are multifaceted places that are based on farming, have face-to-face relationships, involving a social structure which have undeveloped division of labor and specialization, and are important for the protection of cultural and natural values. In this context, while identification and analysis of rural identities and values are important, they also form the basis for local and regional studies. In this study; in order to determine the local values at the village level and to identify the rural area identity, 10 village settlements representing the region in which they are located(Bayburt) have been analyzed in terms of natural-cultural landscape values, traditional-modern architectural elements and settlement patterns. With data collection, observation studies and individual interviews carried out in the study, natural and cultural values, characteristics of identity were put forward and the dominant landscape characters of the area were determined and evaluated. In general, apart from intra-village transportation and landscape, there are no major problems in infrastructure systems.In the rural areas of this province, north-south and east-west lines are the scene of visual changes. The changes that occur with the mystery of a settlement located in high sections among the trees and the transparency of a village spread over the ovary are tempting. The most striking feature of the mentioned rural settlements is that they do not have an effective architectural character. In addition, most of the villages have a mosque in the center and a village square which is usually formed around the mosque.

Keywords:

Rural landscape, rural identity, village, Bayburt,

PDF

___

Arıcı, İ., (1982). Kırsal toplu yerleşimler ve işletme avlularının düzenlenmesi. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Ziraat Dergisi, 13(3-4), 173, Erzurum.
Aydemir, E., (2010). Yöresel mimari ve kırsal dokunun korunması: Artvin, Şavşat, balıklı mahallesi örneği. Yüksek Lisans Tezi, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Çubuk, M., (1985). Türkiye'de kentleşme süreci ve kırsal alan sorunları kolokyumu.
Dünya Şehircilik Günü Kolokyumları II, MSÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Yayınları.
Dirik, H., (2005). Kırsal peyzaj (planlama ve uygulama ilkeleri). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayın No:4559-486.
Erdem, M., (2012). Kırsal yerleşim peyzaj kimlik özelliklerinin tespiti, korunması ve geliştirilmesine yönelik değerlendirme matisi önerisi.
İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.
Gallent, N., Juntti, M., Kidd, S., Shaw, D., (2008). Introduction to rural planning. Routledge, Taylor and Francis Group.
Koç, N., Şahin, Ş., (1999). Kırsal peyzaj planlaması. Ankara: Ankara üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No: 1509(463).
Mucher, C. A., Klijn J. A., Wascher D. M., Schamine J. H.J., (2010). A new European Landscape Classification (LANMAP): A transparent, flexible and user-oriented methodology to distinguish landscapes. Ecological Indicators, 10,87–103
Neuman, M., (2000). Regional design: Recovering a great landscape architecture and urban planning tradition. Landscape and Urban Planning, 47, 115-128.
Tempesta, T., (2010). The perception of agrarian historical landscapes: A study of the Veneto plain in Italy. Landscape and Urban Planning 97, 258–272.