Kimlik Yönelimleri Açısından Alevi Gençlik

Bu çalışma, günümüz genç Alevilerin kimlik yorumlarına ve anlamlandırmalarına dair bir araştırmaya dayanmaktadır. Araştırmanın amacı, Alevi gençlerin kendi kimliklerini nasıl inşa edip yaşadıklarını fenomenolojik bakışla anlamaktır. Bu kapsamda nitel araştırma yöntemine uygun şekilde, Türkiye’nin farklı kentlerinde yaşayan 33 Alevi genç ile derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Genç Alevilerin kendi toplumsal kimliğine bakış açısına, Alevilik bilincine, inanca bağlılık düzeyine, önceki kuşaktan farklılığına, kimliğinden dolayı dışlanma biçimi ile kimlik stratejilerine göre beş kimlik yönelimi tespit edilmiştir. Bu eğilimler; “İnanç Yönelimli Alevilik”, “Kültür Yönelimli Alevilik”, “Etnik Yönelimli Alevilik”, “Politik Yönelimli Alevilik” ve “Birey Yönelimli Alevilik” şeklinde kategorize edilmiştir. Birincisinde inanç merkezli ve ritüeller ekseninde kolektif kimlik inşası söz konusuyken ikincisinde inanca dayalı pratiklerin zayıf ancak kültürel kimlik olarak Aleviliğin baskın olduğu görülmüştür. Alevi kimliğini diğer etnik kimliğiyle vurgulayanlar ise üçüncü kategoride değerlendirilmiştir. Politik yönelimlilerde ise Aleviliğin ideolojik ve politik kavranışı hâkimdir. Her kategorideki bireylerin Aleviliğe dair kolektif yorum şemalarına ve tasarımlarına sahip olduğu görülmüştür. Son olarak bireysel yönelimlilerde ise herhangi bir kolektif ağa ve aracı organizasyonlara dâhil olunmadan bir kimlik yorumu geçerlidir. Beş kimlik yönelimi arasında geçişkenlikler ve devinimler olabilmektedir. Bu durum, Alevi kimliğinin sınırlarının dinamikliğini öne çıkarmaktadır. Yeni kuşağın Aleviliği yaşama ve yorumlama biçimlerinde çeşitlilikler ve farklı dinamikler göze çarpmaktadır. Ayrıca toplumsal, kültürel ve siyasal etkileşim süreçlerindeki bütünleşmelerin yeni bir Alevi entitesinin inşasına vesile olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler:

Toplumsal kimlik, Kimlik inşası, Etnisite, Alevilik, Alevi gençlik.

Alevi Youth in Terms of Identity Orientations

This study is based on a research of the identity interpretation and meaning of today's young Alevis. The aim of the research is to understand by phenomenological perspective how Alevi youth build and live their own identities. In this context, in line with the qualitative research method, in-depth interviews were conducted with 33 Alevi young people living in different cities of Turkey. Five identity orientations have been determined based on the young Alevis' perspective on their own social identity, Alevism consciousness, faithfulness level, differences from previous generations, exclusion due to identity, and identity strategies. These tendencies are categorized as “Faith-Oriented Alevism”, "Culture Oriented Alevism", "Ethnically Oriented Alevism", "Politically Oriented Alevism", and "Individual Oriented Alevism”. In the first one, it is the establishment of collective identity in the axis of faith and centered on the ritual. In the latter, faith-based practices of Alevism are weak, but cultural discourse is dominant. Those who emphasized their Alevism with their other ethnic identities were evaluated in the third category. On the other hand, the ideological and political view of Alevis is more dominant in the political orientations. It has been observed that individuals in each category have collective interpretation schemes and designs of Alevism. Finally, identity interpretation in individual orientations has been developed without any need for collective networks and intermediary organizations. There may be fluidities and shifts between five identity orientations. This situation reflects the dynamics of the boundaries of the Alevism. The new generation of Alevis have a variety of different dynamics in terms of their way of living and interpreting their identity. It can also be said that integration in social, cultural and political interaction processes leads to the construction of a new Alevi entity.

Keywords:

Social identity, Identity building, Ethnicity, Alevism, Alevi youth,

PDF

___

Aydın, S. (2015). “Bir etno-dinsel kimlik olarak alevilik”. Kızılbaşlık Alevilik Bektaşilik: Tarih-Kimlik, İnanç- Ritüel (içinde). Der. Yalçın Çakmak- İmran Gürtaş. İstanbul: İletişim, 11-32.
Barth, F. (2001). "Giriş", Etnik Gruplar ve Sınırları (içinde). Der. Fredrik Barth. Çev. Ayhan Kaya- Seda Gürkan. İstanbul: Bağlam.
Bauman, Z. (2016). Cemaatler: Güvenli olmayan bir dünyada güvenlik arayışı. Çev. Nurdan Soysal. İstanbul: Say.
Bauman, Z. (2018). Akışkan modernite. Çev. Sinan Okan Çavuş. 3. Baskı. İstanbul: Can.
Bruinessen, M. V.. (2000). Kürtlük, Türklük, Alevilik. Çev. Hakan Yurdakul. 2.baskı. İstanbul: İletişim.
Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. Çeviri Ed. Mesut Bütün-Selçuk Beşir Demir. Ankara: Siyasal.
De Certeau, M., (2008). Gündelik hayatın keşfi-I: Eylem, uygulama, üretim sanatları. Çev. Lale Arslan Özcan, Ankara: Dost.
Doğan, E. (2011). “Representation of the Framework of Decentralization of Alawi Television: The Case of “Cem TV” and “Su TV””. Ed. İsmail Şiriner- Lubomίr Nenička. Globalisation Dimensions & Impacts. Global Studies Series Vol. 1. London: IJOPEC Pub. s.427-440.
Droogers, A. (2012). “Dinin tanımlanması: Bir sosyal bilim yaklaşımı”. Der. Peter B. Clarke. Din sosyolojisi: Kuram ve yöntem içinde. Çev. Ed. İhsan Çapcıoğlu. Ankara: İmge. Ss.415-438.
Douglas, M. (2007). Saflık ve tehlike: Kirlilik ve tabu kavramlarının bir çözümlemesi. Çev. Emine Ayhan. İstanbul: Metis.
Erdemir, E. (2005). Tradition and modernity: Alevi’s ambiguous terms and Turkey’s ambivalent subjects. Middle Eastern Studies. 41(6), 937-51.
Eriksen, T. H. (2004). Etnisite ve milliyetçilik: Antropolojik bir bakış. Çev. Ekin Uşaklı. İstanbul: Avesta.
Ezgin, Ö. (2013). Alevi gençliği, deneyim ve talepler: Biz özne olarak alevilik. 176-194.
Demet Lüküslü- Hakan Yücel (der.) Gençlik Halleri: 2000’li Yıllar Türkiye’sinde Genç Olmak içinde. Ankara: Elif.
Geçgin, E. (2015). Alevi milliyetçiliği mümkün mü?. Yalçın Çakmak-İmran Gürtaş (der.) Kızılbaşlık Alevilik Bektaşilik: Tarih-Kimlik-İnanç-Ritüel içinde. İstanbul: İletişim. s.413-447.
Gezik, E. (2012). Dinsel, etnik ve politik sorunlar bağlamında alevi kürtler. İstanbul: İletişim.
Kiremit, İ. (2015). Nusayri (Arap Alevileri) üzerine bir değerlendirme: Kimlik ve öteki olma. Kızılbaşlık Alevilik Bektaşilik: Tarih-Kimlik, İnanç- Ritüel (içinde). Der. Yalçın Çakmak- İmran Gürtaş. İstanbul: İletişim, 369-395.
Kottak, C. P. (2002). Antropoloji, insan çeşitliliğine bir bakış. Çev. Serpil N. Altuntek vd., Ankara: Ütopya.
Larrain, J. (1995). İdeoloji ve kültürel kimlik. Çev. Neşe Nur Domaniç. İstanbul. Sarmal.
Masssicard, É. (2009). Alevi sorunu. Semih Vaner (haz.) 21. Yüzyıla Girerken Türkiye içinde. İstanbul: Kitap. S.323-348.
Ocak, A. Y. (2015). Türk ve Türkiye tarihinde İslam’ı çalışmak yahut “Arı Kovanına Çomak Sokmak”. Yalçın Çakmak-İmran Gürtaş (der.) Kızılbaşlık Alevilik Bektaşilik: Tarih-Kimlik-İnanç-Ritüel içinde. İstanbul: İletişim. s.55-70.
Ocak. A. Y. (2018). Türk sufiliğine bakışlar. 17. Baskı. İstanbul: İletişim.
Özben, M. (2011). Kirlilik kavramı ve aleviliğin asimilasyonu. İstanbul: Ayrıntı.
Özdalga, E. (2014). Kimlik denklemleri: Türkiye’nin sosyo-kültürel anlam haritası. Çev. Sevgi Tuncel. İstanbul: İletişim.
Özmen, F. A. (2011). Politik bir gençlik kuşağı: Post 80 alevi gençliği. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 3(1), 11-22.
Salman, C. (2018). Lamekandan cihana göç kimlik alevilik. Ankara: Dipnot.
Schankland, D. (2003). The alevis in Turkey: The emergence of a secular Islamic tradition. London: Routledge.
Schütz, Alfred. (2018) Fenomenoloji ve toplumsal ilişkiler. Türkçe Söyleyen. Adnan Akan-Seyda Kesikoğlu. Ankara: Heretik, 2018.
Scott, J. C. (1995). Tahakküm ve direniş sanatları: Gizli senaryolar. Çev. Alev Türker, İstanbul: Ayrıntı.
Seufert, G.. (2005). Mezhep ile etnisite arasında: Küreselleşen İstanbul’da Bir Kürt-Alevi aşiret. Ayşe Öncü- Petra Weyland (der.) Mekân, Kültür, İktidar: Küreselleşen Kentlerde Yeni Kimlikler içinde. Çev. Leyla Şimşek-Nilgün Uygun. İstanbul: İletişim, 215-238.
Tol, U. (2016). Kentsel alevilik ve alevi gençlerin kimlik arayışları. İstanbul: Podem.
Yıldırım, R. (2012). Geleneksel alevilikten modern aleviliğe: tarihsel bir dönüşümün ana eksenleri. Türk Kültürü ve Hacı Bektaşi Veli Araştırma Dergisi, 62, 135-162.
Yıldırım, R. (2018). Geleneksel alevilik: İnanç, ibadet, kurumlar, toplumsal yapı, kolekif bellek. İstanbul: İletişim.
Zırh, B. C. (2017). Alevi-olmayan bir araştırmacı olarak alevilik üzerine çalışmak: Göç-mekânda ama evde çok alanlı etnografi”. Moment Dergi, 4(1), 52-72.