İktidarın Meşruiyeti ve Rıza Üretimi: Masallardan ve Mitlerden Kitle İletişimine Toplumsal Bilincin İnşası

Tarihsel süreçte bütün iktidar biçimleri, iktidarı ellerinde tutmak ve bunun sürekliliğini sağlamak adına verdikleri mücadelede meşru bir zemine dayanma ve yönetilenlerin rızasını kazanma ihtiyacı duymuşlar; bu ihtiyaçla farklı yöntem ve tekniklere başvurmuşlardır. Toplumsal bilincin ve hegemonyanın inşasına da hizmet eden bu yöntem ve teknikler, zaman içinde dönüşmüş ve biçim değiştirmiş olsalar da temelde aynı amaca hizmet etmişlerdir. Bu çalışma, sosyal ve siyasal yaşantıdaki güç ve iktidar ilişkileri çerçevesinde tarih boyunca iktidarların toplumsal bilinci inşa etmek ve rıza üretmek üzere başvurdukları farklı yöntemleri ortaya koymayı amaçlamaktadır. Betimsel araştırma tasarımına sahip çalışma, ilkel topluluklardan modern kapitalist toplumlara kadar iktidarlar tarafından kullanılan hegemonya ve rıza üretim araçlarının tarihsel evrimine odaklanmakta; modern öncesi toplumlarda bu amaçla kullanılan masallar, mitler ve kutsal yalanların modern kitle iletişim araçlarıyla arasındaki ilişkiyi tartışmaktadır. Buna göre modern öncesi dönemde masalları ve mitleri yayan masalcılar, ozanlar ve destancıların yerini modern kapitalist toplumlarda kitle iletişim araçları almıştır. Modern ya da teknolojik masalcılar olarak adlandırabileceğimiz kitle iletişim araçları modern masalların ve mitlerin hem üreticisi hem de dağıtıcısı konumundadırlar. Söz konusu modern masallar ve mitler çoğu zaman ‘gerçeklik’ iddiasıyla sunulmakta, iktidarın yapısı ve sistemin doğası maskelenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

İktidar, meşruiyet, hegemonya, rıza üretimi, toplumsal bilincin inşası

Legitimacy of Power and Consent Manufacturing: Construction of Social Consciousness From Tales and Myths to Mass Communication

In the historical process, all forms of power needed to stand on a legitimate basis and gain the consent of the ruled in their struggle to keep power in their hands and to ensure its continuity; and they have resorted to different methods and techniques within the scope of this need. Even if these methods and techniques, which also serve to construction of social consciousness and social hegemony, were transformed, and changed their shapes over time, they basically served the same purpose. This study aims to present the different methods that the powers have used in order to construction of social consciousness and consent manufacturing throughout history within the framework of power relations in social and political life. The study, with a descriptive research design, focused on the hegemony and consent manufacturing tools used by the powers, starting from primitive communities to modern capitalist societies, within the context of their historical evolution; and discusses the relationship between tales, myths and noble lies used for this purpose in pre-modern societies with modern mass media. According to this, mass media in modern capitalist societies replaced storytellers and poets who spread tales and myths in the pre-modern period. Mass media, which we can call modern or technological storytellers, are both producers and distributors of modern tales and myths. These modern tales and myths are often presented with the claim of 'reality', the structure of the power and the nature of the system are masked.

Keywords:

Power, legitimacy, hegemony, consent manufacturing, construction of social consciouness,

PDF

___

Akarcalı, S. (1997). Uluslararası iletişimde propaganda ve ideoloji. Ankara: Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.
Althusser, L. (2014). İdeoloji ve devletin ideolojik aygıtları. (A. Tümertekin, Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları.
Arendt, H. (1994). İnsanlık durumu. (B. S. Şener, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
Barthes, R. (1990). Çağdaş söylenler.(T. Yücel, Çev.). İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
Baudrillard, J. (2001). Tam ekran. (B. Gülmez, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Bernays, E. L. (1936). Propaganda. New York: Liveright Publishing Corporation.
Bernays, E. L. (1947). The engineering of consent. The ANNALS of the American Academy of Political and Social Science, 250 (1), 113-120.
Biber, A. ve Turancı E. (2014). Toplumsal şeytan üçgeni: İktidar, hegemonya ve propaganda. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 21, 28-41. DOI: 10.31123/akil.442999
Canetti, E. (2006). Kitle ve iktidar. (G. Aygen, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Chomsky, N. (1995). Medya denetimi. (Ş. Süer, Çev.). İstanbul: Tümzamanlar Yayıncılık.
Chomsky, N. (2010). İktidarı anlamak.(P. R. Mitchell ve J. Schoeffel, Ed.). İstanbul: Bgst Yayınları.
Çetin, H. (2003). Siyasetin evrensel sorunu: İktidarın meşruiyeti-meşruiyetin iktidarı. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 58(3), 61-88.
Çoban, S. (2014). Medya ve iktidar -hegemonya, statüko, direniş. E. Arsan ve S. Çoban (Haz.), İktidarın Medyası içinde (s. 27-52). İstanbul: Ezgi Matbaa.
Duverger, M. (1964). Politikaya giriş. (S. Tiryakioğlu, Çev.). İstanbul: Varlık Yayınları.
Duverger, M. (1982). Siyaset sosyolojisi. (Ş. Tekeli, Çev.). İstanbul: Varlık Yayınları.
Eliade, M. (2001). Mitlerin kökenleri. (S. Rifat, Çev.). İstanbul: Om Yayınevi.
Fiske, J. (1996). İletişim çalışmalarına giriş. (S. İrvan, Çev.). Ankara: Ark Yayınları.
Foucault, M. (2007). İktidarın gözü. (I. Ergüden, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Foucault, M. (2014). Özne ve iktidar.(I. Ergüden ve O. Akınhay, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Freire, P. (1993). Pedagogy of the oppressed, New York: The Continuum International Publishing Group.
Fromm, E. (2015). Rüyalar, masallar, mitler. (A. Arıtan ve K. H. Ökten, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
Gramsci, A. (2008). Hapishane defterleri. (K. Somer, Çev.). Ankara: Aşina Kitaplar.
Herman, E. S. ve Chomsky, N. (1999). Medya halka nasıl evet dedirtir. (İ. Kaplan, Yay. Haz.). İstanbul: Minerva Yayınları.
Hitler, A. (2005). Kavgam. (H. C. Yalçın, Çev.). İstanbul: Manifesto Kitapları.
Hobbes, T. (2017). Leviathan. (S. Lin, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Kapani, M. (1998). Politika bilimine giriş. Ankara: Bilgi Yayınevi.
Kaplan, Y. (1991). Öykü anlatma ve mit üretme aracı olarak televizyon. Y. Kaplan (Der.), Enformasyon Devrimi Efsanesi içinde (s. 115-139). Kayseri: Rey Yayınları.
Kışlalı, A. T. (1997). Siyaset bilimi. Ankara: İmge Kitabevi.
Lasswell, H. D. (1927). The theory of political propaganda. The American Political Science Review, 21(3), 627-631, https://www.jstor.org/stable/1945515(14.02.2020).
Le Bon, G. (1997). Kitleler psikolojisi. (Y. Ender, Yay. Haz.). İstanbul: Hayat Yayınları.
Lippmann, W. (1998). Public opinion. New Brunswick, New Jersey: Transaction Publishers.
Lull, J. (2001). Medya iletişim kültür. (N. Güngör, Çev.). Ankara: Vadi Yayınları.
Machiavelli, N. (1994). Prens.(N. Güvenç, Çev.). İstanbul: Anahtar Yayınları.
Marx, K. (2009a). Louis Bonaparte’ın 18 Brumaire’i. (E. Özalp, Çev.). İstanbul: Yazılama Yayınları.
Marx, K. (2009b). Fransa’da sınıf mücadeleleri 1848-1850. (E. Özalp, Çev.). İstanbul: Yazılama Yayınları.
Mills, W. (1974). İktidar seçkinleri. (Ü. Oskay, Çev.). Ankara: Bilgi Yayınevi.
Nye, J. S. (1990). The changing nature of world power. Political Science Quarterly, 105 (2), 177-192.
Platon (2004). Devlet. (S. Eyuboğlu ve M. A. Cimcoz, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Postman, N. (2004). Televizyon öldüren eğlence. (O. Akınhay, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Poulantzas, N. (2004). Faşizm ve diktatörlük. (A. İnsel, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Propp, V. (1985). Masalın biçimbilimi. (M. Rifat ve S. Rifat, Çev.). İstanbul: Bilim/Felsefe/Sanat Yayınları.
Rousseau, J. J. (2005). Toplum sözleşmesi. (T. Ilgaz, Çev.). Ankara: Paragraf Yayınevi.
Russell, B. (2003). İktidar. (E. Esençay, Çev.). İzmir: İlya Yayınevi.
Satır, M. E. (2018). Siyasal meşruiyetin sağlanmasında medyanın rolü üzerine bir değerlendirme. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, 30, 115-128. DOI: 10.17829/turcom.457154
Schiller, H. (1993). Zihin yönlendirenler. (C. Cerit, Çev.). İstanbul: Pınar Yayınları.
Sennett, R. (2005). Otorite. (K. Durand, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Strauss, L. (1978). The city and man. Chicago & London: The University of Chicago Press.
Strauss, L. (1996). The origins of political science and the problem of Socrates. Interpretation, 23 (2), 127-207.
Thompson, B. J. (2008). Medya ve modernite(S. Öztürk, Çev.). İstanbul: Kırmızı Yayınları.
Virilio, P. (2003). Enformasyon bombası. (K. Şahin, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
Watt, I. (2014). Modern bireyciliğin mitleri.(M. Doğan, Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
Weber, M. (2008). Bürokrasi ve otorite. (H. B. Akın, Çev.). Ankara: Adres Yayınları.
Weber, M. (2012). Ekonomi ve toplum (Cilt. 2). (L. Boyacı, Çev.). İstanbul: Yarın Yayınları.