Hizmetkâr Okul Liderliği: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması

Bu çalışmanın amacı, okul müdürlerinin hizmetkâr liderlik davranışlarını ölçmeye yönelik geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmektir. Araştırmanın çalışma grubunu, 2018-2019 eğitim-öğretim yılında Mardin İli Merkez Artuklu İlçesindeki resmi ilkokullarda görev yapmakta olan 372 öğretmen oluşturmaktadır. Ölçeğin yapı geçerliği Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) ile incelenmiştir. Açımlayıcı Faktör Analizi sonucunda 35 madde ve beş faktörden (hizmet anlayışı, geliştirme, iletişim, dürüstlük, yönetim becerisi) oluşan bir yapı elde edilmiştir. Ölçeğin açıkladığı toplam varyans oranı %67,811 olarak saptanmıştır. Ölçekte yer alan maddelerin faktör yük değerleri .367 ile .833 arasında yer almıştır. Ölçeğin beş faktörlü yapıyı ölçtüğü doğrulayıcı faktör analizi (DFA) ile de doğrulanmıştır. Ölçeğin güvenirliği için Cronbach Alpha iç tutarlılık katsayına ve madde toplam korelâsyonlarına bakılmıştır. Cronbach Alpha değerleri faktör için sırasıyla .892, .903, .901, .924, .873 ve tüm ölçek için .971 olarak bulunurken faktörlerde yer alan maddelerin madde toplam korelasyonları ise .530 ile .749 arasında değişmiştir. Yapılan tüm geçerlik ve güvenirlik analizi sonuçları, Hizmetkâr Okul Liderliği Ölçeğinin öğretmenlerin çalışma grubu olarak alınacağı çalışmalarda geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olarak kullanılabileceğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

okul, liderlik, hizmetkâr liderlik

Servant School Leadership: A Scale Development Study

The aim of this study is to develop a valid and reliable scale for measuring the servant leadership behaviors of school principals. The study group of the research consists of 372 teachers working in public primary schools in the Central Artuklu District of Mardin Province in the 2018-2019 academic year. The construct validity of the scale was examined by Exploratory Factor Analysis (EFA). As a result of Exploratory Factor Analysis, a structure consisting of 35 items and five factors (service concept, development, communication, honesty, management skills) was obtained. The total variance rate explained by the scale was determined to be 67.811 %. The factor load values of the items in the scale ranged between .367 and .833. It was also confirmed by Confirmatory Factor Analysis (CFA) that the scale measures the five-factor structure. In order to determine the reliability of the scale, Cronbach Alpha internal consistency coefficient and item total correlations were examined. Cronbach Alpha values are .892, .903, .901, .924, .873 for the factors and .971 for the entire scale, respectively. The item total correlation values in the factors have changed between .530 and .749. The results reveal that the scale is reliable on the basis of factors and as a whole. All validity and reliability analysis results show that Servant School Leadership Scale can be used as a valid and reliable measurement tool in the studies where teachers will be taken as a working group.

Keywords:

School , leadership, servant leadership,

PDF

___

Akbulut, Y. (2010). Sosyal bilimlerde SPSS uygulamalar. İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık. Akiş, Y. T. (2005). Sosyal ve kurumsal liderlik. Ceo’s Leadership Insights, 21, 1-5.
Akyüz, B. (2012). Hizmetkâr liderlik davranışlarının örgütsel adalet, örgütsel vatandaşlık davranışları ve performans üzerine etkisi: Eğitim sektörü üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış doktora tezi. Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Kocaeli.
Balcı, A. (2001). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Yayıncılık.
Barbuto, J. E., ve Wheeler, D.W. (2006). Scale development and construct clarification of servant leadership. Group ve Organization Management, 31(3), 300- 326.
Bayram, N. (2009). Sosyal bilimlerde SPSS ile veri analizi. Bursa: Ezgi Kitabevi.
Blanchard, K., Blanchard, S. ve Zigarmi, D. (2007). Hizmetkâr liderlik. K. Blanchard (Ed.), Liderlikte Çıtayı Yükseltmek içinde (s. 293-324). İstanbul: Kaizen-Resital Yayıncılık.
Büyüköztürk, Ş. (2005). Anket geliştirme. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(2), 133-151.
Büyüköztürk, Ş. (2013). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. Can, A. (2013). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi.
Comfrey, A. L. ve Lee, H. B. (1992). A first course in factor analysis. Hillsdale, Nj: Lawrence Erlbaum Associates.
Dennis, R. S. ve Bocarnea, M. (2005). Development of the servant leadership assessment instrument. Leadership ve Organization Development Journal, 26(8), 600-615.
Dierendonck, D. V. ve Nuijten, I. (2011). The servant leadership survey development and validation of a multidimensional measure. Journal of Business and Psychology, 26(3), 249-267.
Ekinci, A. (2015). Okul müdürlerinin hizmetkâr liderlik davranışları ölçeğinin geliştirilmesi ve hizmetkâr liderlik davranışlarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 179(40), 341-360.
Ekinci, A. ve Sakız, H. (2020). Handbook of research on positive organizational behavior for ımproved workplace performance. Servant Leadership Within the Context of Organizational Efficacy. İçinde (s.86-101), IGI Global, Pennsylvania, USA.
Erkorkmaz, U., Etikan, İ., Demir, O., Ozdamar, K. ve Sanisoglu, S. Y. (2013). Doğrulayıcı factor analizi ve uyum indeksleri. Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi 33(1), 210-223.
Fındıkçı, İ. (2012). Bir gönül yolculuğu hizmetkâr liderlik (3. Baskı). İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.
Gorsuch, R. L. (1997). Exploratory factor analysis: Its role in itemanalysis. Journal of Personality Assessment, 68(3), 532-560.
Greenleaf, R. K. (2002). Focus on leadership. L. C. Spears (Ed.). Essentials of servantleadership (s. 19-26). New York: John Wiley ve Sons, Inc.
Hardin, F. (2003). Impacting texas public schools through a student servant leader model: A case study. Unpublished doctoral thesis, Texas Tech University, Texas.
Izquierdo, I., Olea, J. ve Abad, F.J. (2014). Exploratory factor analysis in validation studies: Use sandre commendations. Psicothema, 26(3), 395-400.
Laub, J. A. (1999). Assessing the servant organization: Development of the servant organizational leadership assessment (SOLA) instrument. Unpublished Ph. D. Thesis. Florida Atlantic University.
Liden, R. C., Wayne, S. J. Zhao, H. ve Henderson, D. (2008), Servant leadership: Development of a multidimensional measure and multi-level assessment, The Leadership Quarterly, 19(2), 161-177.
Page, D. ve Wong, T. P. (2000). A conceptual framework for measuring servant leadership. In S. Adjibolosoo (Ed.), The Human Factor İn Shaping The Course of History and Development içinde (s.1-28), Oxford: University Press of America.
Patterson, K. (2003). Servant leadership: A theoretical model. Servant Leadership Research Roundtable. Regent University School of Leadership Studies. 12 Nisan 2020 tarihinde http://www.regent.edu/acad/global/publications /sl_proceedings/2003/patterson_servant_leadership.pdf adresinden erişildi.
Spears, L. C. (1998). Insights on leadership: Service, stewardship, spirit, and servantleadership. New York: Wiley and Sons.
Spears, L. C. (2002). Focus on leadership: Servant-leadership for the twenty-first century. L. C. Spears and M. Lawrence (Eds.), focus on leadership içinde (s.1- 19). New York: John Wiley And Sons, Inc.
Spears, L. C. (2010). Character and servant leadership: Ten characteristics of effective, caring leaders. The Journal of Virtues ve Leadership, 1(1), 25-30.
Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş. Ankara: Ekinoks Yayıncılık.
Tavşancıl, E. (2010). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Tezbaşaran, A. A. (1997). Likert tipi ölçek geliştirme kılavuzu. Ankara: Türk Psikologlar Derneği.
Trompenaars, F. ve Voerman, E. (2009). Servant-leadership across cultures: Harnessing the strengths of the world’s most powerful management philosophy. New York: The McGraw-Hill Companies.
Vinod, S. ve Sudhakar, B. (2011). Servant leadership: A unique art of leadership, Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business, 2(11), 456-467.
Yılmaz, V. ve Çelik, H. E. (2009). Lisrel ile Yapısal Eşitlik Modellemesi I Temel Kavramlar, Uygulamalar, Programlama. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.