Elektrik Piyasalarında Yeniden Yapılanma ve Türkiye Elektrik Piyasasında Yapısal Dönüşüm

Elektrik piyasaları monopolcü yapıdan rekabetçi yapıya geçiş yaşanan piyasalardır. Bir çok ülkede 1980 sonrası dönemde elektrik piyasalarında serbestleşme süreci başlamıştır. Bu çalışmada iktisat teorisinde uzun yıllar üzerinde tartışılan doğal monopol ve doğal monopolün düzenlenmesi konuları ele alınarak elektrik piyasalarında yapılanmaya ilişkin modeller açıklanmıştır. Ardından Türkiye Elektrik Piyasasında meydana gelen yapısal dönüşüm yasal düzenlemeler çerçevesinde açıklanmış ve elektrik piyasalarında serbestleşme sürecinde Türkiye’de mevcut durum değerlendirilmiştir. Türkiye’de elektrik piyasasında üretim özelleştirmeleri ile başlayan reform süreci toptan ticaret piyasasının tasarımında değişikliklerle devam etmiştir. 2013 yılında yürürlüğe giren 6446 sayılı elektrik piyasası kanunu ile kurulan EPİAŞ ile enerji borsasına ilişkin önemli bir aşama kaydedilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Doğal Monopol;Serbestleşme;Elektrik Piyasaları.

Restructuring in the Electricity Markets and Structural Transformation in Turkish Electricity Market

Electricity markets are changed over from monopolistic to competitive structure. In many countries liberalization process in electricity markets began after 1980. In this study models for restructuring the electricity markets are explained with the natural monopoly and its regulation which is discussed in economic theory over many years. Then structural transformation in Turkish Electricity Market is explained within the legal arrangament framework and in liberalization process of electricity markets current state of Turkey is evaluated. In Turkey, the reform process in electricity market began with the liberalization of production and ıt is contiuned to change the design of the wholesale market. There has been significant progress for energy exchange by the establishment of EPİAŞ with the Electricity Market Law Numbered 6446 in 2013.

Keywords:

Natural Monopoly Liberalization Electricity Markets,

PDF

___

Akça, H. (2007), Regülasyon Ekonomisi, Nobel Kitabevi, Adana.
Ardıyok, Ş. (2002), Doğal Tekeller ve Düzenleyici Kurumlar, Türkiye için Düzenleyici Kurum Modeli, Rekabet Kurumu, Lisansüstü Tez Serisi, No:9.
Atiyas İ. (2006), “Elektrik Sektöründe Serbestleşme ve Düzenleyici Reform”, Tesev Yayınları, ISBN 975-8112-69-4 http://www.tesev.org.tr/assets/publications/file/Elektrik%20Sekt%C3%B6r%C3%BCnde%20Serbestle%C5%9Fme%20ve%20D%C3%BCzenleyici%20Reform_02.01.2006.pdf (Erişim tarihi: 22.09.2013)
Aydın K. (2010), “Türkiye Elektrik Piyasasında Fiyat Değişimlerinin Analizi”, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Sakarya
Baumol, W. J. (1982), An Uprising in the Theory of Industry Structure, The American Economic Review, Vol.72, No.1, pp.1-15.
Catalao J. P. S., Mariano S. J. P. S., Mendes V. M. F. ve Ferreira L. A. F. M. (2007), “Short-term electricity prices forecasting in a competitive market: A neural network approach”, Electric Power Systems Research, , Vol. 77 Iss. 10 pp. 1297-1304
Bölük G. (2010), “Türkiye Elektrik Piyasasında Düzenleyici Reform ve Performans”, Rekabet Ekonomisi ve Politikası Sempozyumu-III, Türkiye Rekabet Kurumu ve Pamukkale Üniversitesi İİBF, Denizli.
Çakal, R. (1996), Doğal Tekellerde Özelleştirme ve Regülasyon, DPT Uzmanlık Tezi, DPT Yayın No: 2455, Ankara.
Çetintaş H. ve Çetin T. (2004), “Elektrik Piyasasında Rekabetçi Uygulamalar”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Cilt 9 Sayı 1 ss 111-137
Davut, L. (1996), Yarışılabilir Piyasalar, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt.51, Sayı.1.
Demsetz, H. (1968), Why Regulate Utlities?, Journal of Law and Ecoomics, Vol. 11, 55-65.
Gök, M. (2006), Kamu Ekonomisinde Doğal Tekeller Kentsel Su Hizmetleri (İSKİ Örneği), Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Maliye Anabilim Dalı, Maliye Teorisi Bilim Dalı, Doktora Tezi, İstanbul.
Günalp, B. (2002), Yarışılabilir Piyasalar Yaklaşımı ve Rekabet Politikaları, Gazi Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3/2002, s. 49-66.
Hunt S. (2002), “Making Competition Work in Electricity”, John Wiley & Sons Ltd Yayınları, ISBN 0-471-22098-1
Boisseleau F. (2004), “The Role of Power Exchanges For The Creation of a Single European Electricity Market: Market Design and Market Regulation”, PhD Thesis, University of Paris IX Dauphine, Delft University Press.
Jamasb T., Mota R., Newbery D. ve Pollitt M. (2005), Electricity Sector Reform in Developing Countries: A Survey of Empirical Evidence on Determinants and performance, World Bank Policy Research Working Paper 3549.
Joskow P. L. (2008), “Lessons Learned From Electricity Market Liberalization”, Energy Journal, Vol. 29 Iss. 2 pp. 9-42
Karamustafaoğlu M. (2007), “Elektrik Üretimi Pazarındaki Mevcut Sözleşmelerin Pazarın Rekabetçi Yapısı Üzerindeki Etkileri”, Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezleri Serisi 5. Dönem
Özercan M. (2007), “Elektrik Endüstrisinin Yeniden Yapılandırılması ve Deregülasyonu Sürecinde Perakende Satış Rekabeti”, Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezleri Serisi 5. Dönem
Paşaoğlu, Ö. (2003), Doğal Tekellerde Regülasyon ve Rekabet Bir Örnek: İngiliz Elektrik Sektörünün Yeniden Yapılandırılması, Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezi.
PMUM, (2013), Gün Öncesi Piyasası Kullanıcı Klavuzu, Elektrik Piyasaları İşletme Dairesi Başkanlığı, https://www.pmum.gov.tr/pmumportal/belgeler/gop/GOP_KULLANICI_KILAVUZU
Sharkey, W. W. (1982), “The Theory of Natural Monopoly”,Cambridge University Press.
Sheleifer, A. (1985), A Theroy of Yardstick Competition, Rand Journal of Economics, Vol.16, No.3, pp. 319-327.
Shepherd, W. G. (1984), Contestability vs. Competition, The American Economic Review, Vol.74, No.4, pp. 572-587.
Ventosa M., Baillo A., Ramos A. ve Rivier M. (2005), “Electricity market modeling trends”, Energy Policy, Vol. 33 Iss. 7 pp. 897-913
Vogelsang, I. (1999). “Optimal Price Regulation for Natural and Legal Monopolies”, Economia Mexicana, Nueva Epoca, Vol. VIII, Issue 1, pages 5-43.
Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu, Resmi Gazete Sayı:24335 ( 03.03.2001).
Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu, Resmi Gazete sayı: 28603 (30.03.2013).