VAN GÖLÜ’NDE SEVİYE DEĞİŞİKLİKLERİ VE ERCİŞ ŞEHRİ

Araştırmamıza konu olan Erciş Şehri, Doğu Anadolu Bölgesi’nin Van Bölümü’nde yer almaktadır. Erciş, Zilan Çayı’nın Van Gölü’ne döküldüğü ağız kısmında oluşturduğu nispeten geniş bir delta üzerinde kurulmuştur. Erciş Şehri, bölgede M.Ö. 9. ve 6. yüzyıllar arasında hükmeden Urartular döneminde kurulmuştur. Kuruluşundan bugüne kadarki tarihi süreç içerisinde bir çok defa istilâ edilmiş, farklı devletler arasında el değiştirmiş ve defalarca tahrip edilmiştir. Bu beşeri tahribatların yanında periyodik olarak Van Gölü su seviyesinin yükselmesi de zaman zaman şehri tehdit etmiş, nihayet göl suyu seviye yükselmesi sonucu 19. yüzyılın ilk yarısında Erciş Kalesi bir ada halini almış ve şehir sakinleri kaleyi terk ederek iç kesimlerde yer alan Çelebibağı, Kasımbağı ve Pulur köylerine yerleşmişlerdir. Şehir merkezi de Erciş Ovası’nın doğusunda kıyıdan 3 km. kadar uzaklıkta yer alan Akans’a taşınmış ve şehir yeniden inşaa edilmiştir. Günümüzde de Van Gölü su seviyesi yükselmeye devam etmekte ve Erciş Şehri’nin güney kesimlerini tehdit etmektedir. Bu çalışmada, Van Gölü su seviye yükselmesinin Erciş Şehri üzerindeki etkileri incelenmiş, günümüzde göl seviye yükselmesinin devam etmesi sonucu Erciş’te karşılaşılan problemler tespit edilmiş ve bu problemlere çözüm önerileri getirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Van Gölü, Erciş Şehri, Su Seviye Yükselmesi

PDF

___

[1] Yalçınlar, İ. (1967) Türkiye’de Bazı Şehirlerin Kuruluş ve Gelişmesinde Jeomorfolojik Temeller. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, Cilt:8, Sayı: 16 (Ayrı Baskı), 58-59.
[2] Ardel, A. (1944). Van Gölü. 5. Üniversite Haftası (Van- 1944). İstanbul: İstanbul Üniversitesi. Yayın No: 241, 205- 215.
[3] D.S.İ. (1977). Van-Erciş Ovası Hidrojeolojik Etüt Raporu. Ankara: DSİ Basım ve Foto-Film İşletme Müdürlüğü Matbaası.
[4] Tuncel, M. (2001). Anadolu’da Doğal Afetler Sonucu Yer Değiştiren Şehirler. Tarih Boyunca Anadolu’da Doğal Afetler ve Deprem Semineri (22-23 Mayıs 2000), 291-308.
[5] Belli, O. (1982) Urartular Maddesi. Anadolu Uygarlıkları Ansiklopedisi. Cilt: I. İstanbul: Görsel Yayınları.
[6] Yıldız, M.Z. (2002). Erciş’te Kentsel Fonksiyonlar ve Kentsel Arazi Kullanımı. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
[7] Sinclair, T. (1999). Two Problems Conceming the Van Region: Arakel of Tebriz on the Earthquake of 1646 and the Evidence for the Rise in the Level of the Lake. Natural Disasters in the Ottoman Emprie. Halcyon Days in Crete IIIA Symposium Held in Rethymnon. 10-12 January 1997, 207-218.
[8] Koşay, Fl.Z. (1984). Erzurum ve Çevresinin Dip Tarihi. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayını.
[9] Darkot, B. (1964). İslam Ansiklopedisi. Cilt: 4. İstanbul: M.E. Basımevi.
[10] Lynch, H.F.B., (1901). Armenia Travels and Studies. Vol.: II, London: Longmans, Green and Co.
[11] Umar, B. (1993). Türkiye’deki Tarihsel Adlar. İstanbul: İnkılap Yayınevi.
[12] De CFIOLET, L.G. (1892). Voyage en Turquie d’Asie Armenie Kurdistan et Mesopotamie. Paris: Librairie Plon.
[13] Mansel, A.M. (1944). Urartu Tarihi ve Medeniyeti. 5.Üniversite Haftası (Van-1944). İstanbul: İstanbul Üniversitesi. Yayın No: 241, 113-139.
[14] TUNCEL, M.-1981: Türkiye’de Doğal Olaylar Sonucunda Yer Değiştiren Kentler. İst. Ünv. Yer Bilimleri Dergisi, İstanbul: Sayı: 1-2, 115-124.
[15] Tukin, C. (1944). Van Bölgesi ve Tarihi Kaynakları. 5.Üniversite Haftası (Van-1944). İstanbul: İstanbul Üniversitesi. Yayın No: 241,235-273.
[16] Kılıç, O. (1997). XVI. ve XVII. Yüzyıllarda Van (1548- 1648). Van: Van Belediyesi Başkanlığı Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü, Yayın No: 6.
[17] Çay, A. (1993). Ahlatşahlar Atabekliği (1100-1227). Anadolu’da Türk Mührü Ahlat. Ankara: Ahlat Kültür Vakfı, Yayın No: 3.
[18] Darkot, B. (1965). İslam Ansiklopedisi. Cilt: I. İstanbul: M.E. Basımevi.
[19] Göney, S. & Göyünç, N. (1986). İslam Ansiklopedisi. Cilt: 13. İstanbul: M.E. Basımevi.
[20] Evliya Çelebi (1970) Evliya Çelebi Seyahatnamesi. (Türkçeleştiren: Danışman, Z.). Cilt: 6. İstanbul.
[21] Cumet, V. (1891). La Turquie D’Asie Geographie Administrative Statistique Descriptive Et Raisonnee De Chaque Province De L ’Asie-Mineure. 2. Paris, 700-715.
[22] (1995). Van Vilayet Salnamesi (Van İl Yıllığı) 1315 (1899). Van: Van Belediye Başkanlığı Yayını. No: 1.
[23] Elmastaş, N. (2002). Ilıca Çayı Havzası (Fiziki, Beşeri ve İktisadi Coğrafya Açısından). Yayınlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
[24] Wong, H.K. & Degens, E.T. (1978). The Bathymetry of Lake Van. The Geology of Lake Van. Ankara: M.T.A. Enstitüsü, Yayın No: 169, 6-10.
[25] Yalçınlar, 1. (1973). Nemrut Sönmüş Volkan ve Kalderası (Doğu Anadolu). İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 10(18-19), 253-269.
[26] Selçuk Biricik, A. (1987). Kotum Çayı-Güzeldere Akarsu Kapmasına Ait Bir ilk Not. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, (2), 121-122 .
[27] Hoşgören, M.Y. (1994). Türkiye’nin Gölleri. Türk Coğrafya Dergisi, (29), 19-51.
[28] Erinç, S. (1953). Doğu Anadolu Coğrafyası. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü, Yayın No: 15.
[29] Schoell, M. (1978). Oxygen Isotope Analyses on Authigenic Carbonates From Lake Van Sediments and their Possible Bearing on the Cimate of the Past 10.000 Years. The Geology of Lake Van. Ankara: M.T.A. Enstitüsü, Yayın No: 169,92-97.
[30] Atalay, 1. (1982). Türkiye Jeomorfolojisine Giriş. İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Yayınları No:9.
[31] Veleton, 1. (1978). A Morphological And Petrological Study of the Terraces Around Lake Van. The Geology of Lake Van. Ankara: M.T.A. Enstitüsü, Yayın No: 169, 64- 80.
[32] Van Zeist, W. & Woldring, H. (1978). A Pollen Profile From Lake Van: A Preliminary Report. The Geology of Lake Van. Ankara: M.T.A. Enstitüsü, Yayın No: 169, 115- 123.
[33] Kempe, S. & Degens, E.T. (1978). Lake Van Varve Record: The Past 10.420 Years. The Geology of Lake Van. Ankara: M.T.A. Enstitüsü, Yayın No: 169, 56-64.
[34] Özgür, R. & Yıldırım, T. (1998). Van Gölü Havzası’nın Genel Jeomorfolojik Özellikleri Tektonik ve Volkanizmanm Göl Düzeyi Değişimine Etkisi. Jeomorfoloji Dergisi, (21), 1-9.
[35] Degens, E.T.; Wong, H.K.; Kurtman, F. & Finckh, P. (1978). Van Gölü’nün Jeolojik Gelişimi: The Geology of Lake Van. Ankara: M.T.A. Enstitüsü, Yayın No: 169, 147- 158.
[36] Kadıoğlu, M. (1995). Van Gölü’nde Su Seviye Yükselmesinin Meteorolojik Faktörler İle Olan İlgisi. Van Gölü 'nün Su Seviyesinin Yükselmesi Nedenleri, Etkileri ve Çözüm Yolları Sempozyumu (20-22 Haziran 1995), Van, 21-39.
[37] Selçuk Biricik, A. (2005). Van Gölü. Ulusal Coğrafya Kongresi-2005 (Prof. Dr. İsmail Yalçınlar Anısına), İstanbul, 317-326.
[38] Kesici, Ö. (2005). Retreat of Mount Süphan Glaciers with Special Reference to Global Warming. Fluvial sequences as evidence for landscape ana climatik evolution in the Late Cenozoik (26th September 2005), Conference, Şanlıurfa/Turkey
[39] E.İ.E.İ.-Van Gölü Su Seviyesi Verileri (Tatvan Gözlem İstasyonu: 1944-1996).
[40] (2002). Van Gölü Su Seviye Yükselmesinden Etkilenen Yerleşim Yerlerinde Fiili Duruma Göre Yapılan Hasar Tespit Raporu. Van: Van İli Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü.
[41] Tuna, A. (1995). Van Gölü’nde Enerji Üretimi. Van Gölü 'nün Su Seviyesinin Yükselmesi Nedenleri, Etkileri ve Çözüm Yolları Sempozyumu (20-22 Haziran 1995), Van, 129-134.