REKLAMDA ETİK

Reklamcılık, pazarlamanın en etkin araçlarından birisidir. Reklam çok sayıda tüketiciye ulaştıkça pazar ve toplum üzerinde daha etkili olmakta fakat bu etki her zaman pozitif olmamaktadır. İnsanlar içeriğinden veya sunuluş şeklinden dolayı reklamlara olumsuz tepki verebilmektedirler. Reklamlara karşı toplumda giderek artmakta olan bu tepkiler, aldatıcı, abartılı, tek yönlü karşılaştırmalar, aşırı seksüel içerik ve çocukları uygun olmayacak biçimde hedeflemek gibi çok sayıda meseleyi kapsayan reklamda etik konusunu gündeme getirmektedir. Bu çalışmada, konuyla ilgili literatürü gözden geçirdik ve Türk reklamcılığındaki son dönem örnek ve trendlerini değerlendirdik. Değerlendirmemiz, birçok popüler reklamın ahlaki düşünceleri gözardı ettiğini göstermiştir. Düşüncemize göre kanunlar, düzenlemeler, sosyal tepki ve kritikler, firmaları daha etik düşünmeye ve davranmaya yöneltebilmekte ve reklamcılığın negatif etkisini azaltabilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Reklamda Etik, Aldatıcı Reklamlar, Reklamın Denetimi

PDF

___

[1] Sütütemiz, N.; Mert K.; Sarıkaya N. & Altumşık R. (2003). Pazarlamada Etik: Öğrenci Gözüyle Pazarlama Eğitimi ve Uygulamalarında Etik Konularının Algılanması. Etik 2003, 1. Türkiye Uluslararası İş ve Meslek Ahlakı Kongresi, Hacettepe Üniversitesi İşletmecilik Meslek Etiği Uygulama ve Araştırma Merkezi, 17-19 Eylül.
[2] İzveren, A. (1994). Hukuk Felsefesi. 2. Bası. Ankara: Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi Yayınları, No.45.
[3] Pieper, A. (1999). Etiğe Giriş. (Çev.: Atakan, V. & Sezer, G.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
[4] Tekinay, N.A. (2003). En Etik Sektörler. Capital, 2, 152- 155.
[5] Oluç, M. (1990). Reklam Stratejisini Saptanması ve Reklam Kampanyasının Geliştirilmesi. Pazarlama Dünyası, 23, 3-16.
[6] Gümüş, İ. (1995). Türkiye’de Reklamcılık Üzerine Bir Araştırma I. Pazarlama Dünyası, 49, 3-13.
[7] Cemalcılar, İ. (1994). Pazarlama Kavramlar-Kararlar. İstanbul: Tıpkı Basım.
[8] Torlak, Ö. (2001). Pazarlama Ahlakı. İstanbul: Beta Yayınları.
[9] Ural, T. (2003). İşletme ve Pazarlama Etiği. Ankara: Detay Yayıncılık.
[10] Oluç, M. (1990). Reklamın Önemi ve Sorunları. Pazarlama Dünyası, 21, 3-12.
[11] Reklamda Etik, (http://www.masste.com/ habergoster.asp? hb=317). [25.05.2004],
[12] Göksel, A.B. & Güneri B. (1993). Reklam Kampanyaları ve Medya Planlaması. Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları, 2, 3-19.
[13] Dunfee, T.W.; Smith N.C. & Ross W.T. (1999). Social Contracts and Marketing Ethics. Journal of Marketing, 63(3), 14-32.
[14] Dunn, S.W.; Barban A.M.; Krugman, D.M. & Reid, L.N. (1990). Advertising: Its Role in Modern Marketing. 7th Ed. Forth Worth: The Dryden Pres.
[15] Radyo ve Televizyon Yayınlarının Esas ve Usulleri Hakkında Yönetmelik, (http://www.rtuk.org.tr/ yonety.htm). [20.05.2004].
[16] Donaldson, T. & Werhane P.H. (1999). Ethical Issues in Business. New Jersey: Prentice Hail.
[17] (200). Reklamda Siber Mecra: Advergaming. Marketing Türkiye, 49, Nisan, 28-34.
[18] The Hungarian Code of Advertising Ethics. (http://www.mrsz.hu/eng_ethics.html). [15.05.2004].
[19] Ticari Reklam ve İlanlara İlişkin İlkeler ve Uygulama Esaslarına Dair Yönetmelik, (http://www.alomaliye.com/ ticari_reklam_uyg_yonetmelik. htm). [18.05.2004].
[20] Uçkun, C.G. & Çeltek E. (2003). Reklamlar ve Reklamlardaki Etik Sorunlar. Etik 2003, 1. Türkiye Uluslararası İş ve Meslek Ahlakı Kongresi, Hacettepe Üniversitesi İşletmecilik Meslek Etiği Uygulama ve Araştırma Merkezi, 17-19 Eylül, 539-551.
[21] (http://ilef.ankara.edu. tr/pil/yazi.php?yad=2287). [12.05.2004] .
[22] Karasu, A.Ö. Çocuklara Hain Tuzak. (www.hurriyet.com.tr). [08.01.1998].
[23] Pulat, U. Reklamcılıkta Etik Kavramı. (http://www. grafist.net/yazilar/pmakale01 .html). [14.05.2004].
[24] (http://www.izmir.pol.tr/ haklariniz/haklarinizana.asp #ÇÖCUK%20HAKLARI). [ 19.05.2004].
[25] Peracchi, L.A. & Luna, D. (1998). The Development an Advertising Campaign to Discourage Smoking Initiation Among Children and Youth. Journal of Advertising, 27(3), 49-56.
[26] Öğrenciler Duyarlı, (www.hurriyet.com.tr). [22.08.1999].
[27] Kitle İletişim Araçları ve Tutum Değişimi. (http://www.masste.com/ habergoster.asp?hb=248). [10.06.2004] ,
[28] Kızıklı, Z.E. Kadın Meselesine Bir Bakış Açısı. (http://www.tes27kadin.netteyim.net/mesele.htm). [09.06.2004] ,
[29] Özmen, M. & Torlak Ö. (2003). İçerik Analizi İle Basılı Reklamlarda Kadın figürleri kullanımının Pazarlama Ahlakı Açısından Değerlendirilmesi. Etik 2003, 1. Türkiye Uluslararası İş ve Meslek Ahlakı Kongresi, Hacettepe Üniversitesi İşletmecilik Meslek Etiği Uygulama ve Araştırma Merkezi, 17-19 Eylül, 403-411.
[30] Reklamda Cinsellik Tartışması, (http://www.aksam.com.tr/ arsiv/aksam/2004/01/23/ekonomi/ekonomi5.html). [10.06.2004],
[31] Bir, A.A. Krizde Kışkırtıcı Reklamlar Moda. (www.hurriyet.com.tr). [11.03.2001].
[32] Bir, A.A. (2004). Calvin Klein’in Cinsellik Sınırı. Hürriyet, 21 Mart, 13.
[33] Mimtad, M.Z. (1990). Reklamın İşlevleri (Fonksiyonları), Nitelikleri ve Türleri. Pazarlama Dünyası, 22, 27-32.
[34] Advertising Ethics and Principles. (http://www.aaf. org/about/principles.html). [25.05.2004].
[35] Code of Advertising Practice. (http://www.rpr.cz/ang /codes_rpr.htm). [20.05.2004],
[36] Avşar, Z. Reklamların Tüketici Politikası Yönünden Değerlendirilmesi, Denetimi ve Türkiye. (http://hukukcu com/bilimsel/kitaplar/zakiravsarreklam/reklamlarin_tüketic i_politikasi.htm). [12.05.2004].
[37] RÖK Çalışma İlke ve Esasları, (http://www.rok.org.tr/ ilkeler.html). [18.05.2004],
[38] Bilim adamlarından Hawking’e Eleştiri. (http://www.hurriyetim.com. tr/haber/0„sid~12@ tarih~2001-10-18-m@nvid~42680,00.asp). [05.06.2004].
[39] (http://www.olympos.org/index.php/article/ articleview/313/1/9). [10.05.2004],
[40] Çelebi, E. Parfumcünün Babalar Günü için laptop cinliği. (http://arsiv.hurriyetim.com.tr/tuketici/turk/99/06/20/yazarl ar/30yaz.htm). [28.04.2004],
[41] DTV (Kanal D) Şirketinin Akşam Hakkmdaki Şikayeti Reddedildi, (http://www.basinkonseyi.org.tr/ modules.php? name= News&fıle=article&sid=374). [25.04.2004],
[42] İngiltere’de Katalog Savaşı, (http://www.btioyo.org/portal/ haber/news/news_item. asp?NewsID=16). [15.04.2004].
[43] Cox, B. FTC Palm’ı Sıkıştırdı. (http://turk.intemet. com/haber/yazigoster.php3?yaziid=3891). [05.06.2004].