ÖZ ETKİNLİK ÖLÇEĞİ’NİN PSİKOMETRİK ÖZELLİKLERİ

Bu çalışmanın amacı, Cesur ve Özalp Tiiretgen [2] tarafından Türkçe’ye çevrilen Öz Etkinlik Ölçeği’nin [1] psikometrik özelliklerinin daha ileri derecede incelenmesidir. Öz etkinlik, kişinin kendisine atfettiği bütün önemli başarı ve başarısızlıkların bir toplamıdır. Ölçek, farklı sektörlerde görev yapan beyaz yakalı çalışanlara uygulanmıştır. En az lise mezunu olan katılımcıların 132’si kadın, 105’i erkektir. Ölçeğin güvenilirliği için hesaplanan Cronbach Alfa değeri .84 bulunmuştur. Geçerliliğe yönelik olarak faktör analizi uygulandığında orijinalinden farklı olarak, “Zorluklara Atılma-Mücadele”, “İşe Başlama-Tamamlama” ve “Sosyal Etkinlik” olarak isimlendirilen, 19 maddeli ve üç boyutlu bir yapı ortaya çıkmıştır. Yine geçerlilik için ölçeğin, Kontrol Odağı, Atılganlık ve Nörotiklik yapılarıyla ilişkisi incelenmiştir. Ölçek, beklendiği gibi atılganlıkla pozitif, kontrol odağı ve nörotiklikle de negatif yönde anlamlı korelasyona sahiptir. Bu veriler ölçeğin güvenilirliğine ve geçerliliğine yönelik deliller sunmaktadır. Ayrıca öz etkinlikle cinsiyet ve yaş değişkeninin ilişkisi de incelenmiştir. Ancak öz etkinlikle bu değişkenler arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır.

Anahtar Kelimeler:

Öz-Etkinlik, Öz Etkinlik Ölçeği, Güvenilirlik, Geçerlilik

PDF

___

[1] Sherer, M., Maddux, J.E., Mercandante, B., Prentice-Dunn, S., Jacobs, B. & Rogers, R. W. (1982). The Self-Effıcacy Seal e: Construction and validation. Psychological Reports, 51,663-671.
[2] Cesur, S. ve Özalp Türetgen, İ. (2004). Öz Etkinlik Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlama çalışması. XIII. Ulusal Psikoloji Kongresi ’nde sunulacak bildiri, İstanbul Bilgi Üniversitesi, İstanbul.
[3] Bandura, A. (1977). Self-effıcacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191-215.
[4] Bandura, A. (1982). Self-effıcay mechanism in human agency. American Psychologist, 37(2), 122-147.
[5] Shelton, S.H. (1990). Developing the construct of general self-effıcacy. Psychological Reports, 66, 987-994.
[6] Singer, M. (1990). Cognitive correlates of adolescents’ aspirations to leadership: a developmental study. Journal of Adolescence, 13, 143-155.
[7] Singer, M. (1991). The relationship between employee sex, length of service and leadership aspirations: a study from valence, self-effıcacy and attribution perspectives. Applied Psychology: An International Review, 40(4), 417-436.
[8] Smith, J.A. & Foti, R.J. (1998). A pattern approach to the study of leader emergence. Leadership Çuarterly, 9(2), 147-160.
[9] Trent, J.M. & Schraeder, M. (2003). A practical perspective on the self-effıcay of middle-managers. Development and Learning in Organizations, 17(4), 4-6.
[10] Mutlu, S. (2003). Öz yeterlilik, eşitlik duyarlılığı ve çalışma tutumları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme ABD, İstanbul
[11] Gözüm, S. (1999). Öz Etkililik-Yeterlik Ölçeği’nin Türkçe formunun yapı geçerliliği: Öz etkililik-yeterlik ile stresle başa çıkma algısı arasındaki ilişki. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokul Dergisi, 2(1), 35-42.
[12] Sherer, M. & Adams, C.H. (1983). Construct validation of The Self-Effîcacy Scale. Psychological Reports, 53, 899- 902.
[13] Dağ, İ. (1991). Rotter’in İç-Dış Kontrol Odağı Ölçeği’nin üniversite öğrencileri için güvenilirliği ve geçerliliği. Psikoloji Dergisi, 7(26), 10-16.
[14] Voltan, N. (1980). Rathus Atılganlık Envanteri geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Psikoloji Dergisi, 10, 23-25.
[15] Eysenck, H.J. & Eysenck, S.B.G. (1975). Manual of the Eysenck Personality Questionnaire. Hodder and Stoughton Pub.
[16] Cantez, E. (1984). Türkiye’de kullanılan bazı testlerin uygulamalarından elde edilen sonuçlar: Eysenck Şahsiyet Testi ile Değerlerin Tetkiki Testi. İstanbul Üniversitesi Tecrübi Psikoloji Çalışmaları, 14, 53-63.
[17] Gözüm, S. ve Aksayan, S. (1999). Öz Etkililik-Yeterlik Ölçeği’nin Türkçe formunun güvenilirlik ve geçerliliği. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokul Dergisi, 2(1), 21-34.
[18] Erkuş, A. (2003). Psikometri Üzerine Yazılar. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
[19] Hacımusaoğlu, K. (1990). Kişilik özellikleri ve yöneticilere uygulanması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, I.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
[20] Tükel, R. ve Gök, Ş. (1996). Kontrol odağının yaş, anksiyete ve depresyon ile ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 7(1). (http: //www.turkpsikiyatri.com). [16-07-2004].
[21] Erol, A., Toprak, G. ve Yazıcı, F. (2002). Üniversite öğrencisi kadınlarda yeme bozukluğu ve genel psikolojik belirtileri yordayan etkenler. Türk Psikiyatri Dergisi, 13(1), 48-57.
[22] Öner, N. (1997). Türkiye'de Kullanılan Psikolojik Testler. 3. Basım. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
[23] Giray, A. (1998). Tip A Davranış Örüntüsü ve Kroner Kalp Hastalıkları Üzerine Bir Çalışma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
[24] Bulduk, S. (1997). Leamed helplessness and the role of the extroversion level. I8th. Stress and Anxiety Research Society'de sunulmuş poster. Henrich-Heine Uni. Düsseldorf.
[25] İşsever, H., Önen, L., Tan, O., Dişçi, R. ve Yardımcı, O. (2001). Examination of personal factors at work accidents in a construction yard. Medical Bulletin of İstanbul Medical Faculty, 34(1), 70-75.
[26] Bulduk, S. (2002). Öğrenilmiş çaresizliğin genellenme sorunu: Görev etkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 17(50), 77-88.
[27] Ünsal, P. & Caliskur, A. (2004). The effect of selectors’ neuroticism on job application outcomes. Personality and Individual Differences, 37(6), 1113-1118.
[28] Kline, P. (1986). A Handbook of Test Construction. Introduction to Psychometric Design. London: Methuen & Co Ltd.
[29] Akgül, A. (1997). Tıbbi Araştırmalarda İstatistiksel Analiz Teknikleri: SPSS Uygulamaları. Ankara: Yüksek Öğretim Kurumu Matbaası.
[30] Ünsal, P. (2003). Örgütsel Araştırmalarda Anket Yöntemi. İstanbul: Çantay.