Osmanlı İmparatorluğu’nda Ödeme Gücüne Göre Vergi Uygulamaları: 17. Yüzyıl İstanbul Kadı Sicilleri Üzerine Bir İnceleme

Osmanlı Devleti, uyguladığı vergi sistemiyle, verginin toplumda adil dağılımını hedeflemiştir. Adalet dışı uygulamalardan kaçınılmış ve verginin ödeme gücüne göre dağıtımı, temel alınmıştır. Çalışma, Osmanlı Devleti’nde ödeme gücüne göre vergi uygulamalarını, Osmanlı mahkeme kayıtları olan kadı sicilleri ışığında araştırmaktadır. Bu bağlamda çalışmanın odak noktası, kadı sicillerinde vergi kararlarıdır. Araştırmada kullanılan materyaller, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırma Merkezi tarafından yayınlanan, mahkeme kayıtlarından elde edilmiştir. Söz konusu kayıtlarda yer alan vergi kararları, vergi ödeme gücü kapsamında tasniflenmiş ve günümüz Türkçesine kazandırılmıştır. Çalışmanın ulaştığı sonuca göre, Osmanlı Devleti, vergi dağıtımında ödeme gücünü dikkate almakta ve ödeme gücü dışındaki uygulamalara ivedi bir biçimde son vererek, halk üzerindeki zulmü engellediği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Kadı Sicilleri, Osmanlı İmparatorluğu, Vergi Ödeme Gücü

-

The Ottoman Empire aimed the equitable distribution of tax in society by the implemented tax system. Empire avoided anti justice practices and the distribution of tax was based on ability to pay. This study is researching on ability to pay tax practices in the Ottoman Empire in light of the kadi registers which are based on Ottoman court records. In this context, the focus of this study is tax records in kadi registers. Materials that used in this research were obtained from the court records which are published by Turkish Religious Foundation Center for Islamic Studies. The mentioned tax records classified under the scope of ability to pay introduced into Modern Turkish. According to the conclusions of the research The Ottoman Empire took into consideration of the ability to pay tax and terminated practices other than ability to pay instantly thus prevented cruelty to people

Keywords:

-,

PDF

___

Âdem, Y. b. (1996). Kitâbü’l Hârâc. (O. Eskicioğlu, Çev.) İzmir: Anadolu Basım.
Altundağ, Ş. (1947). Osmanlı İmparatorluğunun Vergi Sistemi Hakkında Kısa Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 5(2), 187-197.
Aydın, M. (2008). İstanbul Kadı Sicilleri. (C. Yılmaz, Dü.) İstanbul: İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM).
Baltacı, C. (1985). Şer'iyye Sicillerinin Tarihsel ve Kültürel Önemi. Osmanlı Arşivleri ve Osmanlı Araştırmaları Sempozyumu (s. 127-132). Ankara: Türk-Arap İlişkileri İncelemeleri Yayınları: 1.
Çetin, A. (1985). Osmanlı Arşivlerinin Tarihleri. Osmanlı Arşivleri ve Osmanlı Araştırmaları Sempozyumu (s. 63-71). Ankara: Türk-Arap İlişkileri İncelemeleri Yayınları: 1.
Dalton, H. (1948). Principles of Public Finance. London: Routledge & Kegan Paul.
Ebû, Y. (1973). Kitâbü’l Hârâc. (A. Özerk, Çev.) İstanbul: Hisar Yayınları.
Eskicioğlu, O. (1966). İslam Hukukunda Vergiler, Yahya b. Adem ve Kitab-ül Haracı. İzmir: Anadolu Basım.
İbn, H. (2009). Mukaddime (Cilt 2). (S. Uludağ, Dü.) İstanbul: Dergah Yayınları.
İnalcık, H. (1985). Osmanlı Arşivlerinin Türk ve Dünya Tarihi İçin Önemi. Osmanlı Arşivleri ve Osmanlı Araştırmaları Sempozyumu (s. 39-45). Ankara: Türk-Arap İlişkileri İncelemeleri Yayınları: 1.
İSAM. (2010). İstanbul Kadı Sicilleri, Eyüb Mahkemesi (Havâss-ı Refiâ) 90 Numaralı Sicil (H. 1090/M. 1679-1680). İstanbul: İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM).
İSAM. (2010). İstanbul Kadı Sicilleri, İstanbul Mahkemesi, 3 Numaralı Sicil (H. 1027/M. 1618). İstanbul: İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM).
İSAM. (2010). İstanbul Kadı Sicilleri, Üsküdar Mahkemesi, 17 Numaralı Sicil (H. 956-963/M. 1549-1556). İstanbul: İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM).
İSAM. (2010). İstanbul Kadı Sicilleri, Üsküdar Mahkemesi, 26 Numaralı Sicil (H. 970-971/M. 1562-1563). İstanbul: İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM).
İSAM. (2010). İstanbul Kadı Sicilleri, Üsküdar Mahkemesi, 5 Numaralı Sicil (H. 930-936/M. 1524-1530). İstanbul: İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM).
İSAM. (2011). İstanbul Kadı Sicilleri, Eyüb Mahkemesi (Havâss-ı Refiâ) 19 Numaralı Sicil (H. 1028-1030 / M. 1619-1620). İstanbul: İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM).
İSAM. (2011). İstanbul Kadı Sicilleri, Eyüb Mahkemesi (Havâss-ı Refiâ) 74 Numaralı Sicil (H. 1072/ M. 1661-16612). İstanbul: İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM).
Kallek, C. (2002). Kitâbü’l-Harâc. Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (Cilt 26, s. 101-104). içinde İstanbul: Türk Diyanet Vakfı.
Kallek, C. (2013). Yahya b. Âdem. Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (Cilt 43, s. 234-237). içinde İstanbul.
Kuran, T. (Dü.). (2011). 17. Yüzyıl İstanbul'unda Sosyo-Ekonomik Yaşam. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
Mill, J. S. (2009). Principles Of Political Economy. New York: D. Appleton And Company.
Musgrave, R. (2004). Kamu Maliyesi Teorisi. (O. Şener, & Y. Methibay, Çev.) Ankara: Asil.
Pamuk, Ş. (2013). Osmanlı Ekonomisi ve Kurumları. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Pay, S. (2001). Bursa Kadı Defterleri ve Önemi. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10(2), 87-95.
Ricardo, D. (2007). Ekonomi Politiğin ve Vergilendirmenin ilkeleri. İstanbul: Belge Yayınları.
Schmölders, G. (1976). Genel Vergi Teorisi. (S. Turhan, Çev.) İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
Sertoğlu, M. (1985). Osmanlı Arşivlerinin, Dünü, Bugünü ve Yarını. Osmanlı Arşivleri ve Osmanlı Araştırmaları Sempozyumu (s. 47-52). Ankara: Türk-Arap İlişkileri İncelemeleri Yayınları: 1.
Singer, A. (2008). Kadılar, Kullar, Kudüslü Köylüler. (S. Bulutsuz, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Smith, A. (2010). Milletlerin Zenginliği. (H. Derin, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Şakiroğlu, M. (1981). Fatih Sultan Mehmet'in Galatalılara Verdiği Fermanın Türkçe Metinleri. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, 14(25), 211-224.
Uğur, Y. (2010). Şer'iyye Sicilleri. Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (Cilt 39, s. 8-11). içinde İstanbul: Türk Diyanet Vakfı.