DEMOKRASİ VE TEKNOKRASİ İLİŞKİSİ: KORONAVİRÜS BİLİM KURULU ÖRNEĞİ

Ortak karara varmanın en meşru yolu olan demokrasi; ırk, cinsiyet, servet, toplumsal statü gibi ayırımlar olmaksızın, halkın iradesine dayanmasıyla, sonuna “-krasi” getirilen diğer yönetim biçimlerinden farklı, özel ve üstün bir yerde durmaktadır. Mamafih; yaşadığımız çağ ve içinde bulunduğumuz toplumla birlikte, gitgide karmaşıklaşan yönetsel ve siyasal süreçler, ortak kararlara varmada tecrübe, teknik bilgi ve yetenek gibi farklı meşruiyet kaynaklarına başvurmayı gerektirebilmektedir. Demokrasi ve diğer “-krasi”ler arasındaki ‘çatışmanın’, diğer bir deyişle, halk iradesi ve diğer meşruiyet kaynakları arasındaki ‘gerilimin’ en görünürüyse demokrasi ve teknokrasi arasında yaşanmaktadır; teknik bilgiye gereksinen siyasa alanları, ilgili siyasetçileri ve bürokratları “halkın iradesi” ile “uzman görüşü” arasında bırakabilmektedir. Ayrıca; seçilmiş ve atanmış karar alıcılar da, aynı bahisle, izlenen siyasaların olumsuz sonuçlarını ve sorumluluğunu uzmanların üzerine atabilmektedir. 1980’lerden sonraki neoliberal reformların mantıksal uzantısı olarak ortaya çıkan bu teknokratik eğilimin, son yıllarda kendisini özellikle toplum sağlığına ilişkin siyasalarda gösterdiği söylenebilir. Bu çalışmanın amacı, demokrasi ve teknokrasi arasındaki bahsedilen ‘kaçınılmaz’ gerilimi teorik boyutu ile ele almak ve Koronovirüs Bilim Kurulu örneği üzerinden tartışmaktır.

Anahtar Kelimeler:

Demokrasi, Teknokrasi, Yönetişim

Democracy and Technocracy Relation:The Coronavirus Scientific Committee Case

Democracy, being the most legitimate way to reaching common decisions, stands in a more different, special and predominant place than other form of governments with suffixes “-cracy”, and it is based upon the people’s will regardless of any distinction such as race, gender, wealth, or social status. However, with modern times and society we live in, administrative and political processes have ever been more complicated, making it necessary to refer to different sources of legitimacy in reaching common decisions like experience, technical knowledge and skills. The most apparent ‘conflict’ between democracy and other “-cracies”, in other words ‘tension’ between popular will and other sources of legitimacy is in between democracy and technocracy, for policy-making areas that entail technical knowledge leave politicians and bureaucrats in between “popular will” and “expert opinion”. Besides, elected and appointed decision-makers, in the same vein, may throw the negative results and responsibility of current policies at the experts. It could be said that this technocratic tendency have emerged as the logical extension of neoliberal reforms, and it has become more evident in the policies on public health recent years. This study is intended to examine the ‘inevitable’ tension in question between democracy and technocracy theoretically, and discuss it through the case of the Coronavirus Scientific Committee.

Keywords:

Democracy, Technocracy, Governance,

PDF

___

24.01.1989 tarihli ve 365 sayılı Kanun Hükmünde Kararname: https://mevzuat.gov.tr/#kanunHukmundeKararnameler (Erişim: 01.09.2022)
02.11.2021 tarihli ve 663 sayılı Kanun Hükmünde Kararname: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/11/20111102M1-3.htm (Erişim: 01.09.2022)
10.07.2018 tarihli ve 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/19.5.1.pdf (Erişim: 01.09.2022)
Aristotle (2009). Politics, çev. Ernest Barker. Oxford University Press, Oxford.
Atay, E. (2006). “Bağımsız İdari Otoriteler ve Türkiye Uygulaması”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 1, ss. 259-293.
Aydemir, İzzet (2020). “Sağlık Bakanlığı Örgütsel Yapısında Yaşanan Değişimler: 181, 663 ve 694 Sayılı Kanun Hükmündeki Kararnameler Ekseninde Yaşanan Bu Değişimlerin İrdelenmesi”, Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 2, ss. 350-365.
Bobbio, Norberto (1989). Democracy and Dictatorship: The Nature and Limits of State Power, çev. Peter Kennealy, University of Minnesota Press, Minneapolis.
Cairney, Paul (2016). The Politics of Policy Based Policy Making, Palgrave Macmillan, London.
Caramani, Daniele (2020). The Technocratic Challenge to Democracy, Editör: Eri Bertsou & Daniele Caramani, “Introduction”, Routledge, London.
Cerny, Philip (2008). “Embedding Neoliberalism: The Evolution of Hegemonic Paradigm”, The Journal of International Trade and Diplomacy, Cilt: 2, Sayı: 1, ss. 1-46.
Çerezci, Serap (2018). “Türkiye Cumhuriyeti’nin İlk Kadın Bakanı Prof. Dr. Peyman Türkan Akyol’un Siyasi Hayatı”, Belgi Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 16, ss. 820-844.
Dahl, Robert A. (2005). Yeni Bir Siyasal Sistem Arayışı: Demokrasi, Poliarşi ve Demarşi, Editör: Coşkun Can Aktan, “Demokrasinin Eleştirileri ve Poliarşi”, çev. M. Aslan, Çizgi Kitabevi, Konya.
Esmark, Anders (2020). The New Technocracy, Bristol University Press, Bristol.
Fischer, Frank (2013). “Teknokratik Teori: Tarihsel Perspektifte Temalar”, çev. Cangül Tosun & Fatih Keskin, Verimlilik Dergisi, Sayı:1, ss. 107-122.
Gilley, Bruce (2017). “Technocracy and Democracy as Spheres of Justice”, Policy Sciences, Sayı: 50, ss. 9-22.
Giordano, Paolo (2020). How Contagion Works: Science, Awareness and Community in Times of Global Crises, çev. Alex Valente, The Orion Publishing Group, London.
Guldi, Jo & Armitage David (2016). Tarih Manifetosu, çev. Serpil Çağlayan, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
Güler, Birgül A. (2009). “Yönetişim: Bütün İktisar Sermayeye” Praksis Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 9, ss. 93-116.
Güreşçi, Murat (2020). “Covid-19 Salgınında Türkiye’nin Kriz Yönetimi İletişimi: T. C. Sağlık Bakanlığı”, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 5, ss. 53-65.
Harvey, David (2005). A Brief History of Neoliberalism, Oxford University Press, Oxford.
Harvey, David. (2015). 17 Çelişki ve Kapitalizmin Sonu, çev. Esin Soğancılar. Sel Yayıncılık, İstanbul.
Karadut, İsmail C. (2013). “Ne Böyle Senle Ne de Sensiz: 21. Yüzyıl’da Devletli-Devletsiz Demokrasi Düşünü”, Akdeniz Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Akdeniz Üniversitesi Yayınları, Antalya.
Köroğlu, Esin K. (2020). “Farklı Popülizm Yaklaşımları Üzerine Bir Değerlendirme”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 39, ss. 73-87.
Nancy, Jean-Luc (2010). Demokrasi Ne Alemde?. Editör: Eric Hazan, “Sonlu ve Sonsuz Demokrasi”, çev. Savaş Kılıç, Metis Yayınları, İstanbul.
Nart, Senem (2019). “Kamu Kurumlarının DNA’sı Dijital Dönüşüme Hazır Mı? Meritokrasi Perspektifinden Bir Değerlendirme”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 3, ss. 2834-2851.
Önder, Özgür (2013). “Gerontokrasi: Yaşlılar Yönetimi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 36. ss. 271-281.
Öztekin, Ali (2007). “Devletin Asli ve Sürekli Görevleri (Temel Kamu Hizmetleri) ve Özellikleri”, Türk İdare Dergisi, Sayı: 455, s. 1-11.
Pistoi, Sergio (2021). “Examining the role of the Italian Covid-19 scientific commitee”: https://www.nature.com/articles/d43978-021-00015-8 (Erişim: 01.09.2022).
Sabuktay, Ayşegül (2014). Mülksüzleştirmenin Yönetimi: 2000’lerde Devlet ve Kamu Yönetimi, Nota Bene Yayınları, Ankara.
Sanderson, Ian (2003). “Is it ‘what works’ that matters?Evalution and evidence based policy making”, Research Papers in Education, Cilt: 18, Sayı: 6, ss.331-345.
Sartori, Giovanni (1970). “Concept Misformation in Compratve Politics”, American Political Science Review, Cilt: 64, Sayı: 4, ss. 1033-1053.
Sartori, Giovanni (1996). Demokrasi Teorisine Geri Dönüş. çev. Tuncer Karamustafaoğlu, Mehmet Turan, Yetkin Yayınları, Ankara.
Sertdemir, Ayşe (2020). “Türkiye’nin Koronavirüsle Mücadele Performansı Üzerine Bir Değerlendirme”, Nazilli İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 1, ss. 15-26.
Turan, Abdulmenaf & Çelikyay Hicran H. (2020). “Türkiye’de Kovid-19 ile Mücadele: Politikalar ve Aktörler”, Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 1, ss. 1-25.
Türkoğlu, Mesut C. & Yılmaz, Fatma K. (2021). “Sağlık Politikası Analizi: Türkiye’de Covid-19 Pandemi Döneminde Uygulanan Sağlık Politikaları”, Toplumsal Politika Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 1, ss. 11-29.