ULUSLARARASI İLİŞKİLERDE KAMU VE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARININ STRATEJİK İŞBİRLİĞİ: TİKA FAALİYETLERİ ANALİZİ

1960’lardan sonra uluslararası arenada kurumsallaşmış bir kalkınma işbirliği ya da dış yardım faaliyetlerinde Devlet Destekli Sivil Toplum Kuruluşları- Goverment Organised Non Govermental Organisations (GO-NGOs) ön plana çıkmıştır.1980’li yıllarla birlikte Türkiye, Yumuşak Güç Stratejisinin ürünü olarak kalkınma, dış yardım ve işbirliği alanlarını daha yakından takip etmiştir. 1991 yılında SSCB’nin dağılmasından sonra bu alanda kurumsal yapıya geçişin gerekliliği ortaya çıkmıştır. Bu amaçla, 1992 yılında Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) kurulmuştur. TİKA, 1992’den 1999’a kadar Dışişleri Bakanlığı, 1999’dan 2018’e kadar Başbakanlık bünyesinde faaliyet göstermiştir. Günümüzde ise Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemiyle birlikte T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı çatısı altında faaliyetlerini sürdürmektedir. TİKA, faaliyette bulunduğu ülkelerde kurumsal altyapıların geliştirilmesine ve insan kaynağının etkinliğini artırmakla birlikte, sosyal, ekonomik ve kültürel alanlarda kalkınma yardımları ile projeler gerçekleştirmektedir. Bu doğrultuda çalışma, Türkiye’nin uluslararası ilişkilerde önemli kuruluşu olan TİKA özelinde, kamu ve sivil toplum kuruluşlarının (STK) yürüttüğü sosyal, ekonomik ve kültürel etkinliklerin, Türkiye’nin uluslararası saygınlığına ve diplomatik faaliyetlerine etkisini incelemektedir. TİKA’nın 2004-2019 yılları arasındaki faaliyetleri, stratejik eylemleri ve planlamaları ayrıntılı raporlardan oluşmasına karşın araştırmada, belirtilen yöntem çerçevesinde analitik bir şekilde incelenmiş ve değerlendirmesi yapılmıştır. Bu doğrultuda elde edilen veriler ışığında bir soru seti oluşturularak, bir dizi mülakat gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Sivil Toplum Kuruluşları (STK), Goverment Organised Non Govermental Organisations(GO-NGO), Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA)

STRATEGIC COOPERATION OF PUBLIC AND CIVIL SOCIETY ORGANIZATIONS IN INTERNATIONAL RELATIONS: TIKA ACTIVITIES ANALYSIS

After the 1960s, State Supported Non-Governmental Organizations-State Organized Non-Governmental Organizations (GO-NGOs) have come to the fore in institutionalized development cooperation or foreign aid activities in the international arena. With the 1980s, Turkey followed the areas of development, foreign aid and cooperation more closely as a product of the Soft Power Strategy. After the collapse of the USSR in 1991, the necessity of transitioning to an institutional structure in this field emerged. For this purpose, the Turkish Cooperation and Coordination Agency (TIKA) was established in 1992. TIKA operated under the Ministry of Foreign Affairs from 1992 to 1999 and under the Prime Ministry from 1999 to 2018. Today, TIKA continues its activities under the Ministry of Culture and Tourism, in line with the Presidential government system. While TIKA contributes to the development of institutional infrastructures and increases the efficiency of human resources in the countries where it operates, it carries out development aids and projects in social, economic and cultural areas. In this context, this study examines the effects of social, economic and cultural activities carried out by public and non-governmental organizations (NGO) on Turkey's international prestige and diplomatic activities, in particular TIKA, which is Turkey's important institution in international relations. Although TIKA's activities, strategic actions and plans between 2004-2019 consisted of detailed reports, the research was analyzed and evaluated analytically within the framework of the specified method. In this way, a set of questions was created in the light of the data obtained, and a series of interviews were conducted.

Keywords:

Non-Governmental Organizations (NGO), Goverment Organised Non Govermental Organisations (GO-NGO), Turkish Cooperation and Coordination Agency (TIKA),

PDF

___

Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin Sayısı: 1 Yayımlandığı Resmî Gazetenin Tarihi – Sayısı: 10/7/2018 – 30474.
Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin Sayısı: 4 Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi Yayımlandığı Resmî Gazetenin Tarihi – Sayısı: 15/7/2018- 30479.
Demirkaya Y. (2018). Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi: Kamu Yönetiminde Değişim, Bölüm adı:(Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ve Kamu Yönetimi’nde Yeni Aktörler, Hiperyayın, Editör: Yüksel Demirkaya, Basım sayısı:1, Sayfa Sayısı 503, ISBN:978-605-2137-87-1, Türkçe (Bilimsel Kitap), (Yayın No: 4775849).
Demirkaya Y. (2019a). Kamu Yönetiminde Planlamayı Yeniden Keşfetmek: Stratejik Planlama. V. Strategic Public Management Symposium, 5(9), 9-14.
Erdağ, R. (2008). Türk Dış Politikasında TİKA Kuruluşu, Faaliyetleri ve Kuramsal Çerçevesi, Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. s.33-42.
Tanyeli, U. (2020). Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı, Dış İlişkiler ve Ortaklıklar Daire Başkanı- (24.09.2020). – “Uluslararası İlişkilerin Geliştirilmesinde Kamu ve Sivil Toplum Kuruluşlarının Stratejik İşbirliği: Türkiye’’ konulu görüşme. Ankara.
T.C. Resmî Gazete (1992). TİKA, 480 Sayılı Ekonomik, Kültürel, Eğitim ve Teknik İşbirliği Başkanlığı Kurulması, 206 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin İki Maddesinin Değiştirilmesi ve 190 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Eki Cetvellere Bir İlave Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, Sayı: 21124.
T.C. Resmî Gazete (2005). Konu: Yurt Dışına Yapılan Teknik Yardımların Envanterinin Tutulması ve Uygulamanın Koordinasyonu, Sayı: 2005/11.
T.C. Resmî Gazete (2008). Yurt Dışındaki Kültür Varlıklarımızın Restorasyonu. Sayı: 26928, Genelge 2008/15.
T.C. Resmî Gazete (2011). TİKA'nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, Karar Sayısı: KHK/656, Sayı :28103.
Türk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanlığının, Teşkilât ve Görevleri Hakkında Kanun, (2001). Kanun No:4668 (Ekonomik, Kültürel, Eğitim ve Teknik İşbirliği Başkanlığı Kurulması, 206 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin İki Maddesinin Değiştirilmesi ve 190 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Eki Cetvellere Bir İlave Yapılması Hakkında 480 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü İle Devlet Memurları Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun).
TİKA, (2004.) Faaliyet Raporu 2004, Ankara, http://www.tika.gov.tr/tr (Erişim:15.04.2021).
TİKA, (2005). Faaliyet Raporu 2005, Ankara, http://www.tika.gov.tr/tr (Erişim:15.04.2021).
TİKA, (2006). Faaliyet Raporu 2006 Ankara, http://www.tika.gov.tr/tr (Erişim:15.04.2021).
TİKA, (2007). Faaliyet Raporu 2007, Ankara, http://www.tika.gov.tr/tr (Erişim:15.04.2021).
TİKA, (2008). Faaliyet Raporu 2008, Ankara, http://www.tika.gov.tr/tr (Erişim:15.04.2021).
TİKA, (2009). Faaliyet Raporu 2009, Ankara, http://www.tika.gov.tr/tr (Erişim:15.04.2021).
TİKA, (2010). Faaliyet Raporu 2010, Ankara, http://www.tika.gov.tr/tr (Erişim:15.04.2021).
TİKA, (2011a). Faaliyet Raporu 2011, Ankara, http://www.tika.gov.tr/tr (Erişim:15.04.2021).
TİKA, (2011b).Türkiye Kalkınma Yardımları Raporu 2011, Ankara, http://www.tika.gov.tr/tr (Erişim:15.04.2021).
TİKA, (2012a). Faaliyet Raporu 2012, Ankara, http://www.tika.gov.tr/tr (Erişim:15.04.2021).
TİKA, (2012b). Türkiye Kalkınma Yardımları Raporu 2012, Ankara, http://www.tika.gov.tr/tr (Erişim:15.04.2021).
TİKA, (2013a). Faaliyet Raporu 2013, Ankara, http://www.tika.gov.tr/tr (Erişim:15.04.2021).
TİKA, (2013b). Türkiye Kalkınma Yardımları Raporu 2013, Ankara, http://www.tika.gov.tr/tr (Erişim:15.04.2021).
TİKA, (2014a). Faaliyet Raporu 2014, Ankara, http://www.tika.gov.tr/tr (Erişim:15.04.2021).
TİKA, (2014b). Türkiye Kalkınma Yardımları Raporu 2014, Ankara, http://www.tika.gov.tr/tr (Erişim:15.04.2021).
TİKA, (2015a). Faaliyet Raporu 2015, Ankara, http://www.tika.gov.tr/tr (Erişim:15.04.2021).
TİKA, (2015b). Türkiye Kalkınma Yardımları Raporu 2015, Ankara, http://www.tika.gov.tr/tr (Erişim:15.04.2021).
TİKA, (2016a). Faaliyet Raporu 2016, Ankara, http://www.tika.gov.tr/tr (Erişim:15.04.2021).
TİKA, (2016b). Türkiye Kalkınma Yardımları Raporu 2016, Ankara, http://www.tika.gov.tr/tr (Erişim:15.04.2021).
TİKA, (2017a). Faaliyet Raporu 2017, Ankara, http://www.tika.gov.tr/tr (Erişim:15.04.2021).
TİKA, (2017b). Türkiye Kalkınma Yardımları Raporu 2017, Ankara, http://www.tika.gov.tr/tr (Erişim:15.04.2021).
TİKA, (2018a). Faaliyet Raporu 2018, Ankara, http://www.tika.gov.tr/tr (Erişim:15.04.2021).
TİKA, (2018b). Türkiye Kalkınma Yardımları Raporu 2018, Ankara, http://www.tika.gov.tr/tr (Erişim:15.04.2021).
TİKA, (2019a). Faaliyet Raporu 2019, Ankara, http://www.tika.gov.tr/tr (Erişim:15.04.2021).
TİKA, (2019b). 2019-2023 Stratejik Plan, Ankara, http://www.tika.gov.tr/tr (Erişim:15.04.2021).
TİKA, (2020). Faaliyet Raporu 2020, Ankara, http://www.tika.gov.tr/tr (Erişim:15.04.2021).
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. (1982). T.C. Resmî Gazete, Sayı: 2709.