ALİ el-CÂRİM DİVÂNI'NDA COĞRAFİ ATIFLAR

Bu makalenin araştırma konusu: dil, mekân ve coğrafya ile dilin, dil araştırmaları kadar eskiye dayanan karşılıklı ilişkisidir. Zira dil bir çevrede yaşayan bir toplum tarafından konuşulur. Aynı şekilde dil çevrenin değişmesine bağlı olarak değişir. Arap şiirinde geçen coğrafi tasvirler şiir ve coğrafya arasındaki bu ilişkiyi teyit etmektedir. Coğrafi şiirler şehir ve ülkelerin isimlerini tespit etmek konusunda büyük bir öneme sahiptir. Arap şiirinde coğrafi mekân sıklıkla kullanılmaktadır. Coğrafya, dil ve şiire benzer, çünkü insanlar bir çevrede yaşarlar. Yaşadıkları çevreyi etkiledikleri gibi yaşadıkları çevreden de etkilenirler. Modern şiirde, yer isimleri şairlerin yaşadıkları olaylardan etkilenmesi ve sosyal ortam hakkında konuşmaları ile ortaya çıktı. Şairlerin bahsettiği ülke ve şehirden söz ederken çevrenin şiir üzerindeki etkisi de incelenmelidir. Bu sebeple bu makalede modern çağın önde gelen şairlerinden sayılan aynı zamanda asrının vakalarını en iyi kaydeden şairlerden olan Ali el-Cârim'in şiirlerindeki coğrafi atıfları anlambilimsel çözümleme metoduyla araştırılmıştır. Ve bu araştırma Ali el-Cârim divanındaki coğrafi atıfları ortaya çıkarmayı hedeflemektedir. Böylece şairin fikrî çerçevesi yaşadığı coğrafya, vakaları ile ona tesir eden mekanlar tanınmış olur. Aynı zamanda şiir cümlelerinin yapısındaki terkiplerin manaları ve bazen nasıl değişiklik gösterdiği anlaşılmış olur. Özellikle Ali el-Cârim'in şiirlerinde çok sayıda ülke ve coğrafi mekândan bahsetmesi hatta pek çok kasidesinin başlığını bu mekanlardan seçmesi de çalışmada işlenmiştir.

PDF

___

1) اسلامی ندوشن، محمد علی( 1383)، ماجرای پایان ناپذیر حافظ، تهران: یزدان
2) انصاری، قاسم(1362). ملامتيه، ماهنامة آینده، سال نهم، شمارة 5، صص 350-355
3) آشوری، داریوش(1379)، عرفان و رندی در شعر حافظ، تهران: نشر مرکز
4) بامداد، محمد علی، حافظ شناسی یا الهامات خواجه، به کوشش محمود بامداد، تهران: ابن سینا
5) پروین دخت، مشهور (1380)، رند حافظ و بائول تاگور، پژوهشنامه علوم انساند دانشگاه شهید بهشتی، شماره 29.
6) پورنامداریان، تقی( 1382)، گمشدة لب دریا، چاپ دوم. تهران: سخن
7) حافظ، شمس¬الدین محمد (1385). به تصحیح ادیب برومند، چاپ دوم، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
8) حویزی، بکر آقای حویزی (1392). دیوان حویزی، به تصحیح: دکتر فاطمه مدرسی، چاپ اول، ارومیه: بوتا
9) خاتمی، احمد(1373) شرح مشکلات تاریخ جهانگشای جوینی، چاپ اول، تهران: مؤسسه فرهنگی و انتشاراتی پایا
10) خدادادی، محمد(1392). بازتاب اندیشه¬های شمس تبریزی در مثنوی مولوی، چاپ اول، یزد: دانشگاه یزد
11) خرمشاهی، بهاءالدین(1367)، ذهن و زبان حافظ، چاپ سوم، تهران: نشر نو
12) خرمشاهی، بهاءالدین، (1387)، حافظ، حافظه ماست، تهران : نشر قطره
13) درگاهی، محمود(1382) حافظ و الهیات رندی، چاپ سوم، تهران: انتشارات قصیده سرا
14) دستغیب علی(1373)، از حافظ به گوته، چاپ دوم، تهران: انتشارات بدیع
15) دهقانی، علی و صدیقی لیقوان، جواد(1392)، از قلندر تا رند حافظ، فصلنامه عرفان اسلامی، سال یازدهم، شماره 44، تابستان 94، صص 31- 51
16) راهور، پرویز (1363). کلک خیال انگیز، تهران: زوار
17) سجادی، سید جعفر(1370)، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، چاپ سوم، ترهان: طهوری
18) سجادی، سید ضیاءالدین (1354). فرهنگ لغات و اصطلاحات و تعبیرات عرفانی.چاپ دوم، تهران: طهوری
19) سجادی، سید ضیاءالدین (1372). مقدمه ای بر عرفان و تصوف، قم: انتشارات مهر
20) ـــــــــــــــــــــ ، (1384)، دیوان حکیم سنایی غزنوی، تصحیح و شرح محمد بقائی (ماکان)، چاپ اول، تهران: اقبال
21) شاد، محمد پادشاهی(1335)، فرهنگ آنندراج، تهران: انتشارات خیام
22) شریفی، محمد(1388). فرهنگ ادبیات فارسی، چاپ سوم، تهران: معین
23) شیمل، آن ماری(1382) شکوه شمس. چ چهارم. تهران: علمی و فرهنگی
24) عطار نیشابوری، شیخ فریدالدین (1376). دیوان عطار، تنظیم: جهانگیر منصور، چ دوم، تهران: نگاه
25) غزالی، محمد(1383). کیمیای سعادت. به کوشش حسین خدیوجم، تهران: دانتشارات علمی و فرهنگی
26) فروزانفر، بدیع الزمان (1386)، شرح مثنوی شریف(8 جلد)، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
27) کامرانی، یدالله (1363). حافظ رند پارسا. تهران: نشر تاریخ ایران.
28) لاهوری، ختمی، عبدالرحمان، ابوالحسن(1376)، شرح عرفانی غزلهای حافظ، تصحیح و تعلیقات از بهاء الدین خرمشاهی، کورش منصوری، حسین مطیعی امین، چ1، تهران: نشر قطره
29) مزارعی، فخرالدین (1373)، مفهوم رندی در شعر حافظ، ترجمة کامبیز محمود زاده، تهران: انتشارات کویر
30) معین، محمد(1384)، فرهنگ معین، چاپ دوم، تهران: رشد
31) هنرمندی، حسن (1349). آندره ژید و ادبیت فارسی، تهران: انتشارات زوار