TÜRKİYE’DE AİLE PLANLAMASINDA KARŞILANMAMIŞ İHTİYACIN ÖLÇÜMÜNE FARKLI BİR YAKLAŞIM
Karşılanmamış aile planlaması ihtiyacı, 1970lerin sonuna doğru geliştirilen bir hesaplama biçimi ile, doğumlarının arasını açmak veya doğurganlığını sonlandırmak istediği halde gebeliği önleyici herhangi bir yöntem kullanmayan doğurabilme yetisine sahip kadınların potansiyel büyüklüğünü tanımlamaktadır. Bu çalışmada, Türkiye’de aile planlamasında karşılanmamış ihtiyaç, standart olarak kullanılan ölçüm biçiminin farklı bir yaklaşım içinde ele alınarak hesaplanması ile tahmin edilmiştir. Farklı bir yaklaşım tercih edilmesinin nedeni ülkedeki yöntem kullanma örüntüsünün aile planlamasında karşılanmamış ihtiyacın büyüklüğünün tahminini etkileyeceğidir. Bu bağlamda, Türkiye’de geleneksel yöntem kullanımının oldukça yaygın olması göz önünde tutularak yöntem kullanmayan veya geleneksel yöntem kullanan kadınlardan modern yöntem kullanma eğiliminde olanlar hesaplamaya dahil edilmiştir. Gebeliği önleyici yöntem kullanımının dağılımında ülkeye özgü durumun dikkate alınmasının aile planlamasına potansiyel talebin büyüklüğünü daha gerçekçi biçimde tahminini sağlayacağı düşünülmüştür. Böylece çalışmanın amacı, gebeliği önleyici yöntem kullanmayan veya geleneksel yöntem kullanan ama modern yöntem kullanma eğilimi içinde olan kadınların dahil edilmesiyle oluşacak talebin büyüklüğünün tahmin edilmesi ve bu tahminin klasik hesaplama biçimiyle farkını görmektir. Bu çalışmada, 2003 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması’nın verileri kullanılarak evli ve 15-49 yaşlar arasındaki kadınlar temel alınmıştır. Sonuçlar, geleneksel bir yöntem kullanan ama modern bir yöntem kullanmayı tercih eden kadınların modelde yer almasıyla karşılanmamış ihtiyacın (yüzde 18.9) standart formulasyonla elde edilen karşılanmamış ihtiyaca kıyasla (yüzde 7.1) oldukça büyük olduğunu göstermiştir. Bu farklılık kendini sadece karşılanmamış ihtiyacın büyüklüğünde değil fakat aynı zamanda bölge, eğitim, ve yaş gibi temel değişkenlerde de kendini göstermektedir. Ülkede kullanılan gebeliği önleyici yöntem dağılımının, karşılanmamış ihtiyacın büyüklüğünün tahminini etkilediği görülmektedir.
AN ALTERNATIVE APPROACH TO MEASURE UNMET NEED FOR FAMILY PLANNING IN TURKEY
In this study unmet need for family planning in Turkey is analyzed employing the standard formulation of unmet need with a different approach. The purpose of the study is to explore the difference in the size of unmet need when it is estimated for non-users and for users of traditional method who have intention for using a modern method. An alternative approach is preferred in view of the fact that the method-mix of the country affects the magnitude of the estimated unmet need. Thus, to take country-specific situation in family planning method use into account enables to estimate the extent of potential demand for family planning in a more realistic way. The analyses in this study is based on married women aged 15-49 from the 2003 Turkey Demographic and Health Survey. The results put out that in general, the unmet need estimated with the inclusion of women who want to replace their traditional family planning method with a modern one (18.9 percent) reflects a relatively large group of unmet need for contraception compared to that of estimated with the standard formulation (7.1 percenta ). Difference reveals itself not only in the magnitude of unmet need but also for the selected background variables such as region, type of place of residence, education and age. It is observed that the method-mix of the country affects the magnitude of the estimated unmet need.
___
- Bongaarts, J. (1991), The KAP-gap and the unmet need for contraception, Population and Development Review, 17(2): 293-315.
- Casterline, J. and Sinding, W. (2000), Unmet need for family planning in developing countries and implications for population policy, Population and Development Review, 26(4):691-723.
- Dixon-Mueller, R. and Germain, A. (1992), Stalking the elusive unmet need for family planning, Studies in Family Planning, 23(5): 330-335.
- Ergöçmen, B.A. and Kulu, I. (1989), Unmet need for family planning in Turkey, The Journal of Population Studies, 11: 5-17.
- Ergöçmen, B.A. and et. al, (2004), A closer look at traditional contraceptive use in Turkey, The European Journal of Contraception and Reproductive Health Care, 2004, 9:221-244.
- Hacettepe University Institute of Population Studies (HUIPS), (2004), Turkey Demographic Health Survey 2003, Hacettepe University Institute of Population Studies, Ministry of Health, State Planning Organization and European Union, Ankara.
- MEASURE DHS, Demographic and Health Surveys, STAT Compiler,
- Ngom, P. (1997), Implications of man’s unmet need in Africa, Studies in Family Planning, 28(3): 192-202.
- Nortman, D.L. (1982), Measuring the unmet need for contraception to space and limit births, International Family Planning Perspectives, 8(4): 125-134.
- Robey, B., Ross, J. and Bhushan, I. (1996), Meeting unmet need: new strategies, Population Reports, Series J: Family Planning Programs, 43.
- Sinding, S.W. and Fathalla, M.F. (1995), The Great Transition, Populi, Dec:18-21.
- State Institute of Statistics (SIS), (2003), Population and Development Indicators.
- Westoff, C.F. (1978), The unmet need for birth control in five Asian Countries, International Family Planning Perspectives, 1978, 10(3):173-181.
- Westoff, C.F. and Bankole, A. (1995), Unmet Need: 1990-1994, Demographic and Health Surveys Comparative Studies. No.6. Macro International, Calverton, Maryland.
- Westoff, C.F. and Ochoa, L.H. (1991), Unmet need and the demand for family planning, Demographic and Health Surveys, Comparative Studies. No.5, Institute for Resource Development, Columbia, Maryland.
- Westoff, C.F. and Pebley, A.R. (1981), “Alternative measures of unmet need for family planning in developing countries, International Family Planning Perspective, 7(4): 126-136.
- ISSN: 0259-6334
- Başlangıç: 1979
- Yayıncı: Hacettepe Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
TÜRKİYE’DE DOĞURGANLIK: KALİTE - MİKTAR YAKLAŞIMI
TÜRKİYE’DE DOĞURGANLIĞI BELİRLEYEN ARA DEĞİŞKENLER: YAKIN DÖNEME BAKARKEN
TÜRKİYE’DE AİLE PLANLAMASINDA KARŞILANMAMIŞ İHTİYACIN ÖLÇÜMÜNE FARKLI BİR YAKLAŞIM
Banu Akadlı ERGÖÇMEN, Alanur Çavlin BOZBEYOĞLU
İSTANBUL’DA BEŞ YAŞ ALTI ÇOCUK ÖLÜMLERİNİN EPİDEMİYOLOJİSİ: 12 YILDA NELER DEĞİŞTİ?